В
Все
Б
Биология
Б
Беларуская мова
У
Українська мова
А
Алгебра
Р
Русский язык
О
ОБЖ
И
История
Ф
Физика
Қ
Қазақ тiлi
О
Окружающий мир
Э
Экономика
Н
Немецкий язык
Х
Химия
П
Право
П
Психология
Д
Другие предметы
Л
Литература
Г
География
Ф
Французский язык
М
Математика
М
Музыка
А
Английский язык
М
МХК
У
Українська література
И
Информатика
О
Обществознание
Г
Геометрия
egor570
egor570
03.12.2022 21:35 •  Қазақ тiлi

Өлеңдегі замана келбетін сипаттап жазыңыз. (20-25 сөйлем) Ақ борықтай иілген,
Кейінгі туған баланың
Ұстай ма деп білегін,
Шая ма деп жүрегін,
Шашын, мұртын қойдырып
Ащы суға тойдырып,
Бұза ма деп реңін
Адыра қалғыр заманның
Мен жаратпаймын сүреңін!..

Показать ответ
Ответ:
domiks
domiks
01.12.2021 04:04

Жалғаулар

Жалғау— сөз бен сөзді байланыстыратын, сөз аралығындағы қатынастардың көрсеткіші болып табылатын, сөзге грамматикалық мағына үстейтін қосымшалар. Жалғаудың төрт түрі бар: көптік, тәуелдік, септік, жіктік. Жалғаулар бірінен соң бірі жалғана береді. Мұндай жағдайда көбінесе алдымен көптік, онан соң тәуелдік, сөз соңында септік жалғаулары жалғанады, жіктік жалғауы да сөз соңында жалғанады: оқушы-лар-ымыз-ға, бала-мыз, келе-сіз.

Көптік жалғаулар: дар/дер л, м, н, ң, ж, з

тар/тер қатаң дауыссыздар + б, в, г, д

лар/лер дауыстылар + й, р, у

қағаздар, емтихандар, кiлемдер, жолдастар, мектептер, таулар, үйлер.  

Септік жалғаулар арқылы есімдер сөйлемдегі етістіктермен де, шылау сөздермен де, есімдер өзді-өздері де жалғасып әр алуан қарым-қатынасқа түседі.

Атау септік: – еш жалғаусыз.

Ілік септік:  - ның, - нің, - дың, - дің, - тың, - тің.

Барыс септік: ға,ге,қа,ке.

Табыс септік: - ны,- ні, - ды, - ді, - ты, - ті.

Жатыс септік: - да, - де, - та, - те.

Шығыс септік: - нан, - нен, - дан, - ден, - тан,- тен.

Көмектес септік: - мен, - бен, - пен.

Мысалы:

Кітап/мектеп

Кітаптың/мектептің

Кітапқа/мектепке

Кітапты/мектепті

Кітапта/мектепте

Кітаптан/мектептен

Кітаппен/мектеппен

Тәуелдік жалғау, әдетте, бір заттың басқа бір затқа тәуелді екенін білдіретін қосымша. Негізінде зат есімге тән қосымша бола тұрса да, зат есім қызметін атқаратын, демек, субстантивтенетін (заттанатын) сөздердің барлығына да жалғана береді

I жақ: -м, - ым, - ім.

II жақ: –ң, - ың, - ің.

II жақ: –ңыз, - ңіз, -ыңыз, - іңіз.

III жақ: -сы, - сі, -ы, -і.

Мысалы:

Жекеше:

Менің досым/дәптерім

Сенің досың/дәптерің

Сіздің досыңыз/дәптеріңіз

Оның досы/дәптері

Көпше:

Біздің досымыз/дәптеріміз

Сендердің достарың/дәптерлерің

Сіздердің достарыңыз/дәптерлеріңіз

Олардың достары/дәптерлері

Жіктік жалғау - баяндауышқа ғана тән жалғау. Жіктік жалғау тек қана синтаксистік қызмет атқарады.

Жіктеу категориясы - қазіргі қазақ тілінде тек етістікке ғана тән қасиет емес, баяндауыш болып қызмет атқара алатын өзге де сөз таптарына, соның ішінде есімдерге де тән қасиет.

Жекеше /// көпше

І жақ -мын, -мін, -бын, -бін, -пын, -пін /// І жақ - мыз, -міз, -быз, -біз, -пыз, -піз.

ІІ жақ -сың, -сің /// ІІ жақ -сыңдар, -сіңдер

ІІ жақ -сыз, -сіз /// ІІ жақ -сіздер, -сыздар

ІІІ жақ – ///ІІІ жақ-

Оқушымын /Оқушымыз

Оқушысың/ Оқушысыңдар

Оқушысыз /Оқушысыздар

Оқушы/ Оқушылар.

0,0(0 оценок)
Ответ:
arscool
arscool
18.05.2023 05:39
Арыстан  баб  кесенесі  -  көне  Отырар  жеріндегі  сәулет  өнері  ескерткіші.  Түркістан  халқының  арасында  мұсылман  дінін  таратушы Қожа  Ахмет  Иасауидің  ұстазы  болған  Арыстан  баб  ата  қабірінің  басына  салынған.  Кесене дәлізхана,  мешіт,  құжырахана,  азан  шақыратын  мұнара  сияқты  жеке  бөлмелерден  құралған. 
Тайқазан — Түркістандағы қасиетті қазан. Бұл қазан 1399 жылы 25 маусымда(хижра 801 жыл, 20-шаууал) Түркістан қаласының батысында, 27 шақырым жерде орналасқан Қарнақ елді мекенінде, сирек кездесетін жеті асыл металдың(мырыш, латын, қола, қорғасын, мыс, күміс, темір) қо йылған. Қазанның салмағы 2 тонна, сыйымдылығы 3 мың литр, биіктігі – 1,60 метр, диаметрі- 2,42 метр.Тұғырының биіктігі - 0,54 метр, диаметрі – 0,607м.
0,0(0 оценок)
Популярные вопросы: Қазақ тiлi
Полный доступ
Позволит учиться лучше и быстрее. Неограниченный доступ к базе и ответам от экспертов и ai-bota Оформи подписку
logo
Начни делиться знаниями
Вход Регистрация
Что ты хочешь узнать?
Спроси ai-бота