Берілген мәтінді оқып, Қажымұқан туралы берілген негізгі ақпараттарды ажыратып жаз. Қазақта «Күш атасы – Қажымұқан» деген сөз кең тарап кеткен. Оның себебі де жоқ емес. 1883 жылы Ақмола облысы Қараөткел ауылында Мұқан (Қажымұқан) атты сәби
дүниеге келеді. Ол жасынан-ақ ерен күшімен әр мезет ауылдастарын таңғалдырып жүреді. Мұқан 18 жасында алғаш рет
Омбы қаласында ашылған циркте орыс балуаны И. Злобинмен
белдеседі. И. Злобин оған Петербургтегі күрес мектебінде оқуға
кеңес береді. Бұл ақылды құп алған Мұқан осы мектепте екі
жыл оқып, үлкен күрес өнеріне жолдама алады. Сөйтіп, Мұқан
Германияның Кельн қаласында неміс балуаны Генрих Веберді
жеңеді, Рига қаласында да бас бәйгеге ие болады. 1910 жылы
Варшава қаласында өткен халықаралық жарыста кіші алтын
медальді, Аргентинаның астанасы Буэнос-Айрес қаласында еркін
күрестен үлкен алтын медальді жеңіп алады.
Все учебники Казахстана на OKULYK.KZ *Книга предоставлена исключительно в образовательных целях
согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217
136
1911 жылы Мұқан Стамбұлда түріктің атақты балуаны Нұрлыны жығады, сол үшін «қажы» атағына ие болып, Қажымұқан атанады. Саратов қаласында ашылған ағайынды Никитиндер циркінде
қазақ батыры бірінші рет осы «Қажымұқан» деген атпен күреске
шықты. Бұдан әрі балуан Тегеран мен Кабулда, Мекке мен Мединеде өткен жарыстарда жеңістерге жетті.
Қажымұқанмын қазақта күшім асқан,
Достарым алып балуан орыстардан.
«Черный Иван» атанып он екі жыл,
Жиырма төрт патшаның жерін басқам, –
деп жырлаған екен балуанның өзі.
1927 жылы ҚазАКСР Орталық Комитетінің Президиумы
Қ. Мұңайтпасовқа «Қазақ даласының батыры» деген атақ берді.
Ұлы Отан соғысы жылдарында жасы қартаң тартып қалған балуан
күш өнерін көрсетіп жүріп жинаған 100 мың сом ақшасына ұшақ
жасатты да, оған Амангелді Имановтың атын беріп, майданға
жіберді. Осы ұшақпен қазақ ұшқышы Қажытай Шалабаев 120 рет
жауынгерлік тапсырма орындады.
Спорт өнері жолында Қажымұқан 148 алтын, күміс, қола медаль алған екен. Алып күш иесі Қажымұқан 1948 жылы 12 тамызда қайтыс болды. Темірланда Қажымұқанға ескерткіш орнатылған.
Астана, Шымкент қалаларындағы стадиондарға балуанның аты
берілген және бірнеше қалаларда Қажымұқан атындағы көше бар.
