Бабаларымыз ежелден «Өнер алды – қызыл тіл» деп сөз өнерін аса жоғары бағалаған. Ақындар сөз сайысы кезінде жеңіске жетудің жолын іздеп, нақты дәлелдер келтіріп, сөзбен жеңген. Айтыста ақындардың импровизациясы, логикасы мен дәлелінің күштілігі анық байқалуы тиіс. Сөз өнерінің, образды, көркем ойлардың тілдік көрінісін айтыс өлеңдерінен көреміз.
Ақындар тіліндегі көркем құралдарының бірі – мақал-мәтелдер. Мақал-мәтелдердің көпшілігі игі қасиеттерге үндеу, уағыздау сипатында болады. Мақал-мәтелдердің ерекшелігі – мазмұны терең, аз сөзбен көп мағына береді және көпшілігі есте тез сақталады. Айтыс өлеңдеріндегі мақал-мәтелдер тілдің эстетикалық қызметін күшейтіп, өлең сөзді әсерлі етеді. Ал қанатты сөздер мен мақал-мәтелдер әдеби тілімізді байытуға қосқан айтыс ақындарының үлесі екендігін көрсетеді.
Мәтіннің идеясы
Мазмұны негізінде мәтінге тақырып қойыңыз.
Мәтіннің жанры
Мәтіннің жанрына тән 2 ерекшелікті белгілеңіз.
Мәтіннің идеясы
Мазмұны негізінде мәтінге тақырып қойыңыз.
Мәтіннің жанры
Мәтіннің жанрына тән 2 ерекшелікті белгілеңіз.
А) кіріспе, негізгі, қорытынды бөлімдер қамтылады
В) өзекті мәселе талқыланып, автор көзқарасы жазылады
С) көтерілген мәселе диалог түрінде жазылады
Д) шығарманың тіл ерекшелігі, көркем тәсілдері жазылады
Е) оқиғаларды, талдап-бағалайды, оқырмандарға түсіндіреді
ажыратыңдар.
«Елорда», «Ару Астана» — мадақ етіп, жырға қосарлық шынайы тақырып. Сар
даланың төрінде әсем қала бой түзеді. Ия, астанасын жаңғыртқан мемлекеттер
баршылық. Алайда бас-аяғы бес жылда жаңа астанаға қоныс аудару тарихта
болмаған жаңалық екен. Біздің ел жаңа ғасырға, жаңа мыңжылдыққа осындай
ерлікпен енді,
Тәуекел-ердің қадамы, Астананы көшіру туралы сөз қозғалғанда бірі сеніп, бірі
сенбеген. Алайда алғашқы керуен Ақмолаға бет түзеді. Ақмола атауының өзгеруімен
өңірге жаңа леп келді. Астанада зәулім ғимараттар салынды. Сарыарқаға сән кірді.
Астана болашақтың қаласы. Ол саяси, әлеуметтік, қоғамдық диолог, іскерлік пен
озат жетістіктер алаңы,
Сәулетті кешендердің келбеті сан алуан, Ұлттық ұстаным мен бүгінгі заман
өрнектерін астастырған - Ақорда, өмір ағашы-«Бәйтерек», «Астана-Арена» спорт
кешені мен «Хан Шатыр», Тәуелсіздік сарайы мен «Конгресс Холл»-барлығы да бірін-
бірі қайталамайтын туындылар,
Елбасы: «Бұл-ерке Есіл жағасында бой көтерген, ерекше сәулеттік, бірегей мүсіндік
нышандары сап түзеген, жоғары технологиялы болашаққа ұмтылған, көпұлтты және
көпдінді халқы бар әсем де мейірлі Астанамыз», - деген еді. Елін бақытты болашаққа
бастаған, өз ұлтын шын сүйетін перзент - Президенттен артық кім тауып айтар?!
Бағалау критерийі:
Мәтінді оқып, тілдік құралдары арқылы стилін ажыратыңдар
Дескрипторы:
Мәтін мазмұнын түсінеді;
Мәтіннің стилін анықтайды;
Ауа райын болжау – ауа райын алдын ала ғыл. негізде анықтау. Алдымен синоптик. процестер (ауа массалары, антициклон, атмосф. шебі, т.б.) анықталады, соның негізінде атмосф. құбылыстар (жауын-шашын, тұман, боран, т.б.) болжанады. Уақыт ұзақтығына байланысты Ауа райын болжау өте қысқа, қысқа (1 – 2 тәулікке), орта (3 – 10 тәулікке), ұзақ (бірнеше айға дейін) және өте ұзақ (бір жылдан астам) мерзімдік болып бөлінеді. Синоптик. және аэрол. ст-лардан келетін мәліметтердің өңделуі нәтижесінде циклондар мен антициклондардың, т.б. синоптик. нысандардың қозғалысы бақыланады. Ауа райын болжау үшін қысым және топография карталары, ғарыштық түсірімдер, т.б. мәліметтер қолданылады. Синоптик. жағдайларды болжау бірнеше кезеңнен тұрады: 1) циклондар мен антициклондардың пайда болуын, дамуын және қозғалысын болжау; 2) атмосф. шептердің қозғалысын және өзгеруін болжау; 3) атмосферадағы ағындардың бағытын болжау. Гидрометеорология орт-нда ауа райынан басқа ауыл шаруашылығы дақылдардың өсуі, өнімділігі болжанады, сондай-ақ мал ш-на да қатысты болжаулар жасалынады.