Ұлттық сөз өнері зергерлеріміздің бірі, қай шығармасы болсын оқырманды бейжай қалдырмайтын қарымды қаламгер Оралхан Бөкейдің соңғы туындысы «Атау кере» романының атының өзі бірден елең еткізеді. Өйткені «атау кере» сөзі ел ішінде адамдардың күнделікті қарым-қатынасында қолданыла бермейтін, сирек жағдайда, шанда бір ашынған ахуалда, болмаса шарасыздықтан айтылатын салмақты, зілді, ауыр ұғым. Шығармашылығында жеңіл мазмұн кездеспейтін Оралханның дәл осы күрделі тақырыпқа барып, әрі оны өзінің дәстүрлі шеберлігіне тән деңгейде ширатып, ширықтыра отырып жазғаны заңдылықтай қабылданады.
«Атау-кере» повесі бүкіл адамзаттық мәселелерді қозғайды. Повесть оқиғасының басында Еріктің реалистік сипаты басым болса, шешімінде мифтік сипаты байқалады. Қаламгер адамдар өмірін аралар дүниесіне ұқсатады. Еріктің көк басты сонаға айналып кетуі және Қатын суының арғы бетіндегі жұмбақ қыз – символ. Ерікті мифтік бейне ретінде қараудың өзі оның құбылуына байланысты. Бір түрден екінші түрге ауыса алатын – тек миф кейіпкерлері. Повесть соңында Еріктің құбылуына мән бере отырып, бұл повесті «Повесть-миф» деп атауға болады. Повестегі Шал образында романтизм сарыны байқалады. Шығармадағы Шал да, Таған да қоғамда бет алған адамның рухани әлсіреуінен шығудың шығар жолын, амалын табуға тырысады. Бірақ табиғат аясында қалудан басқа жолды көре алмайды. Сондай-ақ шығармадағы Тағанның табиғат туралы ойлары былайша беріледі: «... Табиғат жаратқан алқам-салқам болмайды, ол - әмісе әдемі, әмісе сүйкімді, әрі шыншыл, әрі ақылды, сондықтан да адамдар секілді қателеспейді. Табиғат – мәңгілік тірі, өтірік айтпауды, алдап – арбамауды табиғатан үйрену керек, өйткені ОНЫҢ (табиғаттың) жүрегі таза».
Шығармада жеңіліс пен жеңіс, түңілу мен үміт, қиянат пен қайырым, аярлық пен адамдық, марғаулық пен махаббат арасындағы тартысты күрес, өткен тарих пен бүгінгі нақтылықтың ажырамас аясындағы ұлт тағдыры мен келешегі таразыға тартылған романның кесек-кесек идеяларының түйіні кульминациялық сәтіне жетіп, ширақ та шымыр тарқатылады. Шеберлік құдыреті дегеніміздің құпиясы да осы болса керек!
. Мен әлі күнге дейін «жақсы» білемін. Менің сыныпта он адам бар, оның ішінде 9 қыз және бір бала. Класта қатынастар қолайлы, біз әрқашан бір-бірімізге көмектесуге тырысамыз, қиын кезеңде көмекке келеміз. Біздің мектептегі өміріміз байқалмайды және өте қызықты өтеді. Мектепке бара жатып, сыныптастармен және мұғалімдермен кездесуді асыға күтемін. Мен күн сайын сынып және мектеп өміріне қатысуға бақытты сабақтар жауап белсенді, жақсы баға алу, өзіңіз игілігі үшін өткізуді көріңіз. Бұл мектепте мен тек екінші тоқсанның басынан бастап оқимын. Бірақ бұған қарамастан, мен мұғалімдер мен сыныптастарыммен бірге ортақ тілге тез таптым. Бесінші сыныптағы жігіттер мені өз командасында өте жақсы қабылдады, сондықтан маған үйрену оңай болды. Содан кейін мектептегі өмірім осы мектепте басталды ... Бүгін бейсенбі, он жетінші қаңтар. Ең ұзын ширек басталды. Бейсенбіде бізде алты сабақ бар. Бірінші сабақ - тарих. Біз сабаққа дайындалып, мұғаліммен сәлемдесті және өз орындарын алды. Сабақ үй тапсырмасын тексеруден басталды, өйткені барлығы дайын болған жоқ. Одиссеем Итака патшасы кезуім: Содан кейін мұғалім жаңа тақырыпты бөлшектеуге бастады. Біз барлық біз шынымен ұзақ дертіне және отанына Одиссеем қайтару тарихын ұнады, мұқият тыңдады. Тарих - бұл өте қызықты және қызықты тақырып. Үзілісте біз келесі сабаққа күш-қуат бердік, өйткені әр сабақ өздігінен күрделі. Екінші сабақ неміс. Үйде біз он сөздер аудармасын үйрету ұсынылды, және сол күні мұғалім бізге өте риза болды, іс жүзінде барлық бес сөз сөйледі. Қоңырау шалынып, үй тапсырмаларын жазып, асханаға барды. Жақсы тамақтану арқылы біз жаңа білім мен дағдыларды меңгеруді жалғастыруға дайынбыз. Үшінші сабақ - математика, біз ортақ фракцияларын оқыған, содан кейін мұғалім материалды қамтамасыз ету үшін өз бетімен жұмыс өтінді. Математика - бұл мен үшін өте күрделі мәселе, бірақ мен мүмкіндігінше тырысамын
Ұлттық сөз өнері зергерлеріміздің бірі, қай шығармасы болсын оқырманды бейжай қалдырмайтын қарымды қаламгер Оралхан Бөкейдің соңғы туындысы «Атау кере» романының атының өзі бірден елең еткізеді. Өйткені «атау кере» сөзі ел ішінде адамдардың күнделікті қарым-қатынасында қолданыла бермейтін, сирек жағдайда, шанда бір ашынған ахуалда, болмаса шарасыздықтан айтылатын салмақты, зілді, ауыр ұғым. Шығармашылығында жеңіл мазмұн кездеспейтін Оралханның дәл осы күрделі тақырыпқа барып, әрі оны өзінің дәстүрлі шеберлігіне тән деңгейде ширатып, ширықтыра отырып жазғаны заңдылықтай қабылданады.
«Атау-кере» повесі бүкіл адамзаттық мәселелерді қозғайды. Повесть оқиғасының басында Еріктің реалистік сипаты басым болса, шешімінде мифтік сипаты байқалады. Қаламгер адамдар өмірін аралар дүниесіне ұқсатады. Еріктің көк басты сонаға айналып кетуі және Қатын суының арғы бетіндегі жұмбақ қыз – символ. Ерікті мифтік бейне ретінде қараудың өзі оның құбылуына байланысты. Бір түрден екінші түрге ауыса алатын – тек миф кейіпкерлері. Повесть соңында Еріктің құбылуына мән бере отырып, бұл повесті «Повесть-миф» деп атауға болады. Повестегі Шал образында романтизм сарыны байқалады. Шығармадағы Шал да, Таған да қоғамда бет алған адамның рухани әлсіреуінен шығудың шығар жолын, амалын табуға тырысады. Бірақ табиғат аясында қалудан басқа жолды көре алмайды. Сондай-ақ шығармадағы Тағанның табиғат туралы ойлары былайша беріледі: «... Табиғат жаратқан алқам-салқам болмайды, ол - әмісе әдемі, әмісе сүйкімді, әрі шыншыл, әрі ақылды, сондықтан да адамдар секілді қателеспейді. Табиғат – мәңгілік тірі, өтірік айтпауды, алдап – арбамауды табиғатан үйрену керек, өйткені ОНЫҢ (табиғаттың) жүрегі таза».
Шығармада жеңіліс пен жеңіс, түңілу мен үміт, қиянат пен қайырым, аярлық пен адамдық, марғаулық пен махаббат арасындағы тартысты күрес, өткен тарих пен бүгінгі нақтылықтың ажырамас аясындағы ұлт тағдыры мен келешегі таразыға тартылған романның кесек-кесек идеяларының түйіні кульминациялық сәтіне жетіп, ширақ та шымыр тарқатылады. Шеберлік құдыреті дегеніміздің құпиясы да осы болса керек!
Бүгін бейсенбі, он жетінші қаңтар. Ең ұзын ширек басталды. Бейсенбіде бізде алты сабақ бар. Бірінші сабақ - тарих. Біз сабаққа дайындалып, мұғаліммен сәлемдесті және өз орындарын алды. Сабақ үй тапсырмасын тексеруден басталды, өйткені барлығы дайын болған жоқ. Одиссеем Итака патшасы кезуім: Содан кейін мұғалім жаңа тақырыпты бөлшектеуге бастады. Біз барлық біз шынымен ұзақ дертіне және отанына Одиссеем қайтару тарихын ұнады, мұқият тыңдады. Тарих - бұл өте қызықты және қызықты тақырып.
Үзілісте біз келесі сабаққа күш-қуат бердік, өйткені әр сабақ өздігінен күрделі.
Екінші сабақ неміс. Үйде біз он сөздер аудармасын үйрету ұсынылды, және сол күні мұғалім бізге өте риза болды, іс жүзінде барлық бес сөз сөйледі. Қоңырау шалынып, үй тапсырмаларын жазып, асханаға барды. Жақсы тамақтану арқылы біз жаңа білім мен дағдыларды меңгеруді жалғастыруға дайынбыз.
Үшінші сабақ - математика, біз ортақ фракцияларын оқыған, содан кейін мұғалім материалды қамтамасыз ету үшін өз бетімен жұмыс өтінді. Математика - бұл мен үшін өте күрделі мәселе, бірақ мен мүмкіндігінше тырысамын