Қозылар корпеш - сулу баянының - xiii қазақ лиро-эпическая дастаны - ғасырдың xiv, жазып ал- арада ортада xix ғасырдың. дастан ауызекі нұсқаларда белгілі арада орындау сыбанбайдың ақыновтарының, бекбаудың, жанака, шоже болды. из около 20 нұсқа жанака нұсқасы ең белгілі. жазба нұсқада фольклордың жинаушыларының саблуковпен(1830 жыл) жазып ал- болжамдар ең таратып жібер-, г. дербісалинмен(1834 жыл), а. фроловпен(1841 жыл), ч. валихановым(1856 жыл). орыс тілде дастан шығар- м. путинцевпен 1865 жылы болды, кейін үшке деген ішіне ал- том радловтың в. жинағының "үлгілер халықтың әдебиетінің 1870 жылдың түркі бауы" болды[1]. ескі аңыз туралы ешкінің трагедиялық көңілінде корпеш және баян сулу: әлдебір достар жасынан гласит сарыбай және қарабай поженить өзінің тағы дейін біт- нұрға некелестір- -шағаларының поклялись. ұлдың туғыз- дождавшись, сарыбай барысында көңілдің өледі. дос досты тағы көрмеген ересектен- қозы және баян, бірақ некелік келісімнің узами, ақыры, дос досты полюбили. уақыт және опасыз қарабай өмірлік жоспарларды өтеді ауыстыр-. ол өзінің қызын соңмен жергілікті палуана кодардың тапсыруға уәде береді, бір күні оның оларын кендірден құтқардым. кодар бөгетпен ғашықтардың арасында болады. осы ақиреттік үшбұрышта бірінші ешкінің құтырған басын қаттап салды. назалы баян, кек алу чтобы өлтіргішке, айлаға деген сүйейді. ол соңмен кодардың ерге шықуға уәде береді, ана құдықты бұлақты сумен ол выроет. кодар үшін жұмысты қабылданады, барлық шұқырайа, сұм баян үшін шаштарды ұстай. қыз абайсызда өрімдерді: қияды кодар және тұңғиыққа деген құлайды біт-. ана ең қозылар кек ал-. оның көрінде аңыздың батыры шаншып қояды
Мақал-мәтелдер – халық даналығының қазына байлығы. Олар ғасырлар бойы қалыптасып, сол халықпен мәңгі бақи бірге жасап, біте қайнасып кеткен дүние. Сондықтан да оны жұртшылық жадына сақтап, өзінің күнделікті өмірінде, өзара қарым-қатынасында пайдаланады. Мақал мен мәтелге бай халықтың бірі – қазақ халқы. Қазақ халқының мақал-мәтелдерінің шығу тегі жөнінде айтар болсақ, А.Байтұрсынұлы: «Мақал да тақпаққа жақын салт-санасына сәйкес айтылған пікірлер. Тақпақтан гөрі мақал маңызы шын келеді. Мәтел дегеніміз кесегімен айтылатын белгілі-белгілі сөздер. Мәтел мақалға жақын болады. Бірақ мақал тәжірибеден шыққан ақиқат түрінде айтылады. Мәтел ақиқат жағын қарамай, әдетті сөз есебінде айтылады»[1,112 б.],─ деп көрсеткен болатын. Демек, мақалда тұрмыста қолданылып жүрген сөздеріміз шындықпен астасып келіп, мақалдап, шешен тілмен айтылатын сөздер болса, ал мәтелде тұрмыста қолданылатын сөздердің шындыққа жанаса қоймай, кесегімен айтылатын сөздердің қатарына жатқызуға болады
Дереккөзі: https://www.zharar.com/kz/shygarma/2399-makal.html
© www.ZHARAR.com