Дықпен азайып келеді. 1991 жылы тәуелсіздік алған соң, 4. Мәтінді оқып, жанрлық ерекшелігін анықта. Талғаулы салаластарды тауып, жасалу жолдарын түсіндір. Жоспар құр. Посткеңестік елдерде адам саны таңғаларлық жылдам- Украина халқы 6 миллион адамға кеміді. 1980 жылдары Кеңес Одағы бала санын көбейту саяса- тын жүргізіп, жақсы нәтижеге жетті. Бірақ бұл үрдіс көп- ке созылмады. КСРО тараған соң, барлық республикада бала туу көрсеткіші азайды. Себебі мемлекеттік балабақшалар не жабылды, немесе жекешелендірілді. Соның нәтижесінде бала қарау шығыны артты. Күнкөріс шығыны көбейгені сонша көпбалалы отбасылар кедейлене түсті. 25 жыл өткен соң, Ресей Еуропа бойынша туудың ең жоғары көрсеткішіне жетіп отыр. Бала туу көрсеткіші ха- лықтың өсімін анықтаудағы негізгі фактор болып саналады. Қырғызстан, Тәжікстан, Түрікменстан мен Өзбекстан бала туу бойынша бұрын-соңды болмаған жетістікке жетті. Қазақстан халқы этникалық орыс және немістердің қоныс аударуынан соң, едәуір кеміді. Дегенмен жоғары туу көрсеткішінің арқасында қайта өсті. Посткеңестік мигранттардың көбі Ресейге көшті. Олар- дың біразы Одақ тараған соң, не туыстарын іздеп барған этникалық орыстар болды, не болмаса білім мен жұмыс іздеп барғандар болды. Үш миллион украиналық Ресейге қоныс- танған. Балтық эмигранттары да қалың, бірақ олардың көбі Ұлыбритания мен Германияға қоныс аударды. Эмигранттар арасында жастар өте көп. Соның кесірінен білімді жастар азайып, еңбек нарығында бәсеке әлсіреді, бұл демографияға да теріс ықпал етуде. Егемен Қазақстан» газетінен
Су адамға әрдайым керек. Сусыз өмір сүру өте қиын. Себебі а сусыз өмір жоқ. Біз суды күнделікті пайданаламыз. Бірақ біз кейде суды күн сайын пайдаланғанымыз соншалықты судың қадірін білмейміз. Әсіресе жаздың ыстық күнінде адамға бірінші су керек. Судың да сұрауы бар деген қазақта мақал бар. Су ағып тұр ғой, таусылмайды ғой деп суды құр босқа шашып немесе төге беруге болмайды. Кейбір адамдар сол суға зар болып қалады. Быз өмірде бүкіл тұрмыс-тіршілігімізде суды пайдаланамыз. Тамақ істегенде де, кір жуғанда да және т.б. істерде қолданамыз. Судың қадірін аш қалғанда және Ораза ұстағанда білесің. Себебі таң атқаннан күн бақанға дейін суды ішпей жүру қиын. Кейде үйде су өшіп қалса, бүкіл тірлігің жайында қалады. Судың өшпеуін қадағалау үшін, суға ақшаны алдын ала төлеп қою керек. Кәзіргі кезде біз суды кранттан алып су ішеміз. Ал баяғы заманда суды құдықтан алып үйге тасып ішетіңн болған. Құдық болмай тұрып, өзеннің, көлдің, теңіздің суын ішетін болған. Ашаршылық кезде су болмағанда адамдар лай суды жанталасып ішкен. Ал біз кәзір қарапайым суды менсінбейміз. Ондай болмау керек. Біз жаңа технологияның дамуына байланысты таза су ішеміз. Себебы ол жердегі мамандар суды әптен тазалайды. Мамандар суды 1 литрліктен 5 литрлік баклашка суды құйып сатып жатыр. Мысалға "Тау", "Тассай", және т.б. Менің ойымша әрбір адам судың қадіріне жете білу керек.
Оқушы: Салеметсізбе Мұғалім: Сəлеметсіңбе Оқушы: қалыңыз қалай Мұғалім: Шүкір жақсы. Қандай шаруамен келген?. Оқушы: Мен Қазақ тілі сабағынан қосымша сабақ алғым келеді?. Мұғалым: оның дұрыс. Бырақ неге менын сабағымнан( оқушыны сынау үшін сұрады) Оқушы: мен қазақ жерынде тұрып қазақ тылын былмегеным ұят болады. Əрбір оқушы қазақ тылын жоғарғы дарежеде былу керек деп ойлаймын сондықтан үйренгім келеды. Мұғалім : сенын ойың маған ұнады. Мен саган қуана қуана қосымша сабақ беремін. Қай кезде бос болсаң сол кезде келе гой.
Мұғалім: Сəлеметсіңбе
Оқушы: қалыңыз қалай
Мұғалім: Шүкір жақсы. Қандай шаруамен келген?.
Оқушы: Мен Қазақ тілі сабағынан қосымша сабақ алғым келеді?.
Мұғалым: оның дұрыс. Бырақ неге менын сабағымнан( оқушыны сынау үшін сұрады)
Оқушы: мен қазақ жерынде тұрып қазақ тылын былмегеным ұят болады. Əрбір оқушы қазақ тылын жоғарғы дарежеде былу керек деп ойлаймын сондықтан үйренгім келеды.
Мұғалім : сенын ойың маған ұнады. Мен саган қуана қуана қосымша сабақ беремін. Қай кезде бос болсаң сол кезде келе гой.