Эссе тақырыптары: "Ауа райының өзгеруі денсаулыққа әсер ете ме ?"
Жағдаят: Сен аралға тап болдың. Қазіргі заманда белгісіз аралда өмір
сүрудің қандай жолдарын ұсына аласың?

Тәуелсіздік алған елдің ең бірінші айрықша белгісі – ұлттық валюта. Ол – Қазақстан Республикасы көлемінде пайдаланылатын заңды төлем құралы. Ақша – асыл қазына, халық байлығы.
Халқымыз теңгені бұрын да пайдаланған. Ерте замандарда теңгелерді Түркістан, Тараз қалаларындағы арнаулы шеберханаларда жасаған.
Ұлттық валютамыз 1993 жылы 15 қараша күні енгізілді. Қазақ теңгесі Англияда басылды.
Ұлттық теңгеміздің шеттері қазақтың ою - өрнектермен безендірілген. Бірінші бетінде қазақ халқының әйгілі ұлы тұлғаларының бейнелері басылды. Екінші бетінде ою - өрнектер, табиғат көріністері бейнеленіп, елтаңбамыз салынған.
Теңгенің 16 - ға жуық құпия қорғанысы, белгісі бар. Ұлттық валютамыздың дизайнын жасаушы авторлық топтың жетекшісі Тимур Сұлейменов болды. Қорыта айтқанда, Əр ел өз банкноталарын   басқаларға ұқсас болмайтындай етіп жасауға тырысады. Бұл өзінің дарашылдығын,  тəуелсіздігін көрсету үшін ғана емес,  егер əртүрлі ұлттық валюта банкноталары бір-біріне ұқсас болатын болса,   болуы мүмкін алдау əрекеттерін болдырмау мақсатында туындайды. Жаңа дизайн Қазақстанда соңғы жылдарда болып жатқан өзгерістерді көрсетеді жəне   Қазақстанның    бай мəдени тарихын қазіргі заманғы дизайн элементтерімен байланыстыра отырып біріктіреді.  Мысалы,   банкноталарда жаңа астана Астана қаласының көз тартарлық монументі Астана-Байтерек бейнеленген.  Бет жағында    мемлекеттік əнұран ноталарының фрагменті,  сондай-ақ мемлекеттік ту жəне    елтаңба бейнеленген.  Банкноталардағы    қолдың ашылған алақаны,  қола дəуірінің тас бейнелері достастықты, ашықтықты жəне қажымас қайратты білдіреді. Банкнотаның сырт жағында Қазақстан картасының жаңа астана Астана қаласының жəне басқа қалалардың əртүрлі ландшафтары мен сəулет ғимараттары бейнеленген контуры бар. Мысалы, 10000 теңгелік банкнотада Президент резиденциясы, қазбалар кезінде табылған жануарлардың тастағы бейнелері де банкнота  дизайнында бейнеленген.

Ұлттық валюта —  теңгені енгізген бері 15 жыл өтті.  Бұл біздің еліміздің тəуелсіздігін жариялаған бастап болған айрықша мəнді оқиғалардың бірі болып табылады.  Ұлттық валютаны енгізу елімізде жеке ақша-кредит саясатын    жүргізуге мүмкіндік берді. 15  жыл ішінде теңге    біршама    нығайды жəне   ТМД елдерінің анағұрлым тұрақты валюталарының бірі болып қалды. Қазақстандық ұлттық валюта –  теңгенің айналыста 15  жыл болуы Қазақстанның қазіргісі мен болашағы үшін теңгені енгізудің тарихи маңыздылығына объективті баға беруге мүмкіндік береді. Өзіміздің ақша бірлігімізді енгізу  Қазақстанның экономикалық  егемендігін іске асыру үшін    негіз болды.  Ұлттық валютаны енгізумен нарық экономикасын құруға бағытталған құрылымдық қайта құрулар жылдамдатылды.  Қазақстан өзінің ұлттық валютасы —  теңгені күрделі жағдайда əзірлеп,  қабылдағанын естен шығармау қажет. Теңгені жасаудағы тұңғыш президентіміздің ерен еңбегін әр қазақ білері сөзсіз.

Ұлттық теңгеміз АҚШ долларындай немесе Еуроодақтың евросындай болмаса да өз тұрақтылығын сақтап, құнызданбауын қалаймыз!

-АНАШЫМ БҮГІН ҮЙГЕ ҚОНАҚАТР КЕЛЕМЕ
-ИЯ,ҚЫЗЫМ БІЗДІҢ ТУЫСТАРЫМЫЗ БІЗДІ "ЖАҢА ҮЙЛЕРІН ҚҰТТЫ БОЛСЫН" ДЕП ҚҰТТЫҚТАП КЕЛЕДІ.
-АЛ ЕНДЕШЕ БІЗ ОЛАРДЫ КҮТІП ШАЙ БЕРІП ДАЙЫНДАЛАМЫЗБА?
-ӘРИНЕ ҚАЗАҚ ХАЛҚЫ ҚОНАҚЖАЙ ХАЛЫҚ БҰРЫНҒЫ ЗАМАНДА ҮЙГЕ КЕЛГЕН КІСІНІ ТАНЫМАС ДА ҚҰДАЙЫ ҚОНАҚ ДЕП ШАЙ-ТАМАҒЫН БЕРІП,ЕТ АСЫП,ҮЙІНЕ ҚОНДЫРЫП,КҮТІП АЛЫП,АЛ КЕЛЕСІ КҮНІ СЫЙМЕН АТТАНДЫРЫП ЖІБЕРГЕН.АЛ БІЗ ОСЫ ДӘСТҮРДІ ҚАЗІРГЕ ДЕЙІН САҚТАП КЕЛЕМІЗ.
-АА АНАШЫМ ЕНДЕШЕ НЕ ТҰРЫС УАҚЫТЫМЫЗ АЗАҚ ДАЙЫНДАЛАЙЫҚ СІЗГЕ БӘРІН ӨЗІНІЗ ЖАЛҒЫЗ ЖАСАУ АУЫР БОЛАДЫ ҒОЙ СОНДЫҚТАН МЕН СІЗГЕ КӨМЕКТЕСЕЙІН.
-ИӘ,ҚЫЗЫМ МҰНЫҢ ЖАҚСЫ БОЛДЫ ҒОЙ.БІРАҚ,ТАҒЫ ДА ҚОНАҚТАР КЕЛГЕНДЕ АЙТА КЕТЕТІН ЖАҒДАЙ КЕЛГЕН КІСІМЕН АМАНДАСЫП СЫПАЙЫ ТҮРДЕ ОЛ КІСІ СЕНЕН ҮЛКЕН БОЛҒАНДЫҚТАН ІЗ ДЕП СӨЙЛЕУ КЕРЕК ЖӘНЕ ДЕ ХАЛ-ЖАҒДАЙЫН СҰРАЙДЫ ҰМЫТПА
-ЖАРАЙДЫ АНАШЫМ,МЕН ЕНДІ БӘРӘН БІЛЕТІН БОЛДЫМ СІЗ СОНДАЙ КІШІПЕЙІЛ АДАМСЫЗ