Lo. 1) Мәтіндегі сөздердің орфографиялық қатесін анықтап, редакциялаңдар. Мәтінді абзацтарға бөліңдер. Кейін үш топ
мәтіндеріңді алмастырып, тексеріңдер. 2) Қалай ойлайсыңдар,
Шыңғысханның айтқан өсиеттерін Мәңгілік ел болу жолында
ұстануға бола ма? 3) Бату ханға атасы Шыңғысханның айтқан
өсиетін әр топ өз іштерінде талқылап, құптайтындарыңды не
құптамайтындарыңды дәлелдеңдер.
Үлгі: Біз ... деген пікірді құптаймыз. Себебі, біріншіден,
-
Бүркіт балапаны ұяда не көрсе ұшқанда соны іледі, –
деді Бату әңгімесін алыстан бастап – мен әкем Жошыдан көрі
кішкентай кезімде атам Шыңғыс ғанның тәрбиесінде болдым.
Жетіге жеткенімде ерінің алдына отырғызып ап ол маған
монғол лашқарларының ғолынан қырылған жұрттұң майдан
даласын гөрсететін. Ал мен әрине монғол нояндарының қисық
қылыш қысқа шоқбарларына қызығатынмын. ерліктеріне
тәнті болатынмын «Өзім де осылардай батыр болсам игі еді»
деп құмартатынмын... Ал кейде ол маған ақыл-өсиет айтатын
Сол өсиеттері өмір деген қара түндө менің жолымды көрсететін
жарық жұлдызым Темір ғазығым болды... Сұрапыл
сапарларымда сол өсиеттерін жанымның азығы еттім. Бірде
ол маған – «Топ итті жолбарыс басқарса күндердің күнүндө
топ ит жолбарысқа айналады. Ал топ жолбарысты ит басқарса
ақырында әлгі топ жолбарыс ит боп кетеді», – деген.
Ал маған ерген шапқыншылар алты басты айдақар еді.
Оны басқару оңай емес-ті. Сондықтан мен үнөмү жолбарыс
болуға тырыстым. Менің соңымнан ерген ноян, бақадүр,
жауынгөрлөрім жолбарыс тәрізді қанды ауыз, ержүрөк,
өлермен болды...
– Тағы бірде бабамыз мынадай өсиет айтты, – деді Бату.
«Жауыңа қандай қатал болсаң, досыңа сондай мейірбанды
бол Өзіңе жақсылық істегенге жақсылық істе», – деді ол.
І. Есенберлин
Тілім менің - таусылмайтын байлығым. Ең құдіретті де қастерлі өз ана тілім. Шыр етіп дүниеге келгеннен бері ана тіліммен өсіп келемін. Ана тілі арқылы алғашқы әліппені таныдым. Содан бері міне, өз ана тіліммен сусындап келемін. Өз тарихымды танып білдім. Туған тіліміздің абыройын асқақтату – әрбір азаматтың борышы. Себебі, біздің болмысымыз, салт - дәстүріміз, дініміз, мәдениетіміз осы тілімізде жатыр. Тәуелсіз елдің жас ұрпағын парасатты, білімді, іскер, қабілетті, ұлтжанды етіп қалыптастыруда мемлекеттік тіліміздің атқаратын қызметі өте жоғары. Сондықтан да туған еліміздің мемлекеттік тілін білуге міндеттіміз. Өйткені, тіл - ата - бабамыздан бізге қалған аманаты. Ата - баба мұрасын жалғастыру, оның мәртебесін көтеру мына баршамыздың міндетіміз, парызымыз. Тіл арқылы ақындарымыз бен жазушыларымыздың. даналардың сөздерін, өлең - жырларын оқып білеміз, олардан ғибрат аламыз. “Өнер алды – қызыл тіл” деген осыдан шыққан болар. Елінің болашағын ойлаған,. құрметпен қараған әрбір азамат ана тілін сақтап қалуы үшін қолынан келген көмегін аямауы тиіс. Асыл қазынамызға айналған қазақ тілінің құндылығының арта беруіне әрдайым өз үлесімді қосамын. Тәуелсіз Қазақстанның көгінде көк байрағымыз желбіреді, әр қазақтың жүрегінде Әнұранымыз айтылды, өзіміздің қазақ тілімізбен қайтадан қауыштық. Қазақстан Республикасының тіл туралы Заңы қабылданды. Бұның бәрі Елбасының көреген саясатының арқасында деп білемін. Ендігі біздің міндетіміз тілімізді сақтап, сол тілде сауатты жазып, ойымызды қазақ тілінде таза жеткізу, ардақтап құрметтеу.
1. Кісі елінде сұлтан болғанша,
Өз еліңде ұлтан бол.
2. Өз елім, өлең төсегім.
3. Мал қонысын іздейді,
Ер жігіт туысын іздейді.
4. Ел-елдің барі жақсы,
Өз елің барінен жақсы.
5. Іргесі берік елді
Жау ала алмас,
Ауызы бір елді
Дау ала алмас.
6. Сұңқар киясын сағынады,
Торғай ұясын сағынады.
7. Ұлтарақтай болса да
Ата қонысы жер қымбат.
Ат төбеліндей болса да
Туып өскен ел қымбат.
8. Жат елдің жақсысы болғанша,
Өз еліңнің сақшысы бол.
9. Есі бар жігіт елін табар,
Есі жоқ жігіт жаттың отын жағар.