Ей ай
Ұлықбек
ri
и
ДЫ.
, Әл-Бируни, Ибн Сина
«Шығыстың улылары» кітабынан
сөздері
алат
26. Сөйлемдерді көшіріп жаз. Бірыңғай мүшелерді тауып, олардың
бірыңғай мүше екенін дәлелде.
Әмір Темірдің немересі. Ол жастайынан поə-
зияға, философияға, тарихқа, астрономияға құштар бола-
Ұлықбек Платон, Аристотель, Птолемей сияқты грек
ғалымдарының еңбектерімен ерте танысады. Орта Азияның
ұлы ғұламалары
терін жете меңгереді.
Дәлелдеу үлгісі: Ұлықбек жастайынан поэзияға, фило-
сөйлемдегі поэзияға, философияға, тарихқа, астрономияға
софияға, тарихқа, астрономияға құштар болады деген
бірыңғай мүше. Өйткені бұлар неге? деген бір
ғана сұраққа жауап береді, бәрі де құштар болады деген
баяндауышқа қатысты болып тұр.
Құрмалас сөйлемнің құрамындағы жай сөйлемдер өзара мынадай жолдармен байланысады :
а) Интонация арқылы іргелесе байланысады :
Байжанның оны көруі біріншірет еді: орта бойлы, төртбақтау, толықша , сарғылы өңділеу, қырықты алқымдап қалған жігіт екен.
Мұнда бірінші жай сөйлемнен кейін дауыс ырғағы көтеріңкі айтылып, кідіріс ұзаққа созылмай, екінші сөйлеммен ұласып кетеді де , екі сөйлемнің арасын байланыстырып, күрделі ойды білдіруге дәлекер болып тұрады.
ә) Жалғаулық шылаулар (септеулік ) арқылы байланысады: Құланбай күзеуден ерет қайтып кеткен соң, өзге елдің бәрі де дағдыдан тыс күземді ерте алып көшіп еді .
б) Құрмаластың құрамындағы жай сөйлемнің баяндаушы тиянақсыз тұлғада келіп, келесі жай сөйлеммен ұласып, құрмаласа байланысады. Мысалы: Құрымбайдың оқуға кетуі шын болса, ол өз ісін ойламаған жерден істеген екен.
Құрмалас сөйлемдер байланысу тәсілдеріне қарай үш түрге бөлінеді:
1. Салалас құрмалас .
2. Сабақтас құрмалас.
3. Аралас құрмалас.