Бөлім «Білім. Ғылым. Инновация» Оқу мақсаты 8.1.5.1 Тірек сөздер, автор көзқарасы мен көңіл күйі арқылы негізгі ойды анықтау 8.2.1.1 Тұрақты тіркестер мен көркемдегіш құралдарды қолданып, ауызша мәтіндер құрау Бағалау критерийі Білім алушы • Негізгі ойды тірек сөздер мен автор көзқарасы негізінде анықтайды • Ауызша мәтін құрауда тұрақты тіркестер мен көркемдегіш құралдарды қолданады Ойлау дағдыларының Қолдану деңгейі Орындау уақыты 15-20 минут Тапсырма Аудиомәтінді екі рет тыңдап, төмендегі тапсырмаларды орындаңыз. Күнделікті өмірде нан тез арада көгеріп кететіні белгілі. Америкалық Microzap компаниясы 60 күнге дейін нанды көгертпей сақтауға болатын технологияны ойлап шығарғандығын хабарлады. Жаңа әдіс нан құрамын бұзатын бактерияларды жояды екен. Компания директоры Дон Сталл бұл пештің әртүрлі бактерияларды өлтіру үшін қолданылатынын айтты. Нанды пісіргеннен кейін екі апта өткен соң, нан сол қалпы пештен жаңа пісіп шыққандай формасы мен түрін сақтап тұрады. Бұл әдіс азық-түлік санын үнемдеу үшін өте пайдалы. Себебі қазіргі кезде АҚШ тұрғындары сатып алынған нанның үштен бір бөлігін бұзылып кететіндіктен лақтырып жібереді екен. Нанның бұзылуына қарсы бұл құрылғының көмегімен ет, тауық еті және тағы басқа көгөністер мен жемісжидектерді де ұзақ уақыт сақтауға болады екен. Сол себепті болашақта жаңа өнертабысқа деген халықтың сұранысы да артуы әбден мүмкін. 1. Мәтіндегі ең маңызды 3 тірек сөзді жазыңыз. 2. Автор көзқарасы берілген сөйлемді белгілеңіз. А) Нан өте тез көгеріп кетеді. В) Жаңа технология бактерияларды жояды. С) Келешекте өнертабысқа сұраныс артуы мүмкін. D) Американдықтар нанның біраз бөлігін қоқысқа тастайды. 3. Берілген тұрақты тіркестерді қолданып, өнертабыстың адам өміріне пайдасы туралы ойыңызды білдіріңіз. Тұрақты тіркестер: үш ұйықтаса түсіне кірмеген, көз майын тауысу, кәдеге асу, көздің жауын алатын, қас пен көздің арасында.
1) тынышталған ағаштар үнсіз және мойынсұнғыштай сары жапырақтарды тастады.
2) Кептірілген, сығылған алқаптарда, олардың күзгі өрмекші торының мұздай жылтырымен тікенді сары қылшықтарында.
3) Теректен түскен жапырақтар жолды жауып тұрды.
4) қоныс аударатын үйректер үйірі, қанаттарын қағып, қыстауларға дейінгі ұзақ жолда судан тынымсыз көтерілді.
5) Жансыз тұмандар көлдің үстінде тұман болып, күзгі суық сулардағы елестерді бейнелейді.
6) Енді ресейлік арудың қысы келді.
7) Сыртта қатты аяз.
8) Орман ұйқылы-ояу.
Объяснение: Вот
6-мысал
Сіздерді Ұлыстың ұлы күні – Наурыз мейрамымен шын жүректен құттықтаймын!
Наурыз – жылдың басы, күн мен түннің теңелер шағы. Тамырын тереңнен тартқан осынау мейрам – береке мен бірліктің. Тазалық пен татулықтың тұғырын нығайтып, риясыз шаттық пен қуанышқа кенелтер ұлы мереке.
Әр жыл сайын жасампаздығы мен қуаты артып келе жатқан Елордамыздың ажары мен айбыны да осындай игі дәстүрлерімізбен асқақтай бермек. Баршаңыздың дендеріңізге саулық, шаңырақтарыңызға шаттық, отбасылыраңызға амандық, ырыс пен ынтымақ тілеймін!
7-мысал
Ұлыс бақты болсын, Төрт түлік ақты болсын! Ұлыс береке берсін, Бәле-жала жерге енсін! Ұлы халқым тоқ болсын, Көйлектерің көк болсын! Қайғы-уайым жоқ болсын, Қуаныштарың көп болсын!