Қазақ тілінен «Ежелгі көшпелілер мәдениеті» , «Су – тіршілік көзі» бөлімдері бойынша жиынтық бағалау жұмысы Мәтін
Мәтінді мұқият оқыңыз.
Адамдар ерте кезден сауда жасаған. Уақыт өте ел мен елді, қалалар мен халықтарды бір-бірімен байланыстыратын сауда жолдары пайда болды. Осылайша Еуропа мен Азияда Ұлы Жібек жолы Чжан Цянбының саяхаты нәтижесінде ашылды. «Ұлы Жібек жолы» деген атауды 1877 жылы неміс географы Фердинанд фон Рихтгофен берді.
Ұлы Жібек жолының бір тармағы – Египет пен Вавилонда, Иранда өте қымбат бағаланатын, әдемі көк тас лазурит тасымалдаған — «лазурит жолы» деп аталған. Екінші тармағы – Қытайдағы императорлар мен ақсүйектерге әшекейлер жасау үшін әдемі нефрит тасын тасымалдайтын — «нефрит жолы» болған. Ал үшінші «бұлғын жолымен» қымбат бағалы терілер тасылған.
Ұлы Жібек жолы ежелгі Қазақстан жерімен де өткен. Жолдың бойында Испиджаб, Тараз, Алматы, Отырар, Түркістан, Сауран, Сығанақ қалалары бой көтерді.
1-тапсырма.
Мәтін мазмұнына қатысты 1 сұрақ құрастыру. ( )
2-тапсырма Сұрақтарға дұрыс жауап беру
«Ұлы Жібек жолы» деген атауды кім берді? ( )
Қазақстан жерінде қандай қалалар бой көтерді? ( )
«Ұлы Жібек жолының» үшінші «бұлғын жолымен» нелер тасылған? ( )
2-мәтін
Бұрынғы заманда малға өте бай бір ел болыпты. Бұл жердің тұрғындарының: «Біздің отбасымыз бен малымызды қорғайтын батырымыз болса екен», - деген жалғыз армандары болыпты.
Күндердің күнінде бір отбасында алып бала дүниеге келеді. Ел-жұрт жиналып, үлкен той жасайды. Балаға Толағай деп ат қояды. Сол нәресте жыл сайын емес, күн сайын ержете бастайды. Бір жылы жаңбыр жаумай, шөп шықпай, малдар қырыла бастайды. Халықтың басына түскен қиындықты уайымдаған Толағай Дана деген ақсақалға барып, ақыл сұрапты. Сонда қарт айтқан екен:
– Толағай, біздің жерімізде тау жоқ, бұлт келмейді. Сондықтан жаңбыр жаумайды, - дейді.
Толағай:
– Ата, сіз рұқсат етсеңіз, бір жерден тау арқалап алып келсем бола ма? – дейді.
Қарт Толағайға риза болып, рұқсатын береді.
Арада ай өтеді, жыл өтеді. Бір күні Толағай Тарбағатай тауына жетіп, төменде орналасқан кішірек тауды арқасына салып алады. Арада біраз уақыт өткен соң, Толағай әлсірей бастайды. Ауылына жақындап қалғанда тізесі бүгіліп, құлап түседі. Еліне жаңбыр сыйлаған батыр осылай таудың астында мәңгі ұйқыға кетеді.
Содан бері ол тауды ел «Толағай» деп атап кетіпті. Жаңбыр жауған сайын жұрт Толағайды есіне алады екен.
3-тапсырма
Мәтіннің негізгі тақырыбын анықтаңыз.
( )
4 - тапсырма
Мәтіндегі уақыт атауларын сан есімдермен жазып, реттік сан есімдерге айналдырыңыз. ( )
№
Атаулар
Күн саны
Реттік сан есім ретінде
1
Апта
2
Ай
3
Жыл
5-тапсырма
Бір тақырыпты таңдап, мәтін құрастырып жазыңыз ( )
«Судың адам өміріндегі маңызы»
«Ежелгі көшпелілер мәдениеті»
Дескриптор:
тірек сөздерді қатыстырып, шағын мәтін жазады; 1
тыныс белгісін дұрыс қояды; 1
орфографиялық нормаға сай жазады. 1
мәтінде сан есім,есімдіктерді қолданады 1
Барлығы
- -л-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті ғылым мен білімнің қара шаңырағы. Университет түлектері қай салада болсын тәжірибелі жұмыс жасап келеді. Олардың жасаған еңбектерінің арқасында еліміз үлкен жетістіктерге жетіп жатыр. Сондықтан олар бүгін қаражат жинап, ұшқан ұясын ұмытпай, жастар үшін осы бір сәулетті қақпаны орнатты. Оларға алғыс білдіреміз. Жақында университет студенті Дмитрий Баландин Олимпиада чемпионы атанды. Оның жетістігін Тәуелсіздігіміздің 25 человек в университете селагор зор жетістігі деп білемін. Рақмет, Дмитрий - деді қала әкімі.
Салтанатты қақпа Қазақстан Республикасының тұңғыш Президенті, ұлт көшбасшысы Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевты «Мәңгілік ел» идеясін бейнелеп тұратын ҚазҰУ
1. Қатаған айтыс кезінде Сүйінбайға қазақтар қаңғырып жүрген халық, оған қазақ халқы керек жоғын айтты және де біздің батырларымызды өздері қулықпен өлтіргенің айтады, қазақ халқының жылқысын айдатып, байығандығын мойындайды. Сонымен қатар Қатаған Сүйінбайға Қырғыз елі - қайсар ұры деп айтқан жәнеде сол ұрлықтын арқасында байыған деп өздерінің арамдықпен тапқан атақтарымен мақтанады.
2. ((незнаю)) менің ойымша қатаған оларға жала жапқан жоқ, тек оларды екі жұрттың арасында оларды кемітті, сез көрсеткендей айтты.))
3. Сүйінбайдың ашуына тиге мәселе Қатағанның қазақ халқы туралы ауыр сөздерді айтуы, қазақ халқын екі елдің арасында оларды кемітіп сөйлеуі еді.
4. Айтыста:
Еменнен күшті ағашпын,
Еселесең сынбаймын!
Алдаспанға жолықтың,
Түбіңе жетпей тынбаймын!
Топ бастаған бұлбұлмын,
Сөз бастаған жүйрікпін,
Судан шыққан сүйрікпін,
Бәйгеден озған дүлдүлмін, — деп Сүйінбай барлық қазақ руларын түгендеп, халқының көптігін, елінің ерлігін, өрлігін, серілігін аспандата, асқақтата айта келіп, өзінді халықпен теңеді.
5. Айтыстың соныңда Сүйінбай жеңгені үшін жүлде сұраған жоқ, бірақ оған жеңгені үшін алты қанат ақ орда, алтын бесік, бір бүркіт, мойнында күміс қарғысы бар екі тазы сыйлады.
Объяснение: я вообще незнаю правильно или нет, но написала то что знала.