Дәйекті пайым» әдісі «Бұл құндылықтар-уақыт сынынан өткен Қазақстандық жол тәжірибесі»деген ойға өз көзқарастарыңды білдіре отырып,сыни тұрғыдан баға беріп , мақала жазыңдар
Жайлау- қыстаудан алыс жатқан даладағы қоныс. Жайлаудағы шөбі шүйгін, суы әрі мол, әрі тұнық, салқын ауалы жерден таңдайды. Онда жылдың үш маусымында ел болмайды.Қыста аппақ қар басып жатады. Жазға қарай жайлаудың шөбі жақсы өседі. Ол кезде жер беті кілем сияқты құлпырады. Қыстан арықтап шыққан мал жайлауда тойып, семіреді.Адамдар да сергиді.Қысқа арнап сүт тағамдарын дайындайды. Мұндай атақты жайлаулар Қазақстанда өте көп. Олар – Қарқара, Шалкөде,Сырт,Шұбартал,Асы, т.б.Қарқара жайлауының үстімен бұрын «Ұлы Жібек жолы» өткен. Осы жерде жыл сайын жәрмеңке өткізілген. Қазір Қарқарада малшылардың тойы өтеді.Ат шабысы, «қыз қуу» болады.Жайлауда балалар гүл тереді, көбелек қуады, суға шомылады.
4. Аңыз юойынша бұл ойынды кім ойлап тапқан? (қойшылар)
5. Ойын ережесі қандай? (Тоғызқұмалақ ойыны арнайы тақтада екі адам арасында ойналады. Ойын тақтасы – 2 қазан, 18 отау, 162 құмалақтан тұрады. Ойын басында әр ойыншыға бір қазан, тоғыз отауға тоғыз-тоғыздан салынған сексен бір құмалақ тиесілі.
Алғашқы жүріс жасаған ойыншыны – бастаушы, қарымта жүріс жасаған ойыншыны – қостаушы деп атайды. Кейде бастаушы үшін – ақ жағы, қостаушы үшін қара жағы деген тіркестерді де қолданамыз. Жүріс жасау үшін өз жағыңыздағы отаулардың бірінен біреуін орнына қалдырып, қалған құмалақтарды қолға алып, солдан оңға қарай бір-бірлеп таратамыз.
Тарату сәтінде құмалақтар өз отауларымыздан асып кететін болса, қарсыластың отауына таратамыз. Егер соңғы құмалақ қарсыластың тақ санды құмалағы бар отауына түсіп, ондағы құмалақтарды жұп қылса (2, 4, 6, 10, 12), сол отаудағы құмалақтар ұтып алынып, өз қазанымызға салынады. Егер соңғы құмалақ қарсыластың жұп санды құмалағы бар отауына түсіп (3 құмалақтан басқа), тақ қылса немесе өз отауымызға түссе, құмалақ ұтып алынбайды.)
6. Ойын соңында кім жеңіске жетеді? (Құмалақ саны көп ойыншы жеңіске жетеді)
7. Тоғызқұмалақтың қандай түрлері бар? (Қоздату, бестемше)
Мәтін бойынша сұрақтар әзірлеу.
1. Тоғызқұмалақ қандай ойын? (ақыл - ой ойыны)
2. Ойынды қанша адам ойнайды? (2)
3. Әрбір ойыншыда қанша құмалақтан болады? (81)
4. Аңыз юойынша бұл ойынды кім ойлап тапқан? (қойшылар)
5. Ойын ережесі қандай? (Тоғызқұмалақ ойыны арнайы тақтада екі адам арасында ойналады. Ойын тақтасы – 2 қазан, 18 отау, 162 құмалақтан тұрады. Ойын басында әр ойыншыға бір қазан, тоғыз отауға тоғыз-тоғыздан салынған сексен бір құмалақ тиесілі.
Алғашқы жүріс жасаған ойыншыны – бастаушы, қарымта жүріс жасаған ойыншыны – қостаушы деп атайды. Кейде бастаушы үшін – ақ жағы, қостаушы үшін қара жағы деген тіркестерді де қолданамыз. Жүріс жасау үшін өз жағыңыздағы отаулардың бірінен біреуін орнына қалдырып, қалған құмалақтарды қолға алып, солдан оңға қарай бір-бірлеп таратамыз.
Тарату сәтінде құмалақтар өз отауларымыздан асып кететін болса, қарсыластың отауына таратамыз. Егер соңғы құмалақ қарсыластың тақ санды құмалағы бар отауына түсіп, ондағы құмалақтарды жұп қылса (2, 4, 6, 10, 12), сол отаудағы құмалақтар ұтып алынып, өз қазанымызға салынады. Егер соңғы құмалақ қарсыластың жұп санды құмалағы бар отауына түсіп (3 құмалақтан басқа), тақ қылса немесе өз отауымызға түссе, құмалақ ұтып алынбайды.)
6. Ойын соңында кім жеңіске жетеді? (Құмалақ саны көп ойыншы жеңіске жетеді)
7. Тоғызқұмалақтың қандай түрлері бар? (Қоздату, бестемше)