У народов которые созданы в основе кочевнечества и племи родственные узы были основой общественной отношени. В семье основные родственные узы считались стораном мужчин. Но и со стораны женщин тоже есть семейные узы. Дети дочери называли "жиен" , а этим детям родственники со стораны матери называли "нагашы журт". По религи казахов нельзя обижать жиен, если они чего нибудь просили дать давали и не позвольили им грустить и обижаться.Саомой основной родствнной системы считается их середина- семья. Казахская семья в основном состоит из трех поколени. Это- дедушка, отец, сын. Дедушки и бабушки к процветани между жителями деревни и родственников а так же советники. Их всегда ценили, уважали.Потому что уважать старших мудрых по религи казахов было эстествено. Уважать старших, слушать их мудрые слова считались их воспитанностью. В религиозной среде не было детей росши без дедушкин и бабушкины воспитани. Деды и бабушки воспитали своих внуков и правнуков расказывая им сказки, поэзи, стихотврение так они ещё развивали их духовно.Давнейшей казахской религи самый первый внук воспитавался у дедушки ибабушки, а они его воспитовали как сына. И эти внуки не знали своих родители пока не достигает совершеннолетие они растут думая что их родители деды и бабушки. Иногда бывает так что этот внук остается всместо младшего сына дома. ВРОДЕ ТАК...КАК МОГЛА ПЕРЕВЕЛА...
ВРОДЕ ТАК...КАК МОГЛА ПЕРЕВЕЛА...
Өсек туралы мақал – мәтелдер:
Түймедейді түйедей етеді.
* * * * *
Аузы ыңғайсыз жерден тесілген.
* * * * *
Аш құлақтан тыныш құлақ.
* * * * *
Тыйылмаған ауызда пәле бар.
* * * * *
Қатты жүрсең «қазық аяқ» дер,
Ақырын жүрсең «маймақ аяқ» дер.
* * * * *
Сенімен қосыла жамандасқан
Сені сыртыңнан да жамандайды.
* * * * *
Көлгірге сенбе, былжырға ерме.
* * * * *
Қаңқу сөздің қо көп.
* * * * *
Асыға айтсаң да, асыра айтпа.
* * * * *
Өз аузына өзі ие бола алмаған: астындағы түйесінен айырылар, жетегіндегі биесінен айырылар.
* * * * *
Ауызына сөз тұрмастың,
Бір жерде өзі тұрмас.
* * * * *
Жел тұрмаса, шөптің басы қимылдамайды.
* * * * *
Мақтаған жеткізер, шаққан өлтірер.
* * * * *
Өтірік туралы мақал – мәтелдер:
Өтірік сөз жанға қас.
Өткір пышақ қынға қас.
* * * * *
Шын — бір сөз,
Өтірік — мың сөз.
* * * * *
Шындықтың шырқы бұзылмас,
Өтіріктің өрмегі жиылмас.
* * * * *
Өтірік айтқанша үндемеген абзал.
* * * * *
Шындық бар жерде
Өтірік байқап жүреді.
Шындық жоқ жерде
Шіреніп, шайқап жүреді.
Мақтаншақ туралы мақал мәтелдер:
1. Жапалақ мақтанса,
Жардан қоян алдым дер.
Жаман мақтанса,
Жақсының жағасынан алдым дер.
* * * * *
2. Жақсымын деп мақтанба, халық айтпай,
Батырмын деп баптанба, барып қайтпай.
* * * * *
3. Ақ сұңқар ұшқырмын деп мақтанба,
Алдында құрулы торлар бар.
Арғымақ жүйрікпін деп мақтанба
Алдында алуан орлар бар.
* * * * *
4.Ат қартайса,
Жасқаншақ болады.
5. Ер қартайса,
Мақтаншақ болады.
* * * * *
6. «Барамын» деп мақтанба,
Жарлық бар.
«Көппін» деп мақтанба,
Жалғыздық бар.
* * * * *
7. Мақтанып жүрмей,
Сақтанып жүр.
* * * * *
8. Екі батыр мақтанса:
Батырлығы мен барлығын айтар.
Екі жаман мақтанса:
Ұрлығы мен қарлығын айтар.
* * * * *
9. Бай баласы мақтанса - жылқыдан жорға міндім дер,
Би баласы мақтанса - парадан шапан кидім дер.
* * * * *
10. Басым бар деп топтанба,
Малым бар деп мақтанба.
* * * * *
11. Ақылды мақтанса, істі тындырар,
Ақылсыз мақтанса, аяғын сындырар.
* * * * *
12. Бай мақтанса - табылар,
Кедей мақтанса - шабылар.
* * * * *
Еріншек туралы мақал – мәтелдер:
Есті бір өледі,
Еріншек мың өледі.
* * * * *
Ертең-ертең деумен,
Еріншек өлер.
Көрінгенге жем болып
Көңілшек өлер.
* * * * *
Аттың сүріншегі,
Жігіттің еріншегі жаман.
* * * * *
Еріншекке есік пен төр —
Екі күндік жер.
* * * * *
Еріншектің ертеңі бітпес,
Жеңілтектің селтеңі бітпес.
* * * * *
Әлсіз адам — сүріншек,
Ақылсыз адам — еріншек.