Берілген сұрақтарға мәтін мазмұны бойынша жауап беріңдер
Айтыс – халық ауыз әдебиетінің ерекше бір түрі. Айтыс қазақтан басқа арабтың бәдеуилер тайпасында және түрік тілдес елдердің бірқатарында, ірі ақындар айтысы Үндістан халықтарында бар. Айтыстың ескі түрі деп есептелетін бәдік айтысының негізінде а ң табиғатқа әсер ету мақсаты жатса, басқа айтыстардың ішінде қайсысы ерте, қайсысы кеш туды, оны айту қиын. Мысалы, жануарлар айтысына, өлі мен тірінің айтысына қарағаңда, жұмбақ айтысының анағұрлым кеш туғандығы анық. Салт айтысының ескі түрі қыз бен жігіт айтысында негізгі тақырып – жастық көңіл күйі мен өнер сынасу болса, ақындар айтысында өнер салыстыру, сөз сынасудың үстіне әр ақын өз руын дәріптей жырлаушылық келіп қосылғанын көреміз. Осы дәуірде өмір сүрген атақты ақындар айтысқа түсіп, сан алуан сөз тартыстарын бастарынан кешірген және тарихта көпшілігінің аттары осы айтыс арқылы сақталған. Айтыс жанры қазақ ауыз әдебиетінде саны жағынан да, сапасы жағынан да айрықша орын алады. Тек қазақта ғана емес, бүкіл Шығыс елінде бар айтыс қазір өзінің жанрлық қасиетін, түрін қазақ әдебиетінде ғана сақтап қалып отыр.
Сұрақ
Жауап
Мәтінде айтыстың қандай түрлері жайлы айтылады?
Айтыс өнері қандай халықтарды кездеседі?
Қыз бен жігіт, ақындар айтысының өзіндік ерекшеліктері?
2.Берілген жалғаулықтарды қолдана отырып өткен тақырыптар бойынша талғаулы
салалас құрмалас сөйлемдер құраңдар.
1. немесе
2. әйтпесе
3. не болмаса
4. әлде
Жекеше Көпше
Менің көлігім біздің көлігіміз
сенің көлігің сендердің көліктерің
сіздің көлігіңіз сіздердің көліктеріңіз
оның көлігі олардың көлігі(көліктері)
менің доңғалағым біздің доңғалағымыз
сенің доңғалағың сендердің доңғалақтарың
сіздің доңғалағыңыз сіздердің доңғалақтарыңыз
оның доңғалағы олардың доңғалағы(доңғалақтары)
менің өнеркәсібім біздің өнеркәсіптеріміз
сенің өнеркәсібің сендердің өнеркәсіптерің
сіздің өнеркәсібіңіз сіздердің өнеркәсіптеріңіз
оның өнеркәсібі олардың өнеркәсібі(өнеркәсіптері)
Объяснение:
Өмірдің мәні мейірімділік, адамгершілікте деп білемін. Бала күнімнен әжем мейірімділік туралы құлағыма құйып, түрлі әңгімелер айтатын. Мейірімділік - адам бойындағы ізгі қасиет. Өзгеге жанашыр болып, мейірім таныту мен үшін адамдықтың белгісі іспетті. Себебі мейірім, рахым болмаса, а біріне-бірі жау болар еді.
Әжем қолымда бар нәрсені өзгемен бөлісуді үйретті. Бірде әжем екеуіміз дүкенге бардық. Әжем түрлі тағамдар, тәттілер алып жатты. Бір кезде қолыма екі шоколад ұстатты. Екеуін де бас салған мен қуанып кеттім. Жалма-жан біреуін аша беруге ұмтылғанымда, әжем есік жаққа қарай нұсқады. Кезекте тұрған адамдардың арт жағында жұпыны киінген әйел мен мен шамалас баласы тұр екен. Баласы дүкен сөрелеріндегі тәттілерге телміре қарайды. Сонда апам: "Шоколадыңның біреуін ана балаға бере ғой", - деді. Әжеме бір сәт қарап тұрдым да, балаға қарай беттедім. Жанына келіп: "Жей ғой", - дедім сыпайы түрде. Ол не айтарын білмеді де. Алар-алмасын біліп анасына қарады. Мен шоколадты қолына ұстата бердім. Ол: "рр... рахмет", - деді абыржып. Мен жымиып, апамның жанына бардым. Әлгі бала шоколадты ашып, жеуге кірісті. Осы сәтте ішімде бір жылылық пайда болды. Мейірімділіктің әлемге жылу сыйлайтынын түсіндім.