Достық – адамдардың бір-біріне адал, қалтқысыз сеніп, бір мүдделі, ортақ көзқараста болатын қасиеті. Достық – өзара жауапкершілік пен
қамқорлықтың, рухани жақындықтың белгісі. Нағыз достық кісіге шабыт
беріп, өмірде кездесетін түрлі сәтсіздіктерге мойымауға, басқа түскен қайғы
мен қиыншылықты бірге көтеруге жәрдемдеседі. Дос-жарандардың мінездері
әртүрлі болып келуі мүмкін. Мысалы, біреуінде қызбалық не шабандық,
екіншісінде тұйықтық не жігерсіздік байқалса да, бұлар достыққа кедергі
бола алмайды, қайта нағыз достық осындай кемшіліктерден арылуға
көмектеседі. Сатқындық, екіжүзділік, өтірікшілік, өзімшілдік достықпен
сыйыспайды. Қазақтың дәстүрлі әдеп жүйесінде достыққа үлкен көңіл
бөлінеді. Халық арасында достық туралы мақал-мәтелдер жеткілікті:
«Дос жылатып, дұшпан күлдіріп айтады», «Досы жақсының, өзі де жақсы»,
«Дүниеде адамның жалғыз қалғаны — өлгені, қайғының бәрі соның
басында», «Алтын берген – дос емес, ақыл берген – дос».
Достыққа қарама-қарсы ұғым — қастық пен күншілдік. Мұндай сезімге
ерік алдырғандар басқаның қуаныш-қызығын, ырыс-бағын көтере
алмайды, дос дегеннің не екендігін білмейді. Дұрыс дос таңдай білу —
өмірлік мақсаттардың бірі.
Достық – бұл өмірдегі еш нәрсемен бағаланбайтын құндылық. Дос табу
оңай, ал оны сақтау одан да қиын. Сенім мен жарқын көңіл достықты берік
ететін тірек саналады. Өзі шынайы дос бола білген адамның достары да көп
болады және жер бетінде өзін жалғыз сезінбейді. Достық деген сезім сені
шынайылыққа, адалдыққа үйретеді.
Достық туралы нақты ой айтқан философ А.Шопенгауэр «Нағыз
шынайы достық адамдардың бір-бірімен терең, таза және адал қарымқатынасын
қажет етеді. Бұл дегеніміз – досыңыздың қайғысы мен
қуанышына ортақтаса білу деген сөз. Осының бәрі адамның табиғи
өзімшілдік, өркөкіректік қасиеттерін жояды» деген.
Барлығымыз арамызға достықтың дәнін егіп, ол ағашымызға қарап,
суландырып тұрсақ, арадан қанша уақыт өтсе де, ол ағашымыз жайқалып,
жапырақтары қаулап өседі. Адамның күні адаммен болғандықтан, кіммен
болсын қарым-қатынасқа бей-жай қарауға болмайды. Мұнда зор
жауапкершілік қажет. Досына қарап адамды тануға болады. Адам өзі қандай
болса, дәл сондай адамға ұшырасады, дәл өзіндей адамды жақын тартады.
Сондықтан нағыз дос іздесеңіз, өзіңізді-өзіңіз кемелдендіруге тырысып,
ұдайы рухани өсу үстінде болып, өзгенің сізге емес, сіздің өзгеге нағыз дос
бола білуіңізді ойлау қажет.
1-тапсырма
Мәтіннен мына сөздерді сәйкес мағыналарын табыңыз.
Адамға - [1]
Көмектеседі - [1]
Зор - [1]
Жау - [1]
Керек - [1]
Өте қызық сұрақ. Себебі, сауалдың жауабын бәріміз білеміз. Мәселен, қазір өзіңізден немесе жаныңызда отырған адамнан: "Көктемгі демалысты қалай өткіземін?" деп сұрай қалсаңыз, ойланбастан: достарыңмен серуенде, бақшада қыдыр, театрға бар, кино көр, балыққа шық, кәуәп пісір... Осындай нұсқаларды тізіп береді. Рас па? Онда неге демалыста компьютердің алдында отырасыз? Біз аптаның бес күнінде осы бір екі күн демалысты асыға күтеміз, бірақ, нәтижесінде күндеріміз өзіміз ұялатындай болып өтеді. Жетер! Түске дейін ұйықтауды, сағаттар бойы теледидар немесе компьютер алдында телміріп отыруды доғарыңыз!
Демалыс – ерекше, бағалы, қуанышты күн, сондықтан болар ол жұмыс күндерінен екі есе аз. Сәйкесінше, бұл күндерді барынша пайдалы етіп өткізген жөн, әсіресе, көктемде олардың құны одан сайын арта түседі. Демалыс – жаңа аптаға күш-қуат, құлшыныс тудыру үшін керек мүмкіндік. Демалыс – алаңсыз балалық шақты еске түсіретін, барлық қиындықты немесе несиені, қарызды ұмыттыратын күн.
Ғарыш
Ғарыш – бұл шексіз кеңістік. Мен жұлдыздарға қарағанды жақсы көремін! Жылтылдап тұрған ғажайып шамдар кез-келген адамды таң қалдырады. Оларға қарап ерекше шабыт, ұмтылыс сеземін. Мені: «Бұлттардың артында не бар?» деген сұрақ қызықтырады. Бұл сұраққа жауап беру өте қиын, өйткені, ғалам өте үлкен, оның нақты мөлшері ешкімге белгілі емес. Біз оның аз бөлігін ғана зерттей аламыз, себебі, технологиялық мүмкіндіктеріміз шектеулі. Астрономдар, заманауи телескоптардың көмегімен, басқа ғаламшарлар мен жұлдыздарды үнемі бақылап отырады. Осы зерттеулердің нәтижесінде, көптеген ғылыми жаңалықтар ашылды. Біз Күн жүйесі жайлы және метеориттер мен кометалардың қалай пайда болатыны туралы білеміз. Бүгінгі күнде, ғарышта көптеген жасанды жер серіктері бар, олардың көмегімен теледидар, телефон және радио байланыстары жүзеге асырылады. Болашақта, Жер сияқты тіршілік иелері өмір сүретін планета табылады деп ойлаймын.