Сүйінбай Аронұлы- айтыс өнерінің алтын діңгегі.Сүйінбайдың айтыстары мен өлең толғауларын жинау,жариялау ісі XX ғасырдың бас кезінде қолға алына бастады. Сүйінбай-айтыстың асқан шебері және қазақ пен қырғыз елдеріне өткір тілі, озық ойымен танылған ақын.Көптеген айтыстарының ішінде қырғыз ақыны Қатағанмен айтысы ерекше орын алады.Қанда тулап жатқан өнердің төбесінде тұрған Сүйінбай мен Қатаған айтысы өнер өлкесіндегі саф алтын.
1848жылдың қоңыр күзінде қырғыздың бай шонжар манабы Орманхан шешесіне ас береді.Бұл жиынға аралас- құралас отырған Тезек төре,Бөлтірік шешен бастаған игі жақсылары бір қауым ел болып қалыптасады.Астың ақындарсыз өтпесін білген ақын жанды Тезек төре елге аты жайылып,таныла бастаған Сүйінбай ақынды ала барады.Ас ішіліп қызық думан басталарда қырғыздың шоң манабы Қара Бәйтік Тезек төреге бөлтірік шешенің қасында отырған бадана көз, сұлу жігітті көрсетіп: -Ана отырған Сүйінбай аөындарың емес пе?-деп сұрайды.
Бөлтірік «Ия»деп жауап бергенше, Сүйінбай домбырасын қағып-қағып жіберіп,заулатып бастап кетеді.Екеуі әртүрлі тақырыптарды қозғап,айтысады.Ең үлкені сол өз жұртын, өз елдерін мақтап-мадақтау. Айтысып келе жатып, Қатаған сөзін аяқтап тоқтағаны да,Қатағанның екпінінен жасынған Тезек төре Сүйінбайға жалтақ-жалтақ қарай береді.А дегенде Сүйінбай булығып қалады. Сол кезде Бөлтірік батыр Тезек төреге: «Ей,төрем, көтер басыңды, қаныңды қашырма, Сүйінбай өлең таппай отыр дейсің бе?! Булығып отыр. Сүйінжан шығар даусыңды»-дегенде, Сүйінбай бастап кетеді.Сондағы айтқаны:
Қашырма төре,қаныңды
Кіргізейін жаныңды,
Қатағаннан жеңілсем,
Талап алғын малымы!
Іздегенім осы еді,
Іздегенім табылды
Қатаған сөзден жаңылып
Өз-өзінен жаңылды
Қызып тұрған темірге,
Өзі келіп қарылды!
Сөйтіп Сүйінбай үш жүзді бастан аяқ,батыр-бабаларымызды айтып,оның қазақ ақындарымен салыстыруға келмейтінің айтады. Сонда көппін деп мақтанған Қатаған өзінің жеңілгенің мойындап, құр алақан жібермейміз деп,сыйлыққа Мейіз атты сұлу қызды,алты қанат ақ орда,бүркіт,екі тазы ит сыйлайды.Асқа жиналған күллі қазақ пен қырғыздың ортасында Сүйінбай жеңіске жетеді.
Балалардың сабаққа кешігу себебі олар әлі уақыт бар деп мектепке бару орнына әңгіме айтып тұрды. Уақытты дұрыс бағалай алмады.
2. Ораз уақыт туралы не айтты?
Ораз жарты сағатта ұшқыш ұшақпен жолаушыларды бір қаладан екінші қалаға жеткізеді деді. Жиырма минутта ағасының адамдарды құтқарғаны туралы айтты. Он минутта біраз шаруаны тындыруға болатынын айтты.
3. Балалар уақытты бағалай алды ма?
Жоқ, балалар уақытты бағалай алмады. Олар сабақты уақытында орындап, әңгіме айтпай, мектепке тура барғанда сабақтан кешікпейтін еді.
4. Уақытты бағалау дегенді қалай түсінесің?
Уақытты бағалау деген күн тәртібін жасау. Әр нәрсені уақытында жасау. Үй жұмысын үйден уақытында жасау. Ерте ұйықтап, ерте тұру. Әр минутты ескеру.
5. Әрі қарай не болды деп ойлайсың? Әңгімені жалғастыр
Балалар жүгіріп мектепке барды. Сабақ басталып кетіпті. Балалар мұғалімнен кешірім сұрап, кіруге рұқсат сұрады. Мұғалім енді кешікпеңдер деп сабаққа кіргізді. Нұрлан мен Ораз уақыт қадірін түсініп, уақытты бағалауды үйренді. Олар енді сабағын үйден уақытылы орындап, мектепке кешікпей келетін болды.
Объяснение:
Қарындасым осындай тапсырды. Сұрақты дәл жаза алмадым. Бірақ жауаптар дұрыс.
Сүйінбай Аронұлы- айтыс өнерінің алтын діңгегі.Сүйінбайдың айтыстары мен өлең толғауларын жинау,жариялау ісі XX ғасырдың бас кезінде қолға алына бастады. Сүйінбай-айтыстың асқан шебері және қазақ пен қырғыз елдеріне өткір тілі, озық ойымен танылған ақын.Көптеген айтыстарының ішінде қырғыз ақыны Қатағанмен айтысы ерекше орын алады.Қанда тулап жатқан өнердің төбесінде тұрған Сүйінбай мен Қатаған айтысы өнер өлкесіндегі саф алтын.
1848жылдың қоңыр күзінде қырғыздың бай шонжар манабы Орманхан шешесіне ас береді.Бұл жиынға аралас- құралас отырған Тезек төре,Бөлтірік шешен бастаған игі жақсылары бір қауым ел болып қалыптасады.Астың ақындарсыз өтпесін білген ақын жанды Тезек төре елге аты жайылып,таныла бастаған Сүйінбай ақынды ала барады.Ас ішіліп қызық думан басталарда қырғыздың шоң манабы Қара Бәйтік Тезек төреге бөлтірік шешенің қасында отырған бадана көз, сұлу жігітті көрсетіп: -Ана отырған Сүйінбай аөындарың емес пе?-деп сұрайды.
Бөлтірік «Ия»деп жауап бергенше, Сүйінбай домбырасын қағып-қағып жіберіп,заулатып бастап кетеді.Екеуі әртүрлі тақырыптарды қозғап,айтысады.Ең үлкені сол өз жұртын, өз елдерін мақтап-мадақтау. Айтысып келе жатып, Қатаған сөзін аяқтап тоқтағаны да,Қатағанның екпінінен жасынған Тезек төре Сүйінбайға жалтақ-жалтақ қарай береді.А дегенде Сүйінбай булығып қалады. Сол кезде Бөлтірік батыр Тезек төреге: «Ей,төрем, көтер басыңды, қаныңды қашырма, Сүйінбай өлең таппай отыр дейсің бе?! Булығып отыр. Сүйінжан шығар даусыңды»-дегенде, Сүйінбай бастап кетеді.Сондағы айтқаны:
Қашырма төре,қаныңды
Кіргізейін жаныңды,
Қатағаннан жеңілсем,
Талап алғын малымы!
Іздегенім осы еді,
Іздегенім табылды
Қатаған сөзден жаңылып
Өз-өзінен жаңылды
Қызып тұрған темірге,
Өзі келіп қарылды!
Сөйтіп Сүйінбай үш жүзді бастан аяқ,батыр-бабаларымызды айтып,оның қазақ ақындарымен салыстыруға келмейтінің айтады. Сонда көппін деп мақтанған Қатаған өзінің жеңілгенің мойындап, құр алақан жібермейміз деп,сыйлыққа Мейіз атты сұлу қызды,алты қанат ақ орда,бүркіт,екі тазы ит сыйлайды.Асқа жиналған күллі қазақ пен қырғыздың ортасында Сүйінбай жеңіске жетеді.
Объяснение:
1. Балалардың сабакка кешігуіне не себеп болды?
Балалардың сабаққа кешігу себебі олар әлі уақыт бар деп мектепке бару орнына әңгіме айтып тұрды. Уақытты дұрыс бағалай алмады.
2. Ораз уақыт туралы не айтты?
Ораз жарты сағатта ұшқыш ұшақпен жолаушыларды бір қаладан екінші қалаға жеткізеді деді. Жиырма минутта ағасының адамдарды құтқарғаны туралы айтты. Он минутта біраз шаруаны тындыруға болатынын айтты.
3. Балалар уақытты бағалай алды ма?
Жоқ, балалар уақытты бағалай алмады. Олар сабақты уақытында орындап, әңгіме айтпай, мектепке тура барғанда сабақтан кешікпейтін еді.
4. Уақытты бағалау дегенді қалай түсінесің?
Уақытты бағалау деген күн тәртібін жасау. Әр нәрсені уақытында жасау. Үй жұмысын үйден уақытында жасау. Ерте ұйықтап, ерте тұру. Әр минутты ескеру.
5. Әрі қарай не болды деп ойлайсың? Әңгімені жалғастыр
Балалар жүгіріп мектепке барды. Сабақ басталып кетіпті. Балалар мұғалімнен кешірім сұрап, кіруге рұқсат сұрады. Мұғалім енді кешікпеңдер деп сабаққа кіргізді. Нұрлан мен Ораз уақыт қадірін түсініп, уақытты бағалауды үйренді. Олар енді сабағын үйден уақытылы орындап, мектепке кешікпей келетін болды.
Объяснение:
Қарындасым осындай тапсырды. Сұрақты дәл жаза алмадым. Бірақ жауаптар дұрыс.