Мәтін Оқылым Мәтінді мұқият оқып, тапсырмаларды орындаңыз. Аңшылық- саятшылық- қазақтың байырғы да қосалқы кәсібі, сондай-ақ көшпенділер үшін күнкөріс әрі көңіл көтеру дәстүрі. Бұл кәсіптін маманын аңшы әрі саятшы деп атаған.

Аңшылықтың бейнеті көп, еңбек шығыны аз, бірақ табысы мол. Бағалы аң терісі, еті, қауырсыны, мамығы- қай-қайсысы да адамдардың қажетіне жараған. Құрал-сайманның үнемі жетіліп отыруы аңшылықтың да өзгеріп отыруына әсер етті. Ертеде адам ор қазып, тор, тұзақ, қақпан құрған, кейін ит қосып, құс салған, садақпен, мылтықпен атып алған.

1-тапсырма Мәтіннен тірек сөздерді теріп жазыңыз , опорные слова ктексту. –

№

1

2

3

4

5

6

7

8

2-тапсырма Мәтіннен берілген сөздердің антоним, синонимдерің табыңыз (найдите в тексте антоним и синоним заданных слов) и с ними составьте по 1 предложению -

1) көп (антоним)-... 2) көп (синоним)-...

3. Оқылым мәтінінің мазмұны бойынша 1 шың ақпаратты белгілеңіз (отметьте 1 правдивую информацию из текста)-

А) Ертеде адам ор қазып, тор, тұзақ, қақпан құрған, кейін мысықты қосып, құс салған, садақпен, таяқпен атып алған.

В) Құрал-сайманның үнемі жетіліп отыруы аңшылықтың да өзгермейді. С) Аңшылықтың бейнеті көп, еңбек шығыны аз, бірақ табысы мол. Д) Бұл кәсіптін маманын аңшы әрі саятшы деп аталмаған

2-мәтін

Құсбегілік– бүркіт, ителгі, қаршыға, қырғи, тұйғын, тұрымтай, сұңқар, лашын, жағалтай сияқты жыртқыш құстарды қолға үйретіп, аңға, құсқа салатын саятшылық өнер.

Құсбегілік қазақ, қырғыз халықтарында ежелден келе жатқан үлкен өнер ретінде саналады.

Құсбегілік көңілді, әсерлі, қызығы мол демалыс саналады. Осынау киын да қызықты өнерге балалардың жас кезінен көзін қанықтырып, танымын шыңдап отырған. Аңшылық-саятшылық көшпелі өмір салтынын әрі күнкөрістік, әрі көңіл көтерерлік бір дәстүрі болумен бірге, әскери жаттығудың, шынығып-шыңдалудың да тамаша үлгісі болған. Құсбегі- деп аң алу мақсатымен жыртқыш құстарды қолға үйрететін адамды айтады. Құс салуға бірнеше кісі шығады. Қыран ұстаған құсбегі биіктеу жерге барып тұрады. Қалғандары дабыл қағады, аң мен үйрек-қазды үркітеді. Құсбегі оларды көре салып, қыранның томағасын ағытып, ұшырады.

4 Сұраққа жауап беріңіз. ответь на вопрос Аңшылықтың не көп, не мол?-1 б.

​

так етегынде

Объяснение:

Мен ауылда туып өстім. Мен тұрған ауыл тау етегінде орналасқан. Табиғатының әсемдігін ауызбен айтып жеткізу өте қиын. Бұл ауыл мал шаруашылығымен айналысады. Сүт, айран , қатық, қаймақ, құрт, ірмішік бәрін әжем өзі жасайды. Әжем және бие сауады, қымыз, саумал ішеміз. Бұл сүт өнімдерінің бәрі денсаулыққа өте пайдалы. Жылқы етінен қазы дайындайды. Тағамдарды айтпағанда табиғаттың өзінің адам денсаулығына пайдасы зор. Салқын, таза ауа. Тау етегінде сылдырап аққан өзен. Суға шомылып, күнге қыздырыну балалардың жаз бойғы сүйікті ісі. Мен осындай ауылда туылғаныма мақтанамын.

1 тапсырма:

Көмір – өсімдік қалдықтарынан түзілген жанғыш, қатты шөгінді кен жынысы. Көмір құрамында әр түрлі мөлшерде минералдық қоспалар (50%-дан аспайды) бар, ол басқа шөгінді кен жыныстарының арасында қабаттар түрінде кездеседі. Көмір үш генетикалық топқа бөлінеді: гумолиттер, сапропелиттер, сапрогумолиттер.

Олардың біріншісі – тек жоғары сатыдағы өсімдік қалдықтарынан, екіншісі – негізінен, төменгі сатыдағы өсімдік қалдықтарынан, ал сапрогумолиттер аралас өсімдік қалдықтарынан тұрады.

Химиялық құрамының, физикалық және технологиялық қасиеттерінің өзгешеліктеріне қарай көмір мынадай негізгі табиғи түрлерге ажыратылады: қоңыр көмір, таскөмір, антрацит. Көмірдің қасиеттері оның петрографиялық құрамына, көмірлену дәрежесіне және минералдық микроқұрауыштардың мөлшеріне байланысты болады. Көмірдің тығыздығы 0,92 – 1,7 г/см3 аралығында, бұл көрсеткіштің мәні күлділік азайған сайын төмендейді; қаттылығы Моос шкаласы бойынша 1 – 3 аралығында. Органикалық массасының элементтік құрамы көміртектің басымдылығымен (қоңыр көмірде 65%, антрацитте 98%), оттек (тиісінше 30-дан 1%-ға дейін) және сутек (6-дан 1%-ға дейін) мөлшерімен сипатталады.

Көмірдің басты технологиялық көрсеткіштері – ұшпа заттардың шығымы, біріккіштігі, күлділігі. Көмір – бағалы металлургиялық және химиялық өнеркәсіп шикізаты, отын ретінде кеңінен пайдаланылады; бітімі қабатты, түйіршікті, құрылымы біртекті және жолақты; түсі қоңырдан сұр қараға дейін, күңгірттен металл түске дейін жылтырайды. Көмір көп таралған пайдалы қазба. Қазақстанда аса ірі көмір кендері Қарағанды, Екібастұз көмір алаптарында орналасқан.

2 тапсырма өзің ауызша жауап бересің

3 тапсырма оқисың болды