Мәтін оқыңыз /Прочитайте текст. Темендегі тапсырмаларды орындаңыз/Выполните следующие задания. 1) Мәтіннен тірек сөздерді алыңыз / Определите опорные слова с текста. 2) Мәтінің негізгі ойын жазыңыз/ Напишите главную мысль текста.
3) Мәтіне ат қойыңыз / Поставьте название тексту
текст:
Отырар – шамамен V ғасырда белгілі бола бастаған қала . Тарихи жазбалар авторларының айтуынша , ежелден бері Отырардағы кітапхананың даңқы жер жарған екен . Мұнда қой терісімен қапталған қыпшақтар шежіресі , араб дастандары , теріге жазылған кітаптар , балық қабыршақтарымен безендірілген үнді дастандары , мұсылмандар мен христиандардың өсиеттері , көркем және ғылыми кітаптар , өлеңдер жинақтары , саяхатшылардың жазбалары , діни әрі өте көне әдебиеттер әлемнің әр түкпірінен әкелінген деседі . Ғалымдардың айтуынша , кітапхана қорында бабылдықтардың қыштан күйдірілген тас кітаптарынан бастап , түркі , парсы , қытай , грек , еуропалық тілдердегі кітаптар болуы әбден мүмкін . Ал ғұндардың өздері өз тілінде жазбалар қалдырып , географиялық карта сызған деседі . Бұл кітапханада ежелгі сына жазуымен жазылған туындылар мен папирус орама қағаздарынан бастап , ортағасырлық Еуропа , Араб және Қытайдың көрнекті ғалымдарының шығармаларына дейін жинақталыпты . Ғасырлар бойы кітаптар қоры әлемнің әр түкпірінен мыңдаған әдебиеттермен толықтырылды . ХІІ ғасырдың аяғында Отырар кітапханасы атақты Александрия кітапханасынан кейінгі ең ірі кітапханаға айналды дейді көне шежірешілер . Бұхар тарихшысы Рузбейханның мәлімдеуіне қарағанда , Отырардың қолжазба кітаптары Сығанаққа дейін таратылған . ( 149 сөз )
Жолбарыстай қайраттым,
Аспандаған байрақтым,
Қанша жұлдыз жайнаттың,
Қанша бұлбұл сайраттың,
Қазақстан, ардақтым!
Тұлпарыңның шабысын,
Домбыраңның қағысын,
Күңіренткен тау ішін,
Дарияңның ағысын
«Сүйем!» десем - бәрі шын,
Қазақстан - намысым!
Әрбір тасы - киелім,
Әр уығы - жүйелім,
Ән кернеген жүрегін,
Күй кернеген тиегін,
Сары алтыннан сүйегің,
Қазақстан - жыр елім!
Шаңырағың - шырағым
Топырағың - тұмарым,
Ғаламда жоқ сыңарың,
Ғажайыбым, жұмағым,
Басы таза бұлағым,
Басылмайтын құмарым,
Қазақстан - қыраным!
Айың тусын оңыңнан,
Күнің тусын солыңнан,
Жұлдыз жансын жолыңнан,
Басыңа бақ орнасын,
Қыдыр болсын жолдасың,
Құдай сені қолдасын,
Қазақстан - көз жасым
Салалас құрмалас сөйлем:
1. Мен апама бәліш апардым да,сыртқа ойнауға шығып кеттім. (ыңғайлас с.қ.с)
2. Ол сыныптағы оқушылар сабақты жақсы оқиды,бірақ өзара ұйымшылдық жоқ. (қарсылықты с.қ.с)
3. Айна бүгін жатақханаға қонбайды,себебі туыстарының үйінде туған күн болады. (себеп-салдар с.қ.с)
4. Ол бірде ән айтады,бірде мәнерлеп өлең де оқиды. (кезектес с.қ.с)
5. Азамат сабаққа күнделікті келіп жүрсін не біз оны оқудан шығарамыз. (талғаулы с.қ.с)
6. Қуанғаны сонша – анасын құшақтай жөнелді (түсіндірмелі с.қ.с)
Сабақтас құрмалас сөйлемдер:
1. Ол оқуын жақсы аяқтайтын болса,жақсы жұмыс та табылады. (шартты бағыныңқылы)
2. Мен оған қанша айтсам да,сөзімді жерге тастайды (қарсылықты)
3. Әпкесі сыйлықты көріп қоймасын деп,жақсылап сөреге тығып қойды. (себеп бағыныңқылы)
4. Мен үйге келгенге дейін,ол тамақ әзірлеп қойыпты. (мезгіл бағыныңқы)
5. Оның жалғыздықта болғысы келіп,өз бөлмесінің есігін құлттап алды. (мақсат бағыныңқы)
6. Көзіне жас толып,Айнагүл үдйен атып шықты. (қимыл-сын бағыныңқы)