Есімдіктер мағынасына қарай жеті топқа бөлінеді: 1) жіктеу есімдігі; 2) сілтеу есімдігі; 3) сұрау есімдігі; 4) өздік есімдігі; 5) жалпылау есімдігі; 6) болымсыздық есімдігі; 7) белгісіздік есімдігі.
1. Жіктеу есімдігі заттық ұғыммен байланысты қолданылады. Олар: мен, сен, сіз, біз (біздер), сендер, сіздер, олар. Жіктеу есімдіктері үш жақта, жекеше және көпше түрде қолданылады.
2. Сілтеу есімдігі нұсқау, мегзеу, көрсету мағыналарын білдіретін бұл, сол, ол, осы, осынау, сонау, анау, ана, мына, әне, міне, мынау деген сөздер.
3. Сұрау есімдігіне жауап алу мақсатымен қойылған сұрау мәнді сөздер жатады. Олар: кім? не? қандай? қай? қанша? неше? нешеу? нешінші? қайда? қайдан? қалай? қашан? қайдағы? т.б.
4. Өздік есімдігіне әр тұлғада түрленіп қолданылатын өз деген бір ғана сөз жатады. Өз есімдігі түрленіп тәуелденіп: сенің өзің; көптеліп: өздері; септеліп: өзімнің түрінде қолданылады.
5. Жалпылау есімдігіне жалпылау, жинақтау мағынасын білдіретін бәрі, барлық, бар, барша, бүкіл, күллі, бүтін, түгел, тегіс деген сөздер жатады.
6. Болымсыздық есімдігіне ештеңе, ештеме, ешкім, ешбір, ешқашан, ешқандай, ешқайдан, ешқайда, дәнеңе, дәнеме деген болымсыздық мағынаны білдіретін сөздер жатады.
Міржақып Дулатов қаламынан талай белді туындылар жарық көргені белгілі.Сондай аталмыш шығармаларының бірі - "Бақытсыз Жамал" романы.Ол қазақ әдебиетінің тарихында тұңғыш рет роман деген жанрлық анықтама қойылып, жарияланған прозалық көлемді туынды еді.
Прозалық туындының сюжетіне тоқталып өтсем,оқиға Сәрсенбайдың бір перзентке зар болып Шолпанға үйленуінен бастау алады.Одан Жамалдың тууы, Жамалдың молдадан оқып,ұл балаша тәрбиеленеуі, әдемі бойжетуімен жалғасады.Сәрсенбайдың билік үшін көмектеседі деген есеппен Байжан баймен құда болуы еркін өскен Жамалдың жүзіне мұң сыйлайды.Бұған анасы Шолпан да қарсы болған еді.
Мен қайран атам малға сатқанына,
Бір тазды жалпақ елден тапқанына.
Аты өшіп, тумай кеткір Жұман деген
Мал беріп мені өзімсіп жатқанына, -
деп көздің жасын көлдетіп жүргенінде, бір тойда жас, оқыған, сыпайы, сұлу жігіт Ғалимен танысады.
Екі ғашық бір-бірінің тілін тез тауып,хат алмасып жүріп,ақыры қашып кете барады.Байжанның келінінің кетіп қалуына орай жасаған аярлық әрекеттері, өтірік қағаз жасатуы шығармада оның жауыз,дүниқңыз жан екенін аңғартпай қоймайды.Ғали аяқ астынан ауырып қайтыс болып,Жамалдың жан жарасына айналады.Оқиға Жамал еріксіз Байжан босағасына келіп, Жұманнан көрген қорлық-зорлық, ақыры боранда адасып өлуімен аяқталады.
Қортындылай келе айтарым,роман құрылымы жағынан ауыр әрі кейіпкерлері көп болмаса да сол заманның бүкіл елді жайлаған дертін көрсете алды деп білемін. Жамал ескіліктің, қараңғылықтың жетегінде кеткен ару қыз. Сол заманда көп қыздардың тағдыры осындай болғаны өкінішті...
Есімдіктер мағынасына қарай жеті топқа бөлінеді: 1) жіктеу есімдігі; 2) сілтеу есімдігі; 3) сұрау есімдігі; 4) өздік есімдігі; 5) жалпылау есімдігі; 6) болымсыздық есімдігі; 7) белгісіздік есімдігі.
1. Жіктеу есімдігі заттық ұғыммен байланысты қолданылады. Олар: мен, сен, сіз, біз (біздер), сендер, сіздер, олар. Жіктеу есімдіктері үш жақта, жекеше және көпше түрде қолданылады.
2. Сілтеу есімдігі нұсқау, мегзеу, көрсету мағыналарын білдіретін бұл, сол, ол, осы, осынау, сонау, анау, ана, мына, әне, міне, мынау деген сөздер.
3. Сұрау есімдігіне жауап алу мақсатымен қойылған сұрау мәнді сөздер жатады. Олар: кім? не? қандай? қай? қанша? неше? нешеу? нешінші? қайда? қайдан? қалай? қашан? қайдағы? т.б.
4. Өздік есімдігіне әр тұлғада түрленіп қолданылатын өз деген бір ғана сөз жатады. Өз есімдігі түрленіп тәуелденіп: сенің өзің; көптеліп: өздері; септеліп: өзімнің түрінде қолданылады.
5. Жалпылау есімдігіне жалпылау, жинақтау мағынасын білдіретін бәрі, барлық, бар, барша, бүкіл, күллі, бүтін, түгел, тегіс деген сөздер жатады.
6. Болымсыздық есімдігіне ештеңе, ештеме, ешкім, ешбір, ешқашан, ешқандай, ешқайдан, ешқайда, дәнеңе, дәнеме деген болымсыздық мағынаны білдіретін сөздер жатады.
Объяснение:
Вроде бы так)))
Міржақып Дулатов қаламынан талай белді туындылар жарық көргені белгілі.Сондай аталмыш шығармаларының бірі - "Бақытсыз Жамал" романы.Ол қазақ әдебиетінің тарихында тұңғыш рет роман деген жанрлық анықтама қойылып, жарияланған прозалық көлемді туынды еді.
Прозалық туындының сюжетіне тоқталып өтсем,оқиға Сәрсенбайдың бір перзентке зар болып Шолпанға үйленуінен бастау алады.Одан Жамалдың тууы, Жамалдың молдадан оқып,ұл балаша тәрбиеленеуі, әдемі бойжетуімен жалғасады.Сәрсенбайдың билік үшін көмектеседі деген есеппен Байжан баймен құда болуы еркін өскен Жамалдың жүзіне мұң сыйлайды.Бұған анасы Шолпан да қарсы болған еді.
Мен қайран атам малға сатқанына,
Бір тазды жалпақ елден тапқанына.
Аты өшіп, тумай кеткір Жұман деген
Мал беріп мені өзімсіп жатқанына, -
деп көздің жасын көлдетіп жүргенінде, бір тойда жас, оқыған, сыпайы, сұлу жігіт Ғалимен танысады.
Екі ғашық бір-бірінің тілін тез тауып,хат алмасып жүріп,ақыры қашып кете барады.Байжанның келінінің кетіп қалуына орай жасаған аярлық әрекеттері, өтірік қағаз жасатуы шығармада оның жауыз,дүниқңыз жан екенін аңғартпай қоймайды.Ғали аяқ астынан ауырып қайтыс болып,Жамалдың жан жарасына айналады.Оқиға Жамал еріксіз Байжан босағасына келіп, Жұманнан көрген қорлық-зорлық, ақыры боранда адасып өлуімен аяқталады.
Қортындылай келе айтарым,роман құрылымы жағынан ауыр әрі кейіпкерлері көп болмаса да сол заманның бүкіл елді жайлаған дертін көрсете алды деп білемін. Жамал ескіліктің, қараңғылықтың жетегінде кеткен ару қыз. Сол заманда көп қыздардың тағдыры осындай болғаны өкінішті...