сабақтас құрмалас сөйлем ( Сложноподчиненное предложение): шартты бағыныңқылы (СПП с придаточным условия) мысалы: (күн жылыса),[жер көгереді]. (сен келмегенде),[әжем ренжитін еді]. қарсылықты бағыңқылы (СПП с придаточными уступительными) мысалы: (Лекция басталсада),[студенттер толық жиналған жоқ]. (Бұлт болғанмен),[жаңбыр жауған жоқ]. (Күн салқын бола тұра),[оқушылар тауға шықты]. себеп бағыныңқылы (СПП с придаточными причины) мысалы: (күн суығандықтан),[біз жылы киіндік]. (Көлік болмағансебепті),[жұмысқа кешіктім]. мезгіл бағыныңқылы (СПП с придаточными времени) мысалы: (Арнат Астанаға кеткенде),[іңім екі жаста еді]. (Анам келгенше),[мен тамақ істедім]. (Саған сұрақ койған кезде),[ең болмаса жауап бер]. қимыл-сын бағыныңқылы (СПП с придаточными образа действия и степени) мысалы: (жел күшейіп),[ауа райы бұзылды]. (үйге келе),[сабағын орындады]. .мақсат бағыныңқылы (СПП с придаточными цели) мысалы: (қазақ тілін білу үшін),[көп оқу керек]. (нан алайын деп),[дүкенге бардым] (...)-придаточное предложение [...]-главное предложение
Торғайлар (лат. Passer) – торғайтәрізділер отрядына жататын құстар туысы.
Жер шарына кең тараған 27 түрі бар. Африка, Еуропа мен Азияда кең таралған, кейбір түрлері жерсіндіру мақсатымен Америка, Австралия мен Жаңа Зеландияға апарылған. Қоразы мен мекиенінің сыртқы түсі әртүрлі: қораздарының тамақ асты қара түсті болады. Көпшілігі – отырықшы, кейбіреулері – жыл құстары. Ұзындығы 12 – 15 см. Ағаш қуыстарын, індерді, үй-жайларды мекендейді немесе ағаштарға шар тәріздес ұялар салады. Көптеген түрлері – синантропты. Қорегі – дәнмен; балапандарын бастапқы уақытта жәндіктермен, кейіннен өсімдік тұқымдарымен қоректендіреді. Еуразия аймағында кең тараған түрлері: үй торғайы (P. domestіcus); үнді торғайы (P. іndіcus) және дала торғайы (P. montanus). Орта Азия мен Кавказ сыртында ағаштарда үлкен топ құрып өмір сүретін испандық немесе қаратөс торғай (P. hіspanіolensіs) басым. Шөл даланы мекендейтін сексеуіл торғайы (P. ammodendpі); шөл торғайы (P. sіmlex) мен Сахалин, Оңтүстік Куриль аралдарында кездесетін жирен торғай (P. rutіlans) адамдар мекендерінен тыс жерлерде тіршілік етеді. Үнді және испандық торғайлар – дәнді дақылдардың зиянкестері. Шөл торғайлар сирек кездесетін құс ретінде «Қызыл кітапқа» енгізіліп, қорғауға алынған.[1]
шартты бағыныңқылы (СПП с придаточным условия) мысалы: (күн жылыса),[жер көгереді]. (сен келмегенде),[әжем ренжитін еді].
қарсылықты бағыңқылы (СПП с придаточными уступительными) мысалы: (Лекция басталсада),[студенттер толық жиналған жоқ]. (Бұлт болғанмен),[жаңбыр жауған жоқ]. (Күн салқын бола тұра),[оқушылар тауға шықты].
себеп бағыныңқылы (СПП с придаточными причины) мысалы: (күн суығандықтан),[біз жылы киіндік]. (Көлік болмағансебепті),[жұмысқа кешіктім].
мезгіл бағыныңқылы (СПП с придаточными времени) мысалы: (Арнат Астанаға кеткенде),[іңім екі жаста еді]. (Анам келгенше),[мен тамақ істедім]. (Саған сұрақ койған кезде),[ең болмаса жауап бер].
қимыл-сын бағыныңқылы (СПП с придаточными образа действия и степени) мысалы: (жел күшейіп),[ауа райы бұзылды]. (үйге келе),[сабағын орындады].
.мақсат бағыныңқылы (СПП с придаточными цели) мысалы: (қазақ тілін білу үшін),[көп оқу керек]. (нан алайын деп),[дүкенге бардым]
(...)-придаточное предложение
[...]-главное предложение
Жер шарына кең тараған 27 түрі бар. Африка, Еуропа мен Азияда кең таралған, кейбір түрлері жерсіндіру мақсатымен Америка, Австралия мен Жаңа Зеландияға апарылған. Қоразы мен мекиенінің сыртқы түсі әртүрлі: қораздарының тамақ асты қара түсті болады. Көпшілігі – отырықшы, кейбіреулері – жыл құстары. Ұзындығы 12 – 15 см. Ағаш қуыстарын, індерді, үй-жайларды мекендейді немесе ағаштарға шар тәріздес ұялар салады. Көптеген түрлері – синантропты. Қорегі – дәнмен; балапандарын бастапқы уақытта жәндіктермен, кейіннен өсімдік тұқымдарымен қоректендіреді. Еуразия аймағында кең тараған түрлері: үй торғайы (P. domestіcus); үнді торғайы (P. іndіcus) және дала торғайы (P. montanus). Орта Азия мен Кавказ сыртында ағаштарда үлкен топ құрып өмір сүретін испандық немесе қаратөс торғай (P. hіspanіolensіs) басым. Шөл даланы мекендейтін сексеуіл торғайы (P. ammodendpі); шөл торғайы (P. sіmlex) мен Сахалин, Оңтүстік Куриль аралдарында кездесетін жирен торғай (P. rutіlans) адамдар мекендерінен тыс жерлерде тіршілік етеді. Үнді және испандық торғайлар – дәнді дақылдардың зиянкестері. Шөл торғайлар сирек кездесетін құс ретінде «Қызыл кітапқа» енгізіліп, қорғауға алынған.[1]