Казасский язык 2 '3 задание Вот текст - тапсырма Мәтінді мұқият оқып , мәтін мазмұнына сай берілген дұрыс ақпараттарды ажыратыңыз . Тұмар ( Томирис ) патшайым . Томирис - Массагет тайпаларының ханшайымы ( б . з . б . 531-528 ) Томирис ержүрек , батыр болып тәрбиеленеді . Геродоттың естелігінше Парсы патшасы Кир Томириспен болған соғыста қаза болған . Кир патша Томирис патшайымды өзіне әйел етіп алмақшы өрiнiп , елшілер жіберді . Томирис Кирдің өзіне емес елі мен жеріне құда түскелі отырғаның түсініп , оның ұсынысын қабылдамайды . Қулығы іске аспаған Кир 530 ж . Массагеттерге ашық соғыс жариялайды . Кир массагеттер жеріне жарамсыз әскерін уланған тағамдармен қалдырып кетеді . Массагеттер Кир тастап кеткен әскерге шабуыл жасап , олардан қалған тағамдарынан уланады . Соғыста Томиристің баласы Спаргапес тұтқынға түседі . Томирис баласын босатуын сұрайды . Бірақ , Спаргапес ұяттан өзін - өзі өлтіреді . Томирис айтқанын тыңдамаған Кирге қарсы шабуылға шығады . Шайқаста массагеттер жеңіп , Кирдің өзі өлтіріледі де , әскерінің көпшілігі қаза табады . Томирис торсықты қанға толтырып , оған Кирдің басын салуға бұйрық береді : « Сен қанға құмартып едің , енді шөлің қансың ! » дейді . Томирис патша өз елінде бұдан кейін де талай жылдар билік етіп , қара қылды қақ жарған әділдігімен , данышпандығымен , көрегендігімен халқын талай таң қалдырды . Олар өз басшысы туралы жыр толғап , оның атын жырға айналдырған . Бұл аңыз жырлар Томирис патшаның есімі ізін басқан жауынгер әйелдің есімі ретінде ұрпақтан - ұрпаққа жеткізіп , ұлы дала аспаны астында ғасырлар бойы мәңгі жасады . Амазонка қыз болып тарихта есімі қалды . ( « амазонка » — салт атқа мініп , қару - жарақ аcынып жүретін әйелдер .
Мұрат Мөңкеұлы 17 жасында Жылқышы, 20 жасында бала Ораз, 25-інде Жаскелең, Жантолы, Шолпан, Тыныштық сынды ақындармен айтысып, жеңіп шыққан. Ол өзінің өжет мінезі, қағытпаға жүйріктігі, тапқырлығымен әрдайым жеңіске жеткен.
Мұрат Мөңкеұлы елінің тәуелсіздігін аңсап, бодандыққа қарсы жыр толғады. Зар заман ақыны атанды. Ата қонысының отарлаушы талауына түскеніне налыған ақын өзі туып өскен даланың кешегі күнін сағынышпен еске алған. Оның «Әуелі жеңіп орыс Еділді алды, Сарытау, Аштарханның жерін алды. Тәмамы су мен нуды орыс ұстап, Қазақтың мұнан жұтап шалынғаны», «Қазақтың жер-мұрасы», «Кең қоныс қайдан іздеп таптырады?» деген жыр жолдары ақынның отаншылдық рухына дәлел болады.
Барыс - биік тауда мекендейтін ерекше сымбатты жыртқыш аң. Ол өте айлакер, күшті әрі шапшаң. Жемін биік тасты жерден, кейде кұз арасынан аңдып отырып, 15 метрге дейінгі биіктіктен секіріп, аса ептілікпен ұстай алады. Ұсак жануарлар мен кұстардан басқа, кейде арқар, таутекелерге де шабуыл жасауы мүмкін.
Барыстың дене тұркы 120-150 см-ге, құйрығының ұзындығы 90 см-ге дейін жетеді, салмағы 23-43 кг-ға дейін тартады. Бір қызығы - осындай ірі тұлғалы жыртқыш адамға шабуыл жасамайды. Мысықша мияулап, қатты үн шығара, құлақтарын жымқыра ырылдағаны болмаса, залалы жоқ.
Таудағы барыстың тұрақты жатағы болмайды. Тек күшіктеген уақытта ғана тау үңгірлерін уақытша мекендейтін көрінеді. Барыс 3-4 жасынан бастап көбейе бастайды. Күшіктерінің саны 1-ден 5-ке дейін жетеді.
Барыстың саны күрт азайып кетуі себепті корғауға алынып, Қазақстанның «Қызыл кітабына» тіркелген
Мұрат Мөңкеұлы 17 жасында Жылқышы, 20 жасында бала Ораз, 25-інде Жаскелең, Жантолы, Шолпан, Тыныштық сынды ақындармен айтысып, жеңіп шыққан. Ол өзінің өжет мінезі, қағытпаға жүйріктігі, тапқырлығымен әрдайым жеңіске жеткен.
Мұрат Мөңкеұлы елінің тәуелсіздігін аңсап, бодандыққа қарсы жыр толғады. Зар заман ақыны атанды. Ата қонысының отарлаушы талауына түскеніне налыған ақын өзі туып өскен даланың кешегі күнін сағынышпен еске алған. Оның «Әуелі жеңіп орыс Еділді алды, Сарытау, Аштарханның жерін алды. Тәмамы су мен нуды орыс ұстап, Қазақтың мұнан жұтап шалынғаны», «Қазақтың жер-мұрасы», «Кең қоныс қайдан іздеп таптырады?» деген жыр жолдары ақынның отаншылдық рухына дәлел болады.
Барыс - биік тауда мекендейтін ерекше сымбатты жыртқыш аң. Ол өте айлакер, күшті әрі шапшаң. Жемін биік тасты жерден, кейде кұз арасынан аңдып отырып, 15 метрге дейінгі биіктіктен секіріп, аса ептілікпен ұстай алады. Ұсак жануарлар мен кұстардан басқа, кейде арқар, таутекелерге де шабуыл жасауы мүмкін.
Барыстың дене тұркы 120-150 см-ге, құйрығының ұзындығы 90 см-ге дейін жетеді, салмағы 23-43 кг-ға дейін тартады. Бір қызығы - осындай ірі тұлғалы жыртқыш адамға шабуыл жасамайды. Мысықша мияулап, қатты үн шығара, құлақтарын жымқыра ырылдағаны болмаса, залалы жоқ.
Таудағы барыстың тұрақты жатағы болмайды. Тек күшіктеген уақытта ғана тау үңгірлерін уақытша мекендейтін көрінеді. Барыс 3-4 жасынан бастап көбейе бастайды. Күшіктерінің саны 1-ден 5-ке дейін жетеді.
Барыстың саны күрт азайып кетуі себепті корғауға алынып, Қазақстанның «Қызыл кітабына» тіркелген