керек жаттығу. Есімдікті тауып, оны түрлеріне қарай ажыратыңдар.
Бір сөзімді кеше өзіңізге айттым ғой. Жалғыз-ақ сізге ескерткенім: әнеугі Николай
тақтан түскен күнгі қуаныштың ішінде болып, жұртқа айтқан сөздеріңізді естіп едім.
Сондағы қара бұқараға, кедейге деген теңдіктеріңіз рас болса, біз де жуаннан зорлық
көріп жүрген нашардың біріміз. Соны ғана айтамын (Ж. А)
70-жаттығу. Сілтеу есімдіктерін тауып, астын сызып, олардың қосымшаларын бөліп
жазыңдар.
1. Сонау бір күндерде құтқарғаның былау тұрсын, мінезің естен кетпейді. 2. Мен емес,
сен қиналдың-ау сонда. 3. – Жыламай қайтейін! Сол екеуінен басқа кімім бар?
2. Әке-шешемнің түрі анау болды. Екі бауырым болса, онда өгей шешемнің қолында
қалды. Ол байғұстардың көрген күні әлдеқандай деп бір ойлаймын (Ж. Ай)
94-жаттығу. Есімдіктерді тауып, олардың қай сөйлем мүшесі болып тұрғанын
талдаңыз.
Өмір – саты, біреу өрге жылжиды, біреу төмен сырғиды («Маржан сөз»). Көк құс
өлермен екі сары ала қазды бірдей алды. Бұл аңшылар тәжірибесінде болмастық бір олжа
(М.Ә.). Қайдан келгені белгісіз, арт жақтан үш салт атты шыға келді. Осы хабарды
естісімен барлық топ бері қарай ағылды. Ол мені алғашында таныған жоқ. Біздің мектепте
сол кезде жүз елудей бала оқыды. Қалың жыңғыл арасынан әлдекім қараң еткендей
болды. – Мен де сенімен бірге барамын,- деді Кенже (Ғ.Мұст.). Мен жазбаймын өлеңді
ермек үшін (Абай).
Биыл бесінші мәрте өткізіліп отырған дәстүрлі байқау жаңартылған білім беру мазмұны аясында ұйымдастырылып отыр. Оқыту үдерісіне жаңа тәсілдерді енгізу, дарынды балаларды анықтау мақсатында бастауыш сынып мұғалімдері сан алуан жұмыстар жүргізетіні мәлім. Соның бірі – танымдық іс-әрекетке, ізденушілікке, зерттеушілікке негізделген жобалар. Байқауды ашқан «Өрлеу» БАҰО Алматы қалалық филиалының директоры Р.Сәдуақасова жас зерттеушілерге сәттілік тіледі. Ғылымның сырын ұғынуға талпынған бүлдіршіндер «Тірі табиғат», «Мен және менің әлемім», «Математика, ғылым, техника» аталымдары бойынша сынға түсті. Кішкентай зерттеушілердің арасында университеттердің ғылыми зертханаларына дейін барып, көп ізденгендері де бар. Олар жобалық жұмыстарының үлгілерін ала келіпті. Мысалы, 1-сынып оқушысы Руслан Батырхан ұсынған қауіпсіз лифт қондырғысы төтенше жағдайлардың алдын алуға арналса, 3-сынып оқушысы Кирилл Хлопунов күн қуатын пайдаланып су жылытатын қондырғы арқылы жасыл энергияны дамытуға үлес қоспақ.
Күштеп ұжымдастыруІрі жазу 1927 жылы партияның ХV съезінде елді коллективтендіруге бағыт алуға шешім қабылданды. Бұл науқан 1929 жылы Сталиннің „Правда” газетінде жарияланған „Ұлы бетбұрыс” деген мақаласынан кейін аса қарқынмен жүргізілді. 1928 жылы Қазақ АКСР Атқару комитеті мен халық комиссарлар Кеңесінің „Бай шаруашылықтарын тәркілеу” туралы қаулысы шықты. Осы қаулының негізінде жеті жүзге жуық ірі бай шаруашылықтары тәркіленіп олардың иелері қанаушы тап ретінде атылды. Осы саясат кейіннен колхоздастыру кезінде де жалғасып, оған орта шаруалар да ұшырады. Қазақстандағы коллективтендіру аса жылдамдықпен жүргізілді. 1928 жылы Қазақстанда барлық шаруа қожалықтарының 2% колхоздарға біріксе, 1930 ж. Олардың саны 50% -ке жетті. 1931 ж. Олардың саны 65% болды. Қазақстандағы коллективтендіру қазақ халқының ғасырлардан бері қолданып келе жатқан көшпелі тұрмысын, әдет-ғұрпын, салт-санасын ескерілместен жүргізілді. Шаруаларды еріксіз, зорлап колхоздарға кіргізді. Қазақтарды күштеп отырықшылыққа көшірді. Халықтың қолындағы мал еріксіз колхозға тартып алынды. Бұл істердің барлығы дайындықсыз жүргізілгендіктен және қысқы жем шөптің болмауынан Қазақстандағы мал шаруашылығы үлкен апатқа ұшырады. 1932 жылдың ақпан айына дейін колхоздардағы малдың 87% -і апатқа ұшырады.