Бір күні қожанасыр бақшада жұмыс істейді. түс мезгілі болатын. қожанасыр түскі астан кейін ағаштың астында демалады. ағашта өсіп тұрған өрік пен жердегі асқабақты көріп: «осы табиғатқа таң қаламын. өрік ағашы өте үлкен. бұтақтары, жапырақтары өте мықты. бірақ жемісі өте кішкентай әрі жұмсақ. асқабақтың сабағы мен жапырағы өте әлсіз. ал жемісі өте үлкен әрі қатты. бұл дұрыс емес. өйткені өрік пен асқабақтың жемісі ауысып кеткен», - деп ойланады. дәл сол кезде басына өрік келіп түседі. орнынан атып тұрған қожанасыр былай дейді жауабы: орнынан атып тұрған қожанасыр былай дейді: «осыдан былай табиғатқа тіл тигізбеймін. табиғаттағы барлық нәрсе өз орнында. егер өріктің орнында асқабақ болса, мен тірі қалмайтын едім». неге екен? жауабы: шынында да табиғатта үлкен тепе-теңдік бар. әрқайсысының өз орны бар. әрбір нәрсе өте керемет жасалған. және бұл табиғат заңына бағындырылған. бұның бәрі тегіннен-тегін емес. соны ойланған бар ма?
1 Жарық сәуле, Айды, Күнді көрмеймін,
Жарты өлік, толық өмір сүрмеймін.
Қуанышты, азат жүрген халықтың
He істегенін, не дегенін білмеймін.
Қор болды ғой қалың қайрат, есіл күш,
2 Орман міні,
Мұның да үні
Кейде жұмсақ, кейде шу.
Кейде тынық,
Кейде сұлық,
Кейде дауыл гу де гу.
Қалың орман,
Ойға толған,
Тұнжырайсың иіліп,
Еңбек сырлас,
Сәулем құрдас,
Әр рудан жиылып.
Жоқ бір қалып,
Кейде ырғалып,
Сен де көлше шулайсың.
Басты шайқап,
4 Қыс қандай әсем еді, қара, далам,
Бір арман-ақ боз жеккен шана маған.
Ағызып жұлдыздайын
Дүниенің
Не жетсін күніне бір аралаған.
Қар қандай!
Қарып көзді шағылады,
Жамылған тау,
даласы,
бағы-бәрі.
5 Қор болған жылдарым-ай, күндерім-ай!
Асауға ауыздықсыз мінгенім-ай!
Мына қасқа бәрін де біле тұрып,
Мына қасқа бірін де білмеуін-ай!
Шынымен түсінбей ме мына қасқа,
Мына - көз, мына - жүрек, мына - басқа
Подробнее - на -
ия
Объяснение:
Туынды етістік.
Етістік – заттың қимылын, іс-әрекетін білдіреді.
Сұрақтары: Қайтті? Не істеді? Не қылды?
Туынды етістік басқа сөз таптарына сөз тудырушы жұрнақ жалғану арқылы жасалады.
Есімдерден туынды етістік жасайтын жұрнақтар
1. –ла,-ле,-да,-де,-та,-те: аяқ+та, қол+да, үтік+те, май+ла, жаман+да, үшеу+ле, ілгері+ле, үһ+ле т.б.
2. –лан,-лен,-дан,-дян,-тан,-тен: ой+лан, таза+лан, әдет+тен, рух+тан, үй+лен, ашу+лан т.б.
3. –лас,-лес,-дас,-дес,-тас,-тес: сыр+лас, пікір+лес, ақыл+дас, көмек+тес, ұйым+дас т.б.
4. –лат,-лет,-дат,-дет: шу+лат, түнде+лет, ән+дет, дауыл+дат т.б.
5. –а,-е: ат+а, дем+е, жин+а, сын+а, тең+е т.б.
6. –ай,-ей,-й: күш+ей, сарғ+ай, көрк+ей, мұң+ай т.б.
7. – қар,-кер,-ғар,-гер: бас+қар, ес+кер, аң+ғар, тең+гер, ат+қар т.б.
8. – ар,-ер,-р: жаңа+р, ескі+р, өзге+р, жақс+ар, ұз+ар т.б.
9. –ал,-ел,-ыл,-іл,-л: жоғ+ал, су+ал, тарт+ыл, тең+ел, бер+іл т.б.
10. –ық,-ік: бір+ік, орн+ық, тын+ық т.б.
11. –сы,-сі,-ымсы,-імсі: пысық+сы, үлкен+сі, оқыған+ымсы, кеткен+імсі т.б.
12. –сын,-сін: жат+сын, адам+сын, көп+сін, аз+сын т.б.
13. –сыра,-сіре: әл+сіре, қан+сыра, жетім+сіре, ой+сыра т.б.
14. –ра,-ре,-ыра,-іре: бұрқ+ыра, күрк+іре, жарқ+ыра, сарқ+ы+ра т.б.
15. –ырай,-ірей: кіші+рей, бақ+ырай, баж+ырай т.б.
Етістіктен етістік тудыратын жұрнақтар
1. –н,-ін,-ын: ки+ін, тара+н, бу+ын, ой+ла+н т.б.
2. –л,-ыл,-іл: аш+ыл, тес+іл, жаз+ыл, жұм+ыл т.б.
3. –т-: тара+т, қара+т, жара+т т.б.
4. –тыр,-тір,-дыр,-дір: жап+тыр, кеп+тір, кел+тір т.б.
5. –тыр+т,-тір+т,-дыр+т,-дірт+т: соқ+тырт, ал+дырт, кеп+тірт т.б.
6. –қыз,-кіз,-ғыз,-гіз : жат+қыз, жет+кіз, өт+кіз, тарт+қыз, же+гіз, отыр+ғыз т.б.
7. –ыз,-із: там+ыз, ем+із т.б.
8. –с,-ыс, -іс: сөйле+с, айт+ыс, бер+іс т.б.