Қазақ тілі мен әдебиеті. 15.05. 2020 жыл 5 «А,Б» сынып. Жұма.
Сабақтың тақырыбы: Бала Қайроштың қалаға кетуі
Сабақтың мақсаты:
5.3.6.1. тақырып бойынша үйренген сөздерін қолдана отырып, мәтінде көтерілген мәселеге өз көзқарасын білдіру
5.2.6.1. тірек сөздерді дұрыс қолданып, иллюстрацияларды сипаттау.
Мәтіналды жұмыс. Қайроштың прототипі
1 тапсырма. Сұрақтарға жауап бер. ответьте на во Сен қандай шығармалард оқыдың?
Қандай шығармалар ұнайды?
Қай жазушының шығармаларын ұнатып оқисың?
Соғыс туралы шығармалар/фильмдер ұнай ма?
Алдағы уақытта қандай шығарманы оқуды жоспарлап қойдың?
2- тапсырма. «Маған ұнайтын шығармалар» сөзіне диаграмма жаса. Диаграмма бойнша шағын мәтін құрап жаз.
Жаңа сөздер
Көзі алақандай болу (қорқу) – бояться
Бақташы – пастух (присматривающий за табуном
Жалтақтау - посматривать (многократно). озираться по сторонам с испугом; оглядываться по сторонам с испугом.
Үгітілу - расширяться, дробиться, крошиться
Бүйір – бок
3- тапсырма Мәтінді тыңда. Түсініп оқы.
Зытып келем, зытып келем. Артыма қарай – қарай зытам... Зытып келе жатқаным – қашып келемін, артыма қарай бергенім – қорқып келемін...
Мен қазір ондамын. «Әліпті таяқ деп білмейсің», - деп ауылдың балалары мазақтай беретін еді, жазғытұры қолыма сиыршының таяғы түсті.
Енді естияр азамат болдың... Мына таяқты қолыңа ал, осы ауылдың сиырын енді сен бағасың! – деп ағам Айдынғали таяғын ұстатты да өзі аяқ-еңбек іздеп, қалаға кетті.
Қалаға кіріп, қатар – қатар тізілген көп тақтай дүкендердің оңашарақ тұрған біреуінің жанына келдім де жып – жылы жерге құлай кеттім. Жұмсақ құм өзінен – өзі үгіліп, жамбасқа жайлы төсек болып кетті...
О, қасқаның жатысын –ай!..-деп, тап өзіме ұқсаған екі бала аяқтарымен бүйірге түртіп тұрғандарын бір аңдағандай болып ем, көзімді ашуға дәрменім жетпеді. Ар жағын білмеймін, тас болып қатып қалсам керек...
Түнде өліп жатқан бала сен бе едің, әй?- дегенге артыма қарасам, бір ересек, бір кішірек бала өзен жағасына жақындай берген екен. Біреуі ашаң, сұңғақ денелі, үстінде шолақ шалбардан басқа еш нәрсе жоқ. Күнге күйіп, күрең тартқан дененің бұлшық еттері иіріліп-иіріліп қояды. Енді біреуі менімен тұстас болуы керек, ақшыл денелі, арық, бір аяғын ақсай басып келедi. (Ғабит Мүсірепов)
4- тапсырма. Мәтіннен есімдіктерді теріп жаз. Сөйлем құра. Выпиши из текста местоимения. Составь предложния?
13 апреля 1973 года навсегда вошел в историю города Жезказгана как день первого выпуска газеты «Жезқазған туы», где работали одни из самых известных журналистов и деятелей искусства современного Казахстана. Газете, чье название знакома читателям всей нашей необъятной республике, в этом году исполнилось 45 лет!
Объяснение:
13 апреля 1973 года навсегда вошел в историю города Жезказгана как день первого выпуска газеты «Жезқазған туы», где работали одни из самых известных журналистов и деятелей искусства современного Казахстана. Газете, чье название знакома читателям всей нашей необъятной республике, в этом году исполнилось 45 лет!
45 лет – это огромный срок для печатного издания. Не каждый город может похвастаться газетой с таким сроком работы. Начиная с открытия и до настоящего времени, коллектив газеты не перестает нас удивлять содержательными статьями о жизни города. Первый номер газеты был издан в небольшом формате, его первые материалы были посвящены образованию двух новых областей Джезказганской и Мангистауской, а также содержал сообщения коммунистической партии, поздравления лучших работников сельского хозяйства и многое другое. С момента основания и до наших дней газета объективно отражает экономическую, социальную и культурную жизнь города. Со временем с на нее так возрос, что она стала выходить пять раз в неделю. Ее информационные материалы искусно сочетались с историческими и художественными. В сложные для страны времена коллектив газеты неустанно трудился во имя информирования граждан о сложившейся ситуации в городе и в стране в целом. Следует отметить, что в 70-ые годы технические условия выпуска газеты были не сравнимы с современными: статьи набирались на печатных машинках, не было привычных сегодня диктофонов и других технических средств. Даже сам сбор информации был не самым делом. Признаемся, сейчас мы не представляем свою жизнь без мобильных телефонов и интернета. А в 70-х обходились без всего этого и журналисты, договариваясь о встрече, всегда имели при себе имели только свое главное «орудие» – ручку и бумагу. Осознавая все сложности того времени приходишь к осознанию того, что в те годы работали истинные виртуозы и мастера пера!
Ровно 24 года газета под названием «Жезқазған туы», до 1990 года было выпущено 4313 номеров, а 4314 номер порадовал читателей новым названием – «Сарыарқа». Тогдашний редактор газеты – Сабыр Саупбаев – так объяснял перемену названия: «Изменение названия газеты не стало неожиданным, ведь оно широко обсуждалось не только в узком редакционном кругу, но и с постоянными ее читателями. Так как Жезказганская область граничит со многими областями нашей необъятной страны, то нашу газету читали и в других городах и населенных пунктах. Поэтому ее название необходимо было изменить, и новое имя газеты – «Сарыарқа» – прекрасно подошло нашему печатному изданию». Таким образом, с декабря 1990 года газета официально получило название «Сарыарқа».
Сама же история газеты «Жезқазған туы» начинается с 1973 года, с даты ее первого издания – 13-го апреля. Первым редактором газеты был Сайлаубек Кожамсеитов, а ее первыми журналистами: Сайлаухан Накенов, Шахизада Дармаханбетова, Итен Карымсаков, Избасар Кабдырахманов, Болат Бабаков, Апбаз Каражигитов, Касым Орынбетов, Ескен Хасенов, Балтабек Абеу. Также немаловажный вклад внесли работники «тыла», невидимые корифеи печатного мира – корректора и наборщики текста – Гульнар Кулмаганбетова, Саркыт Шарипова, Базар Жолдыбаева и Бакыт Еркебуланова. Благодаря грамотной и своевременной работе этих людей, газета обрела большой успех среди читателей. В разные годы в редакции проработало множество журналистов, чьи имена сегодня хорошо известны большому количеству читателей: Кобейсин Енсебаев, Галым Жайлыбай, Батырбек Мырзабеков, Ибрагим Бекмаханов, Газиз Ештанаев, Ерсин Мусабеков, Сара Смагул, Әнуар Омар, Абдолла Дастанов, Базарбай Алеуханов и многие другие.
В разные годы главными редакторами газеты были: Сайлубек Кожамсеитов, Узакбай Толеуов, Сабыр Сауытбаев, Аубакир Ахметбеков, Амандык Рахов, Толеш Асанов и нынешний редактор газеты Дархан Муканов. Каждый из них внес свою лепту в ее развитие.
Қадыр Мырза Әлі
Тіл — жұрттың жаны. Тілінен айырылған жұрт — жойылған жұрт.
Халел Досмұхамедұлы
Тіліңді жоғалту,су қараңғы көзсіз қалғаныңнан да өткен қасірет.
Жалау Мыңбаев
«Тіл –атадан қалған асыл мұра», «Өнер алды –қызыл тіл»
Тілден артық қазына жоқ Тілден артық қасиет жоқ.( Н.Назарбаев.)
Ана тілің –арың бұл,
Ұятың боп тұр бетте.
Өзге тілдің бәрін біл,-
Өз тіліңіді құрметте! (Қ.Мырзалиев)
Тіл жоқ жерде ,ұлт жоқ. (Ш.Айтматов)
Тәрбие басы –тіл. (М.Қашқари)
Игі істің басы –тіл,тәрбие басы –тіл. (М.Қашқари)
Әркімнің туған тілі –туған шеше,
Оған бала міндетті сан мың есе.(С.Мұқанов)