Бәйтерек поэмасындағы қазақ халқының өткені мен бүгіні​

Аға – бордан, іні – зордан.

 

Ағайын ала болса

Ауыздағысынан айырылады.

 

Ағасы ақылдының ауылы азбайды,

Жеңгесі шебердің тоны тозбайды.

 

Ағайын - туыс

Ағайын бір өліде,

Бір тіріде керек.

 

 

Жаман болса ағамыз,

Жақсыны қайдан табамыз

 

Жақыныңды жат етсең,

Жатқа күлкі боларсың.

 

 

Әулие де қасындағысын қолдайды.

 

Туғаныңмен сыйы кең дүниеге сыймассың.

 

Рулы елдің уысы бір.

 

Руыңмен у іш.

 

Туысы бірдің - уысы бір.

 

Бөлінгенді бөрі жейді.

 

Төртеу түгел болса төбедегі келеді,

Алтау ала болса ауыздағы кетеді.

 

Жақын таласса жатқа жем.

 

Байлық, байлық емес, бірлік байлық.

 

Бірлік болмай, тірлік болмас.

 

Ағайынның аты озғанша,

Ауылдастың тайы озсын.

 

Жігіттің үш жұрты бар - өз жұрты, нағашы жұрты, қайын жұрты.

Өз-жұртың күншіл, қайын жұртың-міншіл, нағашы жұртың-сыншыл.

 

Ағайын бар болсаң көре алмайды, жоқ болса бере алмайды.

Жоқ болсаң күндейді, жаман болсаң жүндейді.

 

Қайын жұртың қолыңның ұзындығына қарайды,

Берсең жағасың, бермесең дауға қаласың.

 

Нағашы жұртың жақсылығыңа сүйсінеді,

Жамандығыңа күйінеді.

 

Ырылдайсың, қаппайсың, менен жақсы таппайсың.

 

Табалдырықтан биік тау болмас,

Жақыннан асқан жау болмас.

 

Тозған қазды топтанған қарға жем қылар.

 

Екі қарға таласса, бір қарғаға жем түсер.

 

Бірін-бірі сыйласа жат жанынан түңілер.

 

Ағайынды жамандап, туғанды қайдан табарсың.

 

Ағайыннан шет жүрсең, көңілің бір күн тарығар.

 

Ағайын ұрысы – Тоқаның жыртысы.

Ағайынның азары болса да, безері болмайды.

 

Ағасы бардың жағасы бар,

Інісі бардың тынысы бар.

 

Өзім жаман болсам да, ағам жақсы.

 

Туысы жаман туғанын жамандайды.

 

Жаман ағайыннан алаш жақсы.

 

Өзі өлтірмес, жат жарылқамас.

 

Ағайынға қарап мал өсер,

Ағашқа қарап тал өсер.

 

Ағайының бай болса -

Асағаның май болар.

 

Жалғыздың үні шықпас,

Жаяудың шаңы шықпас.

 

Ақылды адамға ағайын көп.

 

Төбелеске бергісіз араша бар,

Ағайынға бергісіз жанаса бар.

 

Ағайын жақсы болса - қанатың,

Ағайын жақсы болса - санатың.

 

Ағайын тату болса ат көп,

Абысын тату болса ас көп.

 

Туыс туыс болса туыс,

Туыс болмаса панасыз қуыс.

 

Жақсы ағаң - орман, жақсы інің - қорған.

 

Туғаны жоқ «тұл» тұлға.

 

Төсекте жаны қосылған,

Төскейде малы қосылған.

 

Алыстағы ағайыннан, ауылы бірге көрші артық.

 

Туыс туыс емес, қоныс туыс.

 

Үйдің жылы-суығын қыс түскенде білерсің,

Ағайынның алыс жақынын, іс түскенде білерсің.

 

Ағайын барыңда аузыңды жалайды,

Жоғыңда желкеңнен қарайды.

 

Жаман туыстан, жақсы таныс артық.

 

Ағайыныңды іске шақырма, асқы шақыр.

Адамның өз Отаны жөніндегі ыстық ұғымы әрдайым оның кіндік кескен, ананың ақ сүтін емген, өскен жеріне байланысты. Отан, міне, осылардан басталады. Бала күнінен етене таныс туған жер көріністері адамның есінен еш­уақытт­а кетпейді, көз алдында тұрады. Кеудеңде жаның тұрғанда оны ешкімге беруге болмайды. Туған табиғаттың сұлулығын, адам ісінің адалдығын сезінбейінше, азаматтық сезім бола бермейді.

Отанды сүю ұғымы туған табиғат­қа, отбасына, мектепке, дос­тарына, кітапқа, суретшілер шығармаларын­а, өз ісіне, біздің халықтың мүддесін өтеп отырған тамаша және ұлы игілік­тің бәріне деген сүйіспен­ші­лікті қамтиды. Отанды сүюге тәрбиелеу деген сөз бұл балалардың пат­риоттық сезімін тәрбиелеу дегенге саяды. Патриотизмді тәрбиелеу ісінде ұсақ-түйек болмайды. Біз­дер ағаштарғ­а, гүлдерге, үй-ішінің тынышт­ығына деген тал­пыны­сымызды балаға дарытпай тұрып, Отанға деген сүйіспен­ші­лікті тәрбиелей алмаймыз. Айналасындағы адамдарды - құрбы-құр­дастарын, үлкендерді құр­меттеуді тәрбиелемес бұрын, халық­қа деген­ сүйіспеншілікті тәрбиелеу мүмкін емес.