Мәтінді мұқият тыңдап, тӛмендегі тапсырмаларды орындаңыз. Жастықтың оты, қайдасың, Жүректі түртіп қозғамай? Ғылымның біліп пайдасын, Дүниенің кӛркін болжамай?
Адамның тауып айласын, Кісілікті ойламай.
Қаруын кӛңіл сайласын, Қолға ол түспес бойламай.
Махаббат, қызық кім кӛрер, Оның да дәмін татпаса?
Біржола басты кім берер, Жаныңа қайғы батпаса.
Аямай жанын дос ерер, Жолдастықты ақтаса. Алдыңа айдап кім келер, Ерінбей жүріп бақпаса.
Мал бақпақтық шаруа боп, Адал тауып асықпай.
Құр айғаймен әуре боп, Ӛнердің жайын баса ұқпай.
Ендi ненi iстеймiз, Бәрiнен де бос қалдық?
«Ауызға келiп түс» деймiз, Қылып жүрiп құр салдық!
Абай Құнанбаев
1. Ӛлеңнің тақырыбын анықтаңыз.
a) табиғат құбылыстары
b) жастар тәрбиесі
c) саясат мәселесі
d) ғашықтық
[1]
2. Ӛлеңнің негізгі идеясы қандай?
a) ӛз Отанының елдігін, ерлігін мадақтау
b) табиғаттың кӛрінісін сүйсіне жырлау
c) ауыл адамдарының тұрмысын сипаттау
d) білім алуға шақыру
[1]
3. Ӛлең жолын жалғастырыңыз. Жастықтың оты, қайдасың,
a) Жүректі түртіп қозғамай?
b) Дүниенің кӛркін болжамай?
c) Оның да дәмін татпаса?
d) Бәрiнен де бос қалдық?
[1]
4. Берілген сӛздерді олардың ӛлеңдегі баламаларымен сәйкестендіріңіз.
Сөздер
Әлемдегі баламасы
Сәйкестендіру жауабы
1) қулық
a) қайғы
1)
2) мұң
b) айла
2)
[2]
3
Оқылым
Мәтінді мұқият оқып, тӛмендегі тапсырмаларды орындаңыз.
А мәтіні
1882 жылдың 16 маусымы ресми емес мереке - Үтік күні. Осы күні американдық ӛнертапқыш Сэли Генри электр үтігін ойлап тапты. Үтік — киім-кешектердің мыжылыстарын тегістейтін, яғни үтіктейтін тұрмыстық техника. Тігін жұмыстары кезінде ылғалды-жылумен матаны тегістеу, тігістерді жатқызу, бӛлшектерді созу және отырғызу, желімдеу, форма беру үшін үтік ӛте қажет. Алайда үтіктеу бір қарағанда оңай кӛрінгенімен, іс жүзінде кейбір маталардың қыртысын жазуға біраз әрекеттену керек екенін байқаймыз.
Киім қыртысын жаюдың амалдары. Бірінші кезекте матаның ішкі жағында орналасқан затбелгісіне назар аударыңыз. Онда затты қалай күту керектігі жайлы барлық мәліметтер жазылады. Егер үш нүктелі үтік белгісі тұрса, бұл матаны максималды температурада үтіктеуге болады дегенді білдіреді. 200 С дейін температурамен мақта, зығыр маталарын үтіктеуге болады. Екі нүктелі үтік белгісі орташа температурада, 130 С дейін температурамен жібек, вискоза, полиэфир, полиэстерден жасалған киімдерді үтіктейді. Ал бір нүктелі үтік белгісі сәл қыздырылған 120 С дейін температурамен нейлон, капрон, вискоза, полиакрил, полиамид, ацетатты ұқыптап үтіктеу керек екендігін білдіреді. Үтік белгісі сызылған болса, онда бұл затты үтіктеуге болмайды деген сӛз.
Ә мәтіні
Тоңазытқыш кез келген ас үйде маңызды рӛл атқарады. Ӛйткені денсаулығымызға маңызды азық-түліктің бұзылмай сақталуын осы тоңазытқыш қамтамасыз етеді. Тоңазытқыш жайлы барлық сұрақтарға сарапшы маман жауап береді. Тоңазытқышты қалай таңдау керек? Таңдау кезінде асхананың кӛлеміне ме, әлде үйдегі адам санына негізделу керек пе? Әрине, адам санын да, ас үй кӛлемін де ескеру керек. Отбасы мүшелерінің талғамына да кӛп нәрсе байланысты: қаншалықты жиі және қандай азық-түліктерді сатып алатынына. Егер дайын мұздатылған ӛнімдерді қаласа – онда мұздатқышы үлкен тоңазытқыш алғаны жӛн. Дереу мұздату функциясы бар тоңазытқыштар кӛп мӛлшердегі азық-түліктерді тез мұздатуға арналған. Температура дереу -30 С-қа дейін түсіп кетеді, бұл азық-түліктегі барлық дәрумендерді сақтауға мүмкіндік береді. Мұздату процесі аяқтала салысымен, дереу мұздату функциясы ӛшіп, мұздатқыш камера қалыпты режимде жұмысын жалғастырады, бұл қуатты үнемдеуге септігін тигізеді.
1. Екі мәтінге ортақ тақырыпты кӛрсетіңіз.
a) Тоңазытқыштың пайдасы
b) Үтіктеу амалдары
c) Тұрмыстық техникалар
d) Техника затбелгісі
[1]
2. А мәтініне қатысты екі ақпаратты белгілеңіз.
a) Киімнің қыртысын жазады.
b) Адам саны мен үй кӛлеміне сай алу керек.
c) Американдық ӛнертапқыш ойлап тапқан.
d) Тез арада мұздату функциясы бар.
3.
Берілген затбелгі нені білдіреді?
a) матаны жоғары температурада үтіктеуге болады
[2]
3
b) матаны жоғары температурада үтіктеуге болмайды
c) матаны орташа температурада үтіктеу қажет
d) синтетикалық материалдарды үтіктеуге болады
[1]
4. Cұраққа жауап беріңіз:
Мәтіндердің мақсатты аудиториясы кімдер деп ойлайсың?
[1]
Жазылым
«Болашақта роботтар адам орнын алмастырады» деген пікірді естіп жатырмыз. Қаншалықты келісесіз? Эссе құрылымы мен дамуын сақтап, кӛтерілген мәселе бойынша келісу-келіспеу себептерін айқын кӛрсетіп жазыңыз.
[10]
3
СО ПО КАЗАХСКОМ НУЖНО СДАТЬ ДО 10 ВЕЧЕРААА понятн сделайте
Имена существительные женского, мужского рода с окончаниями
-а, -я в И. п. ед. ч. относятся к 1 склонению:
зима, земля, юноша, дядя.
Имена существительные мужского рода с нулевым окончанием,
среднего и мужского рода с окончаниями -о, -е в И. п. ед. ч. относятся ко
2 склонению:
стол, дождь, яблоко, поле, домишко, подмастерье.
Имена существительные женского рода с нулевым окончанием и
имеющие мягкий знак на конце в И. п. ед. ч. относятся к 3 склонению:
радость, ночь, рожь, мышь, тень.
Чтобы узнать склонение имени существительного в предложении,
нужно его поставить в начальную форму – И.п. ед. ч. По роду и окончанию определить склонение.
Запомните! У существительных, имеющих форму только
множественного числа, склонение не определяется:
сани, ворота, дрова.
Обратите внимание, как образуется форма родительного падежа
множественного числа у некоторых существительных 2-го склонения.
Нулевое окончание: сапог, солдат, чулок, валенок, блюдец, полотенец.
Окончание -ов, (-ев): носков, гектаров, граммов, щупальцев, болотцев.
Окончание -ей: коленей, лагерей, якорей.