"Дария құйсаң толар ма?.." Тапсырма: 1.Толғауда көтерілген мәселе не?
2.Қандай өсиеттер айтылды?
3.Қандай көркемдегіш құралдар қолданылған? Содан кейін қазақ әдебиеті *хрестоматиясының* Шортанбай Қанайұлының
4.Ақынның ғұмырының соңында айтқан өсиеті екенін дәлелдейтін тармақтарды тауып жаз
Айша бибі кесенесі.
Айша бибі кесенесі — ХІ-XII ғасырлардағы сәулет өнерінің көрнекті ескерткіші. Жамбыл облысы Жамбыл ауданында Айша бибі ауылында орналасқан. Сырты керамикалық плиталармен қаланып, ойып жасалған өрнектің сән-салтанаты мен сан түрлілігі жағынан Қазақстандағы басқа мемориалдық-дәстүрлік ескерткіштер ішінде оған тең келетіні жоқ. Ескерткішті қалаған кірпіштердің әртүрлілігінің өзі таң қалдырады. Оның алғашқы қалпы біздің уақытымызға дейін тек батыс қабырғасында сақталған.
Тараз қаласынан 18 км қашықтықта басқа да діни ескерткіш орналасқан. (XI- XIIғғ.) Қазіргі кезде ол кесене ЮНЕСКО қатарына алынған. Кесене құрылысын 1897 жылы В.А. Каллаур, 1938 — 39 жылы А.Н. Бернштам бастаған КСРО ҒА Қазақ филиалының тарих және материалдық мәдениет экспедициясы, 1953 жылы Қазақстан ғылым академиясының экспедициясы зерттеген.
Мазар сырты ерекше қапталған, оны тек Бұхарадағы Исмаил Самани мазарымен ғана салыстыруға болады. Айша бибі кесенесі Орталық Азиядағы плита түрінде қапталған оюға толы толығымен кесілген терракотамен безендірілген. Кесене безендіруінде бай және әртүрлі геометриялық фигураларымен апталған.
Ескерткіш туристтерді тек қана ерекше сәулетімен ғана емес, сонымен қатар сұлу Айша бибі мен батыр Қарахан арасындағы шексіз махаббаты туралы аңыз да қызықтырады. Аңыз бойынша Айша өзінің ғашығы Қараханға бара жатқан жолында жыланның шаққанынан қайтыс болған. Айша бибі тарихтан белгілі Қараханның әйелі. Күмбезді сол Қарахан (Әулие ата) салдырған.
Например, понятие “земля предков” священно для кочевников, оно залог целостности собственной территории, в то же время это и признание неприкосновенности соседствующих
земель. Межобщинные отношения возникают на почве суверенности территорий. Географические признаки земли предков отпечатываются в сознании народа как святые места, то есть, окружающая среда состоит из священных гор, рек и озер, долин и холмов, могил, где обитают духи предков и т.п. Их священность завещана в наследство грядущим поколениям в легендах и мифах, сказаниях и изречениях.
В исконной казахской культуре проблема экологии непосредственно связывалась с такими понятиями в системе нравственности как “обал” (злодеяние, воздаянием за которое служит кара Всевышнего) и “сауап” (благодеяние, воздаянием за которое служит милость Всевышнего).
Многие представители западной культурологии отрицают взгляды о том, что помимо их собственной существовали другие цивилизации. По их мнению, есть только одна, написанная с заглавной буквы Цивилизация (это, конечно, европейская), все остальное же пространство является “полигоном для превращения дикарей в цивилизованных людей”. Западные миссионеры уничижительно называли коренных жителей “туземцами”. Прежде это понятие обозначало бесчеловечных дикарей. На них смотрели как на часть животного и растительного мира данной территории.
– Евразийский континент состоит из 5 этнокультурных регионов:
• 1. Муссонный Дальний Восток – пространство конфуцианско-буддистской цивилизации.
• 2. Засушливая Великая Степь – область кочевой культуры.
• 3. Субтропический Ближний Восток – исламский мир.
• 4. Лесистая Восточная Европа – очаг православной культуры.
• 5. Западная Европа – католическое2 пространство.
Для науки не имеет большого значения разделение культур по континентам. Например, хотя
Средиземное море разделяет Европу и Африку, для эллинской культуры оно являлось внутренним морем. Как правило, предел пространства цивилизаций обусловлен климатическими и труднопроходимыми границами. В узком значении слова под “Евразией” имеется в виду Великая равнина от Карпат до Китая. Она состоит из трех районов: Высокая Азия (Монголия, Тува, Алтай, окрестность Байкала), Центральная Азия и восточноевропейская равнина. Евразия понятие не только географическое, вместе с тем она является культурной целостностью. Евразию населяют автохтонные народы, при к ее ландшафту и климату: тюрки, славяне, угро-финны, монголы и другие. В этом пространстве не смогла господствовать ни одна не евразийская цивилизация.
Вышеназванное культурное пространство разделилось после принятия славянскими народами
христианства и принятия ислама большинством тюркских народов.
Основным стержнем существования казахов является широкая степь, равнинные места. Великую Степь окружают горы Алтая, Тянь-Шань, Урала, Кавказа.