Қазақ тілінде қосымша жалғау, жұрнақ болып екіге бөлінеді. Сөз мағынасын өзгертетін қосымшаны жұрнақ дейміз: жұмыс – жұмысшы, ойын – ойыншық, оқу - шы, бала - лы, орын - дық, сыр - мақ т.б.
Ал сөз бен сөзді байланыстыратын қосымшаны жалғау дейміз: жұмыс – жұмыста, ойын – ойынға, дәптер – дәптерді, көше – көшеде.
Қазақ тілінде жалғаудың 4 түрі бар:
1. Септік жалғау;
2. Көптік жалғау;
3. Тәуелдiк жалғау;
4. Жіктік жалғау.
Қазақ тіліндегі жұрнақ мағынасы мен қызметіне қарай екіге бөлінеді:
1. сөз тудыратын жұрнақтар өзі жалғанған сөзінен жаңа сөз тудырады. Мысалы, “жылқы - шы”, “біл - ім”, “жасы - қ”, “таға - ла”;
2. сөз түрлендіретін жұрнақтар өзі жалғанған сөзіне үстеме мағына қосып, сөздің тұлғасын өзгертеді. Мысалы, “көк-шіл”, “көк(г) - ірек”, “сары - лау”, “сары - рақ”, “жаз - ып”, “жаз - ғалы”. Жұрнақтар сөзге белгілі бір жүйеде рет - ретімен жалғанады.
Түбірге тете сөз тудыратын жұрнақтар, одан кейін сөз түрлендіретін жұрнақтар, бұлардан соң жалғаулар орналасады. Жұрнақтар түбірге де, туынды сөзге де жалғанады (“бас - шы”, “басшы - лық”, “ұйы - м”, “ұйым – дас – тыр – у – шы”).
Достық (жұрнақ) Адамдардың достығы әдетте жыл өткен сайын беки түседі.
Бұл мақал мәтелдерде болашақ қрпақты яғни балаларды тәрбиелі болуға шықырады.Мысалы:
Еңбек түбі береке,
Бейнет түбі зейнет,
Ұрлық түбі қорлық-деген
мақалды алсақ бұл мақал шаршап дұрыстап еңбектенсең осы еңьегіңнін түбі берекелі болады,саған бір пайдасы тиеді деп балаларлы еңбекке баулиды.Бейнет түбі зейнет дегенде осылай.Ал ұрлық түбі қорлық деген ұрлық жасамау керек,егер ұрлық жасаса түбінде сол ісі әшкерейленіп өзі қорланады.Ата бабамыз балаларға қысқа да нұсқа айту үшін осындай мақалдарды қолданған.Бұл мақалдар адамдарды тәрбиелі болуға баулиды.
Қосымшаның түрлері.
Қазақ тілінде қосымша жалғау, жұрнақ болып екіге бөлінеді. Сөз мағынасын өзгертетін қосымшаны жұрнақ дейміз: жұмыс – жұмысшы, ойын – ойыншық, оқу - шы, бала - лы, орын - дық, сыр - мақ т.б.
Ал сөз бен сөзді байланыстыратын қосымшаны жалғау дейміз: жұмыс – жұмыста, ойын – ойынға, дәптер – дәптерді, көше – көшеде.
Қазақ тілінде жалғаудың 4 түрі бар:
1. Септік жалғау;
2. Көптік жалғау;
3. Тәуелдiк жалғау;
4. Жіктік жалғау.
Қазақ тіліндегі жұрнақ мағынасы мен қызметіне қарай екіге бөлінеді:
1. сөз тудыратын жұрнақтар өзі жалғанған сөзінен жаңа сөз тудырады. Мысалы, “жылқы - шы”, “біл - ім”, “жасы - қ”, “таға - ла”;
2. сөз түрлендіретін жұрнақтар өзі жалғанған сөзіне үстеме мағына қосып, сөздің тұлғасын өзгертеді. Мысалы, “көк-шіл”, “көк(г) - ірек”, “сары - лау”, “сары - рақ”, “жаз - ып”, “жаз - ғалы”. Жұрнақтар сөзге белгілі бір жүйеде рет - ретімен жалғанады.
Түбірге тете сөз тудыратын жұрнақтар, одан кейін сөз түрлендіретін жұрнақтар, бұлардан соң жалғаулар орналасады. Жұрнақтар түбірге де, туынды сөзге де жалғанады (“бас - шы”, “басшы - лық”, “ұйы - м”, “ұйым – дас – тыр – у – шы”).
Достық (жұрнақ) Адамдардың достығы әдетте жыл өткен сайын беки түседі.
Досым (жалғау) Менің досымның есімі - Арнұр.
Бұл мақал мәтелдерде болашақ қрпақты яғни балаларды тәрбиелі болуға шықырады.Мысалы:
Еңбек түбі береке,
Бейнет түбі зейнет,
Ұрлық түбі қорлық-деген
мақалды алсақ бұл мақал шаршап дұрыстап еңбектенсең осы еңьегіңнін түбі берекелі болады,саған бір пайдасы тиеді деп балаларлы еңбекке баулиды.Бейнет түбі зейнет дегенде осылай.Ал ұрлық түбі қорлық деген ұрлық жасамау керек,егер ұрлық жасаса түбінде сол ісі әшкерейленіп өзі қорланады.Ата бабамыз балаларға қысқа да нұсқа айту үшін осындай мақалдарды қолданған.Бұл мақалдар адамдарды тәрбиелі болуға баулиды.
дұрыс 100%