Казак жерінде жазу-сызу сак дауiрiнен бастап пайда болған. 1960 жылы Ертіс өзенiнiн он канатынан табылган V-IV гасырларга жататын сак дауiрiнiн марал сүйегінен жасалған тұмарда жазу болган. Ол оннан солга карай «Ак сыкын» - «Ак марал деп окылган. Туркi дауiрiнен калган атакты «Күлтегін», «<Білге каган» сиякты таска жазылған дастандар казак тiлiне бiздiн колымызга тиiп отыр. Казак халкы ол дастандарды оздерiнiн тел дуниесiндей карсы алды. Оған басты себеп, ондағы жазылған әдет-ғұрып, салт-сана, діни-наным. сенiм, макал-мател, батырлык жырлардын улгiлерi бәрі-бәрi халкымыздын тiрлiк-тiршiлiгiнен алынгандай уксас. Бул мұралар казак халкынын ертеден келе жаткан бастауы
Түркі дәуіріндегі ескерткіштердегi жазулардан және бiр байкалатыны - өзлерi мекен еткен географиялык аймактын бағыттарын барлай білген. Шамасы, кошпелi өмiрге байланысты мал шаруашылығынын және табиғаттын ерекшеліктері ескеріліп отырған. Түркiлер өздерi өмiр сүрген кенiстiктiн төрт бурышын тек жаз жайлауы, кыс кыстауы, мал жагдайы ушiн гана бiлiп коймай, оздерiмен кершi жаткан мемлекеттермен байланыс, карым-катынас жасауда да, согыс iс-әрекетінде де географиялык багдарлау жасай білген. Негізгі ойын 5-6сөзбен анықтау керек
Би-шешендердің сөздері - халықтық тәлім-тәрбие құралы.
Қазақ халқы – сөз қадірін өз қадірім деп білген,кеңдігін де, елдігін де,кемеңгерлігі мен көсемдігін де сөзге сыйғыза білген халық."Өнер алды - қызыл тіл" демекші,сөздердің ең асылы - шешендік сөз болған.Шешендік сөзбен шешімін таппас дауды шешіп қана қоймай,соғыста қарсыласты жеңген.Қазақ шешендік өнерінің майталман өкілдеріне:Майқы би,Жиренше,Асанқайғы,Саққұлақ шешен,Ақтайлақ шешен,Төле, Қазыбек, Әйтеке билер және т.б. жатады.Осындай би-шешендерімізден қалған сөздерді халқымыз ауыздан-ауызға жеткізіп,тәрбие құралына айналдырған.Оған дәлел,Қазыбек бидің:
Алтын ұяң – Отан қымбат,
Құт берекең атаң қымбат,
Асқар таудай әкең қымбат,
Аймалайтын анаң қымбат,
Туып-өскен елің қымбат,
Ұят пенен ар қымбат,-деген сөзінде үлкен тәрбие жатыр.Отанды,отбасыңды,елің мен ар-ұятыңды қастерлей біл дегісі келген.Халқымыздың әр би-шешеннің сөзінде баға жетпес даналық ойлар бар.