Мəтінді мұқият оқып, асты сызылған тірек сөздер мен сөз тіркестерін синонимдік қатармен ауыстыра отырып, 7-8 сөйлем түрінде жинақы мəтін жазыңыз Қазақстан территориясындағы ертедегі көшпенділер мəдениеті мен өнері
Біздің заманымызға дейінгі бір мыңыншы жылдары бүкіл Еуразия даласында скиф-сақ тайпалар одағы өмір сүрді. Ұшы-қиыры жоқ кең даланы игеріп, əртүрлі патшалықтар бірлестіктерін құрып, күшті жауынгер елге айналды. Оларды батыстағылар (гректер) скифтер десе, парсылықтар (Иран, парсы патшалықтары) сақтар деп атады. Бірақ та осы екі атау да Еуразия даласын жайлаған халықтардың ортақ аты еді. Скиф, сақ тарихын тілге тиек етіп, тереңірек үңілетін болсақ, оларды құрайтын бірнеше тайпалар көне жазба шежірелерде жиі кездесетінін көреміз, сарматтар, дайлар, аландар, массагеттер, үйсіндер. Кезінде осы тайпалар бірлестіктері Қазақстан территориясын жайлаған, қазақ халқының арғы ата-бабалары болып табылады. Бұлардың ішінде, əсіресе, массагеттер, аландар, үйсіндер туралы тарихи деректер көбінесе Иран, парсы, грек жазбаларында біршама кездеседі. Ал аландар туралы көне қытай жылнамаларында дəйекті де айшықты жазылған. Ең бір көне деректер ежелгі парсылардың діни кітабы – Авестада көрініс береді.
Сонымен бірге дайлармен бірге Иранның шығысында орын тепкен көшпелі тайпа «тұрларды» да атап өтеді. Ал осы «тұрларды» ежелгі гректер массагеттер деп атағанын айтсақ, кітаптан түркі тектес халықтардың, дəлірек негіздесек, қазақ халқының арғы ата-бабаларының географиялық жайлап жатқан аймағын танып білеміз. Массагеттер мен тұрлардың (түріктердің) туысқан бір тайпа бірлестіктерінен тұратынын тарихтың атасы атанған Геродот та жазып кеткен.
Ежелгі дəуірде Орта Азия мен Қазақстан жерінде тайпа бірлестіктерінің ең күштісі массагеттер, аландар болды. Олар əрдайым көрші патшалықтармен қарым-қатынаста болып, жауласқанмен жағаласып, тойласқанымен табысып отырды.
Көшпенді де еркін, ержүрек халықты табанына таптау үшін талай рет парсы, грек, қытай патшалары жорық жасаған. Жаулардың ешқайсысына да берілмей, қайта өздеріне айықпас соққы беріп отырған. Скифтердің əйелдері де батыр, қайсарлықтарымен тарихта өз аттарын қалдырып отырды. Соның бірі, əйгілі əйел патша – Томирис. Массагеттер патшасы Томирис өз кезегінде ешкім тоқтата алмаған парсы патшасы Кирге қатты соққы беріп, əскерін талқандап, өзін қолға түсіріп басын алады. Уақиға туралы Геродот өзінің əйгілі «Тарих» шығармасында (б.э.д. 440-430ж.ж.) мынадай дəйекті келтіреді: «Парсыларды жеңгеннен кейін массагеттер падишасы Томирис торсыққа толтырып қан құйғызып: «Сен қанға құмартып едің, енді шөлің қансын!» - деп, оған Кирдің басын салдырған.
решить тест:
63.Омоним сөздерді табыңыз.
А) Бас, аяқ.
В) Мұғалім, оқушы.
С) Бас, жақ.
D) Ара, бас.•
Е) Үлкен, кіші.
64.Тура мағыналы сөзді табыңыз.
А) Суық сөз.
В) Ыстық ықылас.•
С) Ақниетті.
D) Жақсыадам.
Е) Тереңойлы.
65.Синонимдік қатарды көрсетіңіз.
А) Зор, үлкен.
В) Бай, кедей.
С) Пайдалы, зиян.
D) Туған, қайтыс болған.
Е) Кең, тар•
66.Үнді дыбыстары бар сөздітабыңыз.
A) Наным.
В) Жаға.•
С) Отбасы.
Б) Көкжиек.
Е) Бастық
67.Түбір сөзді табыңыз.
А) Кісі.
В) Апам.•
С) Дастарханға.
Д) Бауырының.
Е) Үйде.
68.Буын үндестігі сақталмаған сөзді көрсетіңіз.
А) Оқушы.
В) Орман.
С) Ғарышкер.
Д) Мектеп.
Е) Дәптер.•
69.Мақалды толықтырыңыз.
Жеті жұрттың тілін біл,
Жеті түрлі біл.
А) ақыл. •
В) әдет
С) тарих
D) білім
Е) көңіл
70.«Дәулет» сөзінің синонимін табыңыз.
А) Аз.
В) Байлық.
С) Үлкен.
D) Бас.
Е) Қас.•
71.Қай септікте тұрғанын көрсетіңіз: «Студенттен».
А) Барыс септік.
В) Шығыс септік.
С) Атау септік.•
D) Ілік септік.
Е) Табыс септік.
72.Толықтырыңыз.
«... кітабыңыз өте қызық екен.»
А) Сіз. •
В) Біздің.
С) Сенің.
D) Сіздің.
Е) Мені
73.Негізгі зат есімді табыңыз
A) бала,кітап,университет;
B) бала,білімді,қысқы;
C) кітап,баладай,қалалық;•
D) университет,бақытты,денсаулық;
E) мектеп,кітап,таудай;
74.Біріккен сөзді атаңыз:
A) тасбақа,қолшатыр;
B) ҚСТУ,ЖҚС;•
C) аяқ киім,қант сауыты;
D) ата-ана,бала-шаға;
E) аты-жөні,сиыр еті;
75.Киіз үйдің басты бөлшектерін көрсетіңіз
A) ошақ, босаға,кереге
B) кереге, шаңырақ, уықтар
C) есік, уықтар, шаңырақ•
D) түндік,кереге, ошақ
E) адырна, кебеже, уықтар
76.Реттік сан есімі бар сөйлемді атаңыз:
A) Жиырмасыншы томды бер;
B) Алтаудың біріне берсең болады;
C) Үш жігіт кірді;
D) Біз екеуміз;•
E) Бесеуіміз бардық;
77.Дұрыс жазылған сөзді табыңыз:
A) адамдікі;
B) адамдыкы;
C) адамтікі;•
D) адамнікі;
E) адамдіқы;
78."Білім кілті - тіл" дұрыс аудармасын көрсетіңіз.
A) Знание - сила•
В) 3нание ключ к языку.
С) Язык и знания сила
D) Язык- ключ к знаниям
E) Люби и береги свой язык.
79.Колледж бітіргенде,студент қандай білім алатынын анықтаңыз.
А) Кәсібибілім.
В) Арнайы орта.
С) Жоғарыбілім.
D) Орта білім.
E) Бастауышбілім.•
80.Қазақтың үш жүзініңбасынқосқанхандыанықтаңыз.
А) Кенесары хан.
В) Әбілхайыр хан.
С) Қасым хан.•
D) Абылай хан.
Е) Тәуекел хан
81.Ядролық қаруға қарсы қоғамдық қозғалыстың атауын белгілеңіз.
А) «Жас Алаш»
В) «Жер - Ана» •
С) «Невада – Семей»
D) «Жасыл ел»
Е) «Экология»
82.Есік қорғанынан табылған ескерткішті көрсетіңіз.
А) Алтын адам.•
В) Алаша хан кесенесі.
С) Көне кітаптар.
Д) Қожа Ахмет Йасауи кесенесі.
Е) Айша биби кесенесі
83.Махамбет Өтемісұлының жауынгер досы, көтеріліс басшысын табыңыз.
A) Шернияз
B) Есет батыр
C) Жәңгір
D) Әбілқайыр•
E) Исатай
Объяснение:
Все ответы отмечены •
Бұл ағаш. Ол өзеннің жанында тұр. Ағаш ұзын болып өсті. Оның жапырақтары да, құлпырап тұр. Оның артқы жағында әдемі тастан жасалған тау тұр. Ал, өзен жанында кіп-кішкентай тастардан жасалған тау тұр. Бұл ағаш қартайғанда өзенге қылап түседі. Себебі, өзен оның артында тұр.
Объяснение:
Это дерево. Оно возле реки. Дерево выросло длинным. Его листья тоже, очень красивые. А на его задним, фоне стоит, гора из камней. А, возле реки стоит маленькая гора из маленьких камней. Это дерево постареет и оно упадет прямо в реку. Потому что, река стоит прямо за ним.