«Қазақ тілі мен әдебиеті» (T2) пәні бойынша 5 сынып оқушысының өзіндік жұмыс жоспары
І тоқсан, 2019 2020 оқу жылы
11-тарау: Қазақстандағы ұлттар достастығы
6 сабақ
Сабақтың тақырыбы: Қазақтың заңғар жазушысы
Оқу мақсаттары: 5 T6. Тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде сұрақтарға жауап беру.
Оқушы: Тыңдаған мәтіннің мазмұны бойынша қойылған сұрақтарға жауап береді,
1-тапсырма. Шығармалар мен олардың авторларын анықта. Қай шығарма және
автор саған таныс емес?
Мұқағали Мақатаев
Ғылым таппай
мақтанба» өлеңі
Абай Құнанбайұлы Ы. Алтынсарин
«Бір атаның «Тоқта, ботан,
балалары» повесі, атаң келеді
артыңда» өлеңі
Мухтар Мағауин
«Өнер, білім бар
жұрттар» өлеңі
2-тапсырма. Мәтінді оқып, сұрақтарға жазбаша және ауызша жауап бер,
1) Мұхтар Мағауин кім?
2) Ол қашан және қайда туған?
3) Қай университети бітірді?
4) М.Мағауин қандай сыйлықтар алды?
5) М.Мағауиннің қандай шығармалары бар?
6) «Бір атаның балалары» повесі кімдер туралы?
ОҚЫЛЫМ МӘТІНІ
Мұхтар Мұқанұлы Мағауин 1940 жылы 2 ақпанда Семей облысы, Шұбартау ауданында туған.
1962 жылы Қазақ мемлекеттік университетінің филология факультетін бітірді. М.Мағауин -
тарихшы, жазушы, қазақ ауыз әдебиетін зерттеуші ғалым
МАМағауиннің «Аласапыран» деген тарихи романы бар. Бұл роман үшін ол мемлекеттік сыйлық
алды 1984 жылы «Қазақстанның халық жазушысы» сыйлығын алды. Ал 2002 жылы «Тарлан»
сыйлығын алды.
ММағауиннің «Аласапыран», «Көкмұнар», «Қобыз сарыны», «Бір атаның балалары», «Шақан
шері», т.б. шығармалары бар. «Бір атаның балалары» повесі жетім балалардың өмірі туралы
Повестің басты кейіпкері – Зигфрид деген неміс бала.
3- тапсырма. Сөздерді мағынасына қарай сәйкестендір.
ауданында
жазушы
1962
сыйлығы берілген
филология факультетін
туған
көрнекті
зерттеуші
ауыз әдебиетін
романы
мемлекеттік
жылы
7 | Халық
бітірген
тарихи
жазушысы
на
Қазақ халқына кеңінен танымал көркем жырлардың бірі — «Қыз Жібек» жыры. Қазақ халқының салт-дәстүрі мен әдет-ғұрпын, дүниеге көзқарасын, ұғымын білдіретін әңгеме.
«Қыз Жібек» жыры, әңгімесі қазақ хылқының сол кездегі көшпелі салтын білдіреді, сондай салт, сондай дәстүр орнаған қоғамда туып-өскен адамның көзқарасы қандай екенін көрсетеді. Ескі көшпелі өмірдің сұлу табысы деп бағалауға сай жырлардың бірі- «Қыз Жібек» екені даусыз.
Жырдың халық арасына кең тараған да, аз тараған да нұсқалары бар. Бірақ барлық нұсқалары мен версияларына ортақ бір сюжеттің бары анық. Жырдың қысқаша әңгімесі мынадай. Ертерек заманда Жағалбайлы деген елдің Базарбай деген байы болады. Оның Төлеген, Сансызбай атты екі ұлы болады. Базарбай асқан байлығымен танымал болса да екі ұлына қыз айттырмайды, есейгенде қылыңдықты өздері табады деп ойлайды. Төлеген ер жетіп, жігіт болған соң маңайдағы елден өзіне лайық қыз іздеуді бастайды.
Ешқандай сұлу ұнамай жүрген кезде, сондай бір алыс елде Қыз Жібек деген сұлу бар екенін естиді. Қыздың салтанаты мен келбетінің асқан сұлу екендігін және ол да өзіне лайық жігіт таппай жүргендігін естіп, жүз жылқы айдап, қыздың елін іздеп кетеді. Арада көп уақыт өтеді, сұлу қызы бар деген елдерге сый-сыйапат жасап, даңқын шығарып жүреді.
Аяғында Қыз Жібектің ағасы, ақылшысы болып жүрген Қаршыға деген адамға кез болады. Қаршыға Төлегенді көшінің соңынан ертіп, қарындасын көрсетпекші болады. Көш бойынан талай сұлуды көреді. Жібек қыздардың ішінде болмайды, ол көштің алдында, ақ күйменің ішінде, ешкімге көрінбей жеке кетіп барады екен. Қуып жеткен Төлегенге Жібек жүзін көрсетеді де, Төлеген – күйеу, Жібек -қалыңдық болып, біраз уақыт бірге болады.
Ең алғаш ғарышқа ұшқан «Лайка» атты ит туралы естіп, білдік. Ол ақылды ит болған екен. Сосын ғарыш жайлы бейнеролик көрдік, сөзжұмбақ, жұмбақ шешіп, өлеңдер оқыдық, постер арқылы түсінгендерімізді айттық. Ғарышкер болу оңай емес екен. Біліміңмен қатар денсаулық та мықты болу керек. Денені шынықтырып, дұрыс тамақтанып, жаман әдеттерден аулақ болу керек. Біз бәріміз де ғарышкер болғымыз келді. Жақсы оқып, тәрбиелі болсақ, ізденсек, денсаулығымыз мықты болып, спортпен айналыссақ, ғарышқа ұшуға жол ашық екен. Сөйтіп, бәріміз де есейгенде ғарышкер боламыз деп шештік!