ССалалас құрмалас сөйлем - құрамындағы жай сөйлемдердің баяндауыштары тиянақты тұлғада келіп , өзара бір-бірімен тең дәрежеде байланысқан құрмаластың түрі. Салаластың құрамындағы жай сөйлемдер бір – бірімен бағынбай, тең дәрежеде байланысып, баяндауыштары тиянақты келіп жай сөйлемдерді жеке – жеке қолдануға болады.
Салалас құрамластың құрамындағы жай сөйдемдер өзара бір – бірімен екі түрлі жолмен байланысады.
1. Интонация арқылы мағыналарының жаңындағына қарай іргелесе байланысады.
2. Салалас құрмаластың құрамындағы жай сөйлемдер бір – бірінен өзара жалғаулық щылаулар арқылы байланысады.
Ыңғайлас мәнді да, де,та, әрі, және , мен жалғаулық шылаулар.
Қарсылық мәнді бірақ, алайда , дегенмен, сонда да, әйтсе де, сөйткенмен, ал тәрізді жалғаулық шылаулар.
Себеп – салдар мәнді өйткені , себебі, сол себепті, сондықтан, неге десеңіз тәрізді жалғаулық шылаулар;
Талғау мәнді не, немесе, я, яки, не болмаса, я болмаса, яеи болмаса, әлде тәрізді жалғаулық шылаулар.
Кезектес мәнді кейде, бірде , біресе тәрізді жалғаулық шылаулар.
3. Салалас құрмалас сөйлемнің түрлері .
Салалас құрмаластың құрамындағы жай сөйлемдер бір – бірімен өзара белгілі мағыналық қарым – қатынаста айтылады. Мағыналық қарым-қатынаста жұмсалуына қарай салалас құрмалас сөйлем мынадай алты түрге бөлінеді :
ПРОВЕРЬТЕ ТЕКСТ ВОЗМОЖНЫ ОШИБКИ Қоңырау соғылғанда мен сыныппен бірге сынып қа кіремін . Әр кім өз орына отырады.Мұғалім сыныпқа кіреді ,біз сәлемдесіп орына отырамыз.Біз мұғалімді құрметтейміз сондықтан біз қазақ тілі мұғалімді мұқият тындап ,тып тыныш отырып,тапсырманы дұрыс орындаймыс.қазақ тілі сабағы менің ең сүйекті сабағым сондықтан сол сабақтан 5 баға алу тырысамын.Қазақ тілі сабағында біз жаңа тақырып өтеміз . сол тақырып бізге түсінікті болу үшін мұғалім бізге бір неше мысал келтіреді . сол тақырыпқа байланысты біз әр түрлі жаттығулар орындаймыз.Сабақ біткеннен сон біз қазақ тілі дәптерді тексеруге тапсырамыс. содан кейін біз кетеміс.менің ойымша қазақ тілі сабағы ең қызықты сабақ!
Салалас құрамластың құрамындағы жай сөйдемдер өзара бір – бірімен екі түрлі жолмен байланысады.
1. Интонация арқылы мағыналарының жаңындағына қарай іргелесе байланысады.
2. Салалас құрмаластың құрамындағы жай сөйлемдер бір – бірінен өзара жалғаулық щылаулар арқылы байланысады.
Ыңғайлас мәнді да, де,та, әрі, және , мен жалғаулық шылаулар.
Қарсылық мәнді бірақ, алайда , дегенмен, сонда да, әйтсе де, сөйткенмен, ал тәрізді жалғаулық шылаулар.
Себеп – салдар мәнді өйткені , себебі, сол себепті, сондықтан, неге десеңіз тәрізді жалғаулық шылаулар;
Талғау мәнді не, немесе, я, яки, не болмаса, я болмаса, яеи болмаса, әлде тәрізді жалғаулық шылаулар.
Кезектес мәнді кейде, бірде , біресе тәрізді жалғаулық шылаулар.
3. Салалас құрмалас сөйлемнің түрлері .
Салалас құрмаластың құрамындағы жай сөйлемдер бір – бірімен өзара белгілі мағыналық қарым – қатынаста айтылады. Мағыналық қарым-қатынаста жұмсалуына қарай салалас құрмалас сөйлем мынадай алты түрге бөлінеді :
1. Ыңғайлас салалас.
2 Қарсылықты салалс.
3. Себеп – салдар салалас.
4. Ілектес салалас.
5. Талғаулы салалас.
6. Кезектес салалас.
Қоңырау соғылғанда мен сыныппен бірге сынып қа кіремін . Әр кім өз орына отырады.Мұғалім сыныпқа кіреді ,біз сәлемдесіп орына отырамыз.Біз мұғалімді құрметтейміз сондықтан біз қазақ тілі мұғалімді мұқият тындап ,тып тыныш отырып,тапсырманы дұрыс орындаймыс.қазақ тілі сабағы менің ең сүйекті сабағым сондықтан сол сабақтан 5 баға алу тырысамын.Қазақ тілі сабағында біз жаңа тақырып өтеміз . сол тақырып бізге түсінікті болу үшін мұғалім бізге бір неше мысал келтіреді . сол тақырыпқа байланысты біз әр түрлі жаттығулар орындаймыз.Сабақ біткеннен сон біз қазақ тілі дәптерді тексеруге тапсырамыс. содан кейін біз кетеміс.менің ойымша қазақ тілі сабағы ең қызықты сабақ!