Даланыңдар. 7. Екі тапсырманың бірін орындаңдар. 1. Сабақта алған барлық ақпаратқа синтез жасап (жинақтап), мә- тінді жалғастырыңдар. Сөз саны – 80-100.
Ахмет Байтұрсынұлы – қазақ қоғам және мемлекет қайраткері, «Алаш» партиясының мүшесі, ағартушы, тіл білімін зерттеуші ғалым, әдебиеттанушы, түркітанушы, ақын, аудармашы. Қазақстанда «Ұлт ұстазы» ретінде белгілі.
А.Байтұрсынұлы керемет әдебиеттанушы, ұстаз, тіл білімін зерттеуші болған. Ол қазақ жазуын араб графикасының негізінде жаңартып, шетелде тұратын миллиондаған қазаққа осы әліппені қолдануға мүмкіндік берді. 1912 жылы А. Байтұрсынұлы барлық қазақ тілінде қолданылмайтын араб әріптерін алып тастап, қазақ тіліне тән әріптерді қосты. «Жаңа Емле» атты бұл әліппе әлі күнге дейін Қытай, Афганистан, Иранда тұратын қазақтармен қолданылады.
Қазақ тілінің негізін қалап, қазақ грамматикасын анықтайтын ғылыми терминдер енгізді.
Репрессия құрбаны болып, ату жазасына кесіліп, қайтыс болғаннан кейін ақталған.
Перевод.
Ахмет Байтурсынулы — казахский общественный и государственный деятель, член партии Алаш, просветитель, учёный-лингвист, литературовед, тюрколог, поэт и переводчик. В Казахстане почитается как "Ұлт ұстазы"("Учитель нации").
А. Байтурсынулы был блестящим литератором, педагогом, лингвистом. Он реформировал казахскую письменность на основе арабской графики, дав возможность пользоваться ею миллионам казахов, живущих за границей. В 1912 году Ахмет Байтурсынулы исключил все чисто арабские буквы, не используемые в казахском языке, и добавил буквы, специфические для казахского языка. Новый алфавит, получивший название «Жаңа Емле» («Новая орфография»), до сих пор применяется казахами, живущими в Китае, Афганистане, Иране.
Разработал основы казахского языка и научную терминологию для определения казахской грамматики.
Расстрелян в период Большого террора, реабилитирован посмертно.
Көкпар көшпенделердің байырғы заманнан бері келе жатқан ғұрыптық ойыны. Бұл тек үлкенді-кішілі той-томалақтарда, қуанышты сәттер мен күндерде өткізілетін ойын түрі болғандықтан, кейбір ас беру, марқұм болған адамды еске алып жылдығын өткізу сияқты рәсімдер кезінде ойналмайды. Жалпы аталмыш ойынның шығу төркіні жайлы зерттеуші Ә.Қалиұлы, «қазіргі көкпар тарту әуелде әлеументтік мәні бар әскери машықтың қажетінен туған. Түркі қағандығы кезіндегі «дербес жасақты» осындай жаттығудан өтіп, сыналған жауынгерлерден жасақтаған. Әскери машықтың бұл түрі бейбіт күндерде көкпар тарту ойынына ұласып отырған» дейді. Расында, көшпенділердің өмір сүру салтында, жауынгерлік өнердің маңызы зор. Егер де, ат үсті сайыста дайындықсыз сарбаз ажал құшуы мүмкін. Сол себепті, көкпар сияқты ұлттық ойын түрлерін жетілдіру арқылы әскери-жауынгерлік дайындыққа мән берген. Айталық, қырғын шайқас кезінде жараланған жолдасын жау қолына тастап кетпес үшін, оның денесін іліп алып, майдан ортасынан алып шығу керек. Бұл іс көкпар тартып әбден машықтанған сарбаз үшін қиынға соқпайды. Демек, көкпар дегеніміз – жауынгерлік өнер.Жауынгерлік өнер көкпарды тарту үшін сойылған ешкі түлігін қолданады. Алтай қазақтары көкпарға көк түсті ешкіні (лақ, серке) тартатын болғандықтан ол өңірде көкпарды «көксерке» немесе «көклақ»деп те атай береді. Көкпарға лақ немесе үлкен серкенің таңдалуында өзіндік ерекшелігі бар. Лақты жас балалар тайға мініп тарса, серкені сақа жігіттер тартады.Этнографтардың айтуынша, «көкпар» сөзінің әуелгі атауы «көк бөрі» сөзінен шыққан. Мал баққан көшпелі халықтар көк бөріні соғып алып, оны ат үстінде жүріп бір-бірінен ала қашып, мәз-мейрам болған. Кейін ол ұлттық ойынға айналыпты-мыс. Көкпар — тек қана қазақтар емес, Орта Азия халықтары арасында да кең тараған ойын түрі. Ол қырғыз, өзбек тілінде «Улак тартыш», тәжік тілінде «бузкаши» деп аталады екен. Ал Ауғанстандағы «бузавиш» ойыны көкпарға өте ұқсас болса, Аргентина халқының да осы тәрізді ат спорты ойындары бар.
Ахмет Байтұрсынұлы – қазақ қоғам және мемлекет қайраткері, «Алаш» партиясының мүшесі, ағартушы, тіл білімін зерттеуші ғалым, әдебиеттанушы, түркітанушы, ақын, аудармашы. Қазақстанда «Ұлт ұстазы» ретінде белгілі.
А.Байтұрсынұлы керемет әдебиеттанушы, ұстаз, тіл білімін зерттеуші болған. Ол қазақ жазуын араб графикасының негізінде жаңартып, шетелде тұратын миллиондаған қазаққа осы әліппені қолдануға мүмкіндік берді. 1912 жылы А. Байтұрсынұлы барлық қазақ тілінде қолданылмайтын араб әріптерін алып тастап, қазақ тіліне тән әріптерді қосты. «Жаңа Емле» атты бұл әліппе әлі күнге дейін Қытай, Афганистан, Иранда тұратын қазақтармен қолданылады.
Қазақ тілінің негізін қалап, қазақ грамматикасын анықтайтын ғылыми терминдер енгізді.
Репрессия құрбаны болып, ату жазасына кесіліп, қайтыс болғаннан кейін ақталған.
Перевод.
Ахмет Байтурсынулы — казахский общественный и государственный деятель, член партии Алаш, просветитель, учёный-лингвист, литературовед, тюрколог, поэт и переводчик. В Казахстане почитается как "Ұлт ұстазы"("Учитель нации").
А. Байтурсынулы был блестящим литератором, педагогом, лингвистом. Он реформировал казахскую письменность на основе арабской графики, дав возможность пользоваться ею миллионам казахов, живущих за границей. В 1912 году Ахмет Байтурсынулы исключил все чисто арабские буквы, не используемые в казахском языке, и добавил буквы, специфические для казахского языка. Новый алфавит, получивший название «Жаңа Емле» («Новая орфография»), до сих пор применяется казахами, живущими в Китае, Афганистане, Иране.
Разработал основы казахского языка и научную терминологию для определения казахской грамматики.
Расстрелян в период Большого террора, реабилитирован посмертно.
Расында, көшпенділердің өмір сүру салтында, жауынгерлік өнердің маңызы зор. Егер де, ат үсті сайыста дайындықсыз сарбаз ажал құшуы мүмкін. Сол себепті, көкпар сияқты ұлттық ойын түрлерін жетілдіру арқылы әскери-жауынгерлік дайындыққа мән берген. Айталық, қырғын шайқас кезінде жараланған жолдасын жау қолына тастап кетпес үшін, оның денесін іліп алып, майдан ортасынан алып шығу керек. Бұл іс көкпар тартып әбден машықтанған сарбаз үшін қиынға соқпайды. Демек, көкпар дегеніміз – жауынгерлік өнер.Жауынгерлік өнер көкпарды тарту үшін сойылған ешкі түлігін қолданады. Алтай қазақтары көкпарға көк түсті ешкіні (лақ, серке) тартатын болғандықтан ол өңірде көкпарды «көксерке» немесе «көклақ»деп те атай береді. Көкпарға лақ немесе үлкен серкенің таңдалуында өзіндік ерекшелігі бар. Лақты жас балалар тайға мініп тарса, серкені сақа жігіттер тартады.Этнографтардың айтуынша, «көкпар» сөзінің әуелгі атауы «көк бөрі» сөзінен шыққан. Мал баққан көшпелі халықтар көк бөріні соғып алып, оны ат үстінде жүріп бір-бірінен ала қашып, мәз-мейрам болған. Кейін ол ұлттық ойынға айналыпты-мыс. Көкпар — тек қана қазақтар емес, Орта Азия халықтары арасында да кең тараған ойын түрі. Ол қырғыз, өзбек тілінде «Улак тартыш», тәжік тілінде «бузкаши» деп аталады екен. Ал Ауғанстандағы «бузавиш» ойыны көкпарға өте ұқсас болса, Аргентина халқының да осы тәрізді ат спорты ойындары бар.