Мәтінді мұқият оқып, тапсырмаларды орындаңыз. Бақша ағаштары
Жаздың әдемі бір күнінде, таңертең бір төре өзінің баласымен бақшаға барып, екеуі де егілген ағаштары мен гүл жапырақтарын көріп жүрді.
- Мынау ағаш неліктен тіп-тік, ана біреуі неге қисық біткен? - деп сұрады баласы.
- Оның себебі, балам, анау ағашты бағу-қағумен өсірген, қисық бұтақтары болса өсіп. Мынау ағаш бағусыз, өз шығу қалыбымен өскен,- деді атасы.
- Олай болса, бағу-қағуда көп мағына бар екен ғой,-деді баласы.
- Бағу-қағуда көп мағына барында шек жоқ, шырағым; мұнан сен де өзіңе әбірет алсаң болады; сен жас ағашсың саған да күтім керек; мен сенің қате істеріңді түзеп, пайдалы іске үйретсем, сен менің айтқанымды ұғып, орнына келтірсең, жақсы түзік кісі болып өсерсің, бағусыз бетіңмен кетсең, сен де мынау қисық біткен ағаштай қисық өсерсің,- деді.
1. Мәтінненсөздердің синонимдерін табыңыз.
Бұрыс, теріс -
Өну -
мән-
перзент -
ерзент -

Төмендегі сұрақтарға мәтіндегі деректерді қолдана отырып, жауап беріңіз.
2. Мәтінде қандай мәселе көтеріледі?

3. «Сен жас ағашсың саған да күтім керек; мен сенің қате істеріңді түзеп, пайдалы іске үйретсем, сен менің айтқанымды ұғып, орнына келтірсең, жақсы түзік кісі болып өсерсің, бағусыз бетіңмен кетсең, сен де мынау қисық біткен ағаштай қисық өсерсің»дегенәке сөзінде қандай мән жатыр?Ойыңызды дәлелдеңіз.


4. Төмендегі сұраққа бір сөйлеммен жауап беріңіз.
Неліктен адам тәрбиеге көп мән беру керек?


ІІ.Жазылым
«Үштіліділік – заман талабы» деген пікірмен келісесіз бе? Келісу, келіспеу себептерін көрсетіп, 150 сөзден тұратын эссе жазыңыз.
Эссе мазмұнына сай көмекші есімдерді орынды қолданыңыз.
надо соЧ

СҮГІРЕТ-СУРЕТ                                                                                                        ІШҚҰСТА-ІШ ПІСУ                                                                                                    БӘДІРЕН-ҚИЯР                                                                                                         ӘДІК-ҮЛКЕНДЕУ                                                                                                      КІЛ-ЫЛҒИ                                                                                                                  СИЫҚТЫ-СОЛ СЕКІЛДІ                                                                                           КЕУІРТ-СІРЕҢКЕ                                                                                                     МАҢЛАЙ-МАҢДАЙ                                                                                                    СЕКЕР-ҚАНТ                                                                                                             НӘН-ҮЛКЕН,ДӘУ                                                                                                     ТАҢЛА-ОСЫ ТАҢДА                                                                                               КӨПШІК-ЖАСТЫҚ                                                                                                  ЖАР-ҮИДІҢ ҚАБЫРҒАСЫ                                                                                      ТОРЛАМА-ҚАУЫННЫҢ БІР ТҮРІ                                                                          ПЫСУ-ЖАЛЫҒУ                                                                                                        ЗІЛДЕИ-АУЫР

Сөз құрамындағы бір немесе бірнеше дыбыстар тобынан жасалған фонетикалық бөлшек буындеп аталады.Дауысты дыбыстар буын құрауға негіз болады.Дауыссыз дыбыстар буын құрай алмайды. Сөздің құрамында қанша дауысты дыбыс болса, соншабуын болады. Мысалы, қарлығаштардың деген сөзде бес дауысты дыбыс бар, яғни сөз бес буыннан құралған.Қазақ тілінде буынның үш түрі бар: 1) ашық буын; 2) тұйық буын; 3) бітеу буын.Бір дауысты дыбыстан құралған және дауыссыз дыбыстан басталып, дауысты дыбысқа аяқталған буын ашық буын деп аталады. Мысалы, а-на, ба-ла, да-ла, бе-ре-ке, ә-ке, ша-ға-ла, же-ті, та-ға, т.б.Бір ғана дауысты дыбыстан құралған буын жалаң ашық буын деп аталады. Мысалы, ә-же, ұ-лы, ү-кі, а-та, т.б.Тұйық буын дауысты дыбыстан басталып,дауыссыз дыбысқа аяқталады. Мысалы, айт, өр, ант, ән, ұлт, аң, ұрт, үй, арс, ел, өрт, т.б.Дауыссыз дыбыстан басталып, дауыссыз дыбысқа аяқталған, яғни ортасы дауысты дыбысекі шеті дауыссыз дыбыс болып келген буынбітеу буын деп аталады. Мысалы, Бұлт, жер, қант, той, құрт, тау, жұрт, жез, төрт, дос, серт, гүл, мұрт, қол, бырт-бырт, сарт-сұрт, жарқ-жұрқ, сөз, көз, май, дөң, дүлдүл, мазмұн, жолдастық, т.б.