ЕТІСТІКтің шақтары» тақырыбы бойынша тест орындаңыз.
1. Көсемшенің жұрнағы бар сөздер қатарын көрсетіңіз.
Түнде тұрып, түн ұйқынды төрт бөлдің,
Тыныш ұйықтасын деп аз сөйлеп, аз күлдің.
А) Ұйықтасын, тыныш. В) Ұйқынды, түнде. С) Күлдің, бөлдің. Д) Тұрып, сөйлеп. Е) Бөлдің, аз.
2. Қазақ тілінде етістіктің неше шағы бар?
А) 2. В) 3. С) 4. Д) 5. Е) 6.
3. Күрделі нақ осы шақ етістігін табыңыз.
А) Келіпсің. В) Тыңдап отыр. С) Шыдамайды.Д) Келмеді ғой. Е) Ұнамайды.
4. Ауыспалы осы шақтың жұрнағын
белгілеңіз.
А) –ып, -іп, -п. В) -ып,- іп,-а, -е. С) –а, -е, -й.Д) –а, -е, -й, -п. Е) –ыр, -ір, -р.
5. Етістіктің жедел өткен шақ түрін табыңыз.
А) Баяндалған. В) Баяндады. С) Баяндама.Д) Баяндар. Е) Баянда.
6. Жедел өткен шақтың жұрнағын табыңыз.
А) –ды, -ді, -ты, -ті. В) –атын, -етін, -йтын, -итін.С) –ған, -ген. Д) –ар, -ер, -р. Е) –ып, -іп, -п.
7. Етістіктің бұрынғы өткен шақ түрін табыңыз.
А) Жүзген. В) Жүзді. С) Жүзбек.Д) Жүзер. Е) Жүзеді.
8. Етістіктің болжалды келер шақ түрін табыңыз.
А) Қарама. В) Қарармын. С) Қарағансы.Д) Қарадым. Е) Қарамақпын.
9. Бұрынғы өткен шақтың жұрнағын табыңыз.
А) –ды, -ді, -ты, -ті. В) –атын, -етін, -йтын, -итін.С) –ған, -ген, -қан, -кен.Д) –ар, -ер. Е)мақ-мек-бақ.
10. Ауыспалы осы шақта тұрған сөзді табыңыз.
А) Оқы. В) Оқып. С) Оқимын.Д) Оқысың. Е) Оқыған.
11. Ауыспалы келер шақтың жұрнағын табыңыз
А) –мақ, -мек, -бақ, -бек. В) -етін, -йтын, -итін.С) –а, -е, -й. Д) –ар, -ер, -р. Е) –ып, -іп, -п.
12. Етістіктің ауыспалы келер шағын табыңыз.
А) Ұйықтаймын. В) Ұйықта. С) Ұйықтадым.Д) Ұйықтамадым. Е) Ұйықтарсың.
13. Етістік жауап беретін сұрақты көрсетіңіз.
А) Қалайша? В) Не істеп? С) Нешінші?Д) Неге? Қалай? Е) Не істеді? Кім?
14.Ауыспалы өткен шақтың жұрнағын табыңыз.
А) –ды, -ді, -ты, -ті. В) –атын, -етін, -йтын, -итін.С) –ған, -ген. Д) –ар, -ер, -р. Е) –ып, -іп, -п.
15. Қай сөйлемде «ма» болымсыз етістік жұрнағы дұрыс жалғанғанын белгілеңіз.
А) Балама айт. В) Бұл да бір амал ма? С) Сен ойлама. Д) Балдай тәтті алма. Е) Ол жақсы бала ма?
16. Болжалды келер шақтың жұрнағын табыңыз.
А) –мақ, -мек, -бақ, -бек. В) -етін, -йтын, -итін. С) –а, -е, -й. Д) –ар, -ер, -р. Е) –ып, -іп, -п.
17. Сөйлемнен етістікті анықтаңыз. Өз отбасымыз ұлттық дәстүрлерді сақтаймыз.
А) Өз. В) Отбасымыз. С) Ұлттық. Д) Дәстүрлерді. Е) Сақтаймыз.
18. Жалаң нақ осы шақты табыңыз. А) Бар. В) Кел. С) Айт. Д) Күл. Е) Жүр.
19. Мақсатты келер шақтың жұрнағын табыңыз.
А) –мақ, -мек, -бақ, -бек, -пақ, -пек. В) -ды, -ді, -ты.С) –а, -е, -й. Д) –ар, -ер, -р. Е) –ып, -іп, -п.
20. Қимылды білдіретін сөзді анықтаңыз.
А) Ойна. В) Түн. С) Жоғары. Д) Дауыс. Е) Күндіз.
21. Етістікті анықтаңыз.
А) Бесінші. В) Ол. С) Аспазшы. Д) Келші. Е) Қызғылттау.
1.Қазақ елінің ұлттық кітапханасы қазақ халқының ұлттыцқ мәдениниетінде қандай рөл атқарады?қазақ зиялыларын тәрбиелеуде және жұмысшы қауымының мәдени сұраныстарын қанағаттандыруда аса маңызды роль атқарады.
2.Жыл сайын кітап қорына қанша басылымдар түседі?150-160 мыңдай әр түрлі басылымдар келіп түседі.
3.Зерттеушілерді сирек кітап қорында не қызықтырады?Зерттеушілерді сирек кітап қорындағы 25 мыңнан асатын қазақ, орыс, шығыс тілдеріндегі және Батыс Европа халықтарының ҮІ, ҮІІІ ғасырлардағы және ХІХ ғасырдың басындағы кітаптар мен қолжазбалар қызықтырады.
1990 жылы 25 қазанда Жоғарғы Кеңестің сессиясында тұңғыш рет қазақ мемлекеттілігінің егемендігі туралы мәселе қаралады. Онда мемлекеттің егемендігін бекітетін тарихи маңызды құжат – «Қазақ КСР-інің Мемлекеттік егемендігі туралы» Декларация қабылданды. Қысылтаяң шақта егемендік туралы Декларацияны қабылдау оңайға түспеді. Өйткені Одақ пен коммунистік партияның билігі әлі де күшті болатын. 1990 жылы 16 қыркүйекте «Мемлекеттік егемендік туралы Декларацияның» жобасы алғаш рет БАҚ-та жарияланды. Сол кезде одан өзге «Азат» азаматтық қозғалысы да Декларацияның балама нұсқасын әзірлепті. Қалай дегенмен де егемендікті жария еткен құжатты қабылдау барысында егемендікке қарсы кейбіреулер «мемлекеттік тіл – қазақ тілі», «қазақ ұлты тағдырының жауапкершілігін сезіне отырып» деп келетін тұжырымдарға келіспеушілік танытты. Сонымен бірге сессияда «басқарушы және негізгі күш коммунистік партия болып табылады» деген 6-бапты алып тастау туралы батыл ұсынысқа егемендікті қаламайтын «қызыл коммунистер» көп қарсылық білдіріпті. Тіпті кейбіреулердің болашақ үшін аса маңызды құжатты қабылдауды кейінге қалдырмақ ойы да болған. Осындай сын сәтте Салық Зиманов, Сұлтан Сартаев сынды ағаларымыз құлдықты көксейтіндерге батыл уәж айтып, ұлт мәселесін төтесінен қоя білді. Буырқанған егемендік рух пен құлдық сана арпалысқан сессияда Декларациядағы 17-бап сегіз сағат бойы талқыға түсті. Кеңестер Одағының талқаны таусылмай жатып, одақтас республикалардың кейбірі тәуелсіздік туралы заңдарды қабылдап үлгерген-ді. Сөйтіп, КСРО дейтін қараңғы қапастан егемендіктің 15 гүлі қауызын жарып, бүршік атты. Мемлекеттік егемендік туралы құжат республиканың егемендігін баянды еткен тұңғыш заңнамалық акт болды. Бұл құжат бойынша Қазақстан елі халықаралық қатынастарда дербес толыққанды объекті ретінде сыртқы саясатта өзінің мүдделерін айқындап, халықаралық ұйымдардың қызметіне қатысуға мүмкіндік алды. Еліміз егемендік Декларациясы арқылы табиғи байлығымызды, экономикалық және ғылыми-техникалық әлеуетін толық меншігіне алды. Қазақстантерриториясындағы барлық әскери құрылымдар мемлекет қарамағына өтеді. Декларация бойынша Қазақстан территориясында егемендікке қайшы келетін КСРО заңдарының күші жойылды. Декларация орталыққа бағынышты күйден арылтып, Мәскеумен жаңа жағдайда тең әріптес ретінде ынтымақтастыққа қол жеткізді. Сонымен, Мемлекеттік егемендік Декларациясы – егемендікті білдіретін құр мәлімдеме амбиция ғана емес, шын мәнінде, заңдық күшке ие маңызды құжат. Сондықтан да егемендік туралы Декларациясы, кейін 1991 жылдың 16 желтоқсанындағы Қазақстан Республикасының Тәуелсіздігі туралы Декларациясымен терең үндестік тапты.
Кейбір саясаткерлер пікірінше бұл күнді тәуелсіздік күні деуден гөрі желтоқсан құрбандарын еске алу күні десе болғандай. Өйткені 1986 шы жылдың желтоқсанның 16-сы күні кешінде қазақ жастарының үлкен күреске шыққан күні, алайда биліктегілер бұл күнді ұмыттыру үшін әдейі тәуелсіздік күні деп жариялап отыр.