– деп жырлаған көрнекті ағартушы-педагог, жазушы, этнограф – Ыбырай (Ибраһим) Алтынсарин қазақ балаларын өнер-білімге шақырып, оларға мектеп ашып, сауаттандырған. Биыл, яғни 2016 жылы Ыбырай Алтынсаринге 175 жыл толады. Осыған орай «Ғылым ордасы» РМК Сирек кездесетін кітаптар музейінде «Өнер-білім бар жұрттар…» атты уақытша экспозиция ұйымдастырылып, Ыбырай Алтынсариннің еңбектері мен оның шығармашылығын зерттеген ғалымдардың еңбектері келушілердің назарына ұсынылып отыр. Экспозицияға Ыбырай Алтынсариннің туындылары мен оның қызметін, шығармашылығын зерттеген ғалымдардың еңбектері қойылған. Олардың қатарында келесі шығармалар бар: «Алтынсарин Ы. Кел балалар оқылық. Бастауыш мектептің оқушыларына арналған. – Алматы, 1948.»; «Алтынсарин Ибрагим. Избранные произведения / Алтынсарин,Ибрагим; Сост.и подгот. к печати Б.С.Сулейменов. – Алма-Ата, 1957.»; «Алтынсарин Ибрагим. Собрание сочинений в трех томах. Т.2. – Алма-Ата, 1976.»; «Алтынсарин, Ыбырай. Асан мен Үсен / Алтынсарин Ыбырай; Е. Қарбеков. – Алматы, 1952.»; «Ыбырай Алтынсариннің қолжазбасы.; Дербисалин А. О литературном наследии Ибрая Алтынсарина / А. Дербисалин; Пер.с каз.Е.Лизуновой. – Алма-Ата, 1957.»; «Эфиров, А Ф. Ибрай Алтынсарин : Жизнь и педагогическая деятельность / А. Ф. Эфиров. – Алма-Ата, 1949.»; Ситдыков Амиржан. Педагогические идеи и просветительная деятельность И. Алтынсарина / Ситдыков, Амиржан ; Под ред.: Е. Бекмаханова. – Алма-Ата, 1949.»; «Алтынсарин Ибраһим Балқожаұлы. Шариат ал-ислам: Мұсылманшылықтың тұтқасы / Алтынсарин,Ибраһим Балқожаұлы. – Қазан, 1884.»; Алтынсарин И.Б. Начальное руководство к обучению киргизов русскому языку. – Оренбург, 1879.». Сонымен қатар Алтынсариннің өз отбасымен түскен суретері, оның ашқан мектебінің суреттері экспозияға ерекше көрініс беріп тұр.
Әжелеріміз – тәлім – тәрбиенің бастауы, бізге үлгі – өнеге көрсетер асыл жандар, қазыналы бұлақтың қайнар көзі ғой. Жанұяда бала тәрбиелеуде алатын орны ерекше – осы мейірімді әжелеріміз. Қазақ отбасындағы әже орны ерекше әрі қадірлі. Әже - отбасының ғана емес, әулеттің де ұйытқысы, ағайын- абысындардың бірлігін, татулығын сақтайтын сыйлы анасы, кейінгі жастардың, келіндердің тәрбиешісі әрі ақылгөйі. Шоқан Уәлихановтың Айғаным әжесі, Абай атамыздың Зере, Мұхтар Әуезовтың Дінасыл әжелері қазыналы бұлақтың көзі болған әжелер.
Мен өзім бірінші сыныпқа дейін әжемнің тәрбиесінде болғанмын. Тұңғыш немере атасы мен әжесіне бауырына салынатын салт – дәстүр бар ғой, міне, сол дәстүр бойынша ата – анам мені атам мен әжемнің тәрбиесіне беріпті. Үлкен кісілер айтып жатады ғой, әжесінің тәрбиесін көрген бала жаман болмайды деп. Өз басым, бұл өте жақсы дәстүр деп есептеймін. Қарт кісілер таусылмас қазына ғой, жас ұрпақтың ол кісілерден үйренері мол. Демалыс уақытында ауылға ұзақ уақыт бойы бармай қалсақ, әжемнің ыстық бауырсақтары мен «айналайын» деп маңдайымнан сипағанын сағынып отырамын. Үнемі ол кісілерге көмектесіп тұрамыз. Ал әжем болса әрдайым «Қолыңнан келген көмегіңді аяма» деп үйретіп отырады.
Ал әжемнің айтатын ертегілері мүлдем ерекше! Кішкене кезімнен күнде кешкісін "Ерте, ерте, ертеде, ешкі жүні бөртеде ..." деп жаңа ертегісін бастайды. Әжемді ерекше қатты жақсы көремін!
Өнер-білім бар жұрттар
Тастан сарай салғызды;
Айшылық алыс жерлерден,
Көзіңді ашып-жұмғанша,
Жылдам хабар алғызды.
– деп жырлаған көрнекті ағартушы-педагог, жазушы, этнограф – Ыбырай (Ибраһим) Алтынсарин қазақ балаларын өнер-білімге шақырып, оларға мектеп ашып, сауаттандырған. Биыл, яғни 2016 жылы Ыбырай Алтынсаринге 175 жыл толады. Осыған орай «Ғылым ордасы» РМК Сирек кездесетін кітаптар музейінде «Өнер-білім бар жұрттар…» атты уақытша экспозиция ұйымдастырылып, Ыбырай Алтынсариннің еңбектері мен оның шығармашылығын зерттеген ғалымдардың еңбектері келушілердің назарына ұсынылып отыр. Экспозицияға Ыбырай Алтынсариннің туындылары мен оның қызметін, шығармашылығын зерттеген ғалымдардың еңбектері қойылған. Олардың қатарында келесі шығармалар бар: «Алтынсарин Ы. Кел балалар оқылық. Бастауыш мектептің оқушыларына арналған. – Алматы, 1948.»; «Алтынсарин Ибрагим. Избранные произведения / Алтынсарин,Ибрагим; Сост.и подгот. к печати Б.С.Сулейменов. – Алма-Ата, 1957.»; «Алтынсарин Ибрагим. Собрание сочинений в трех томах. Т.2. – Алма-Ата, 1976.»; «Алтынсарин, Ыбырай. Асан мен Үсен / Алтынсарин Ыбырай; Е. Қарбеков. – Алматы, 1952.»; «Ыбырай Алтынсариннің қолжазбасы.; Дербисалин А. О литературном наследии Ибрая Алтынсарина / А. Дербисалин; Пер.с каз.Е.Лизуновой. – Алма-Ата, 1957.»; «Эфиров, А Ф. Ибрай Алтынсарин : Жизнь и педагогическая деятельность / А. Ф. Эфиров. – Алма-Ата, 1949.»; Ситдыков Амиржан. Педагогические идеи и просветительная деятельность И. Алтынсарина / Ситдыков, Амиржан ; Под ред.: Е. Бекмаханова. – Алма-Ата, 1949.»; «Алтынсарин Ибраһим Балқожаұлы. Шариат ал-ислам: Мұсылманшылықтың тұтқасы / Алтынсарин,Ибраһим Балқожаұлы. – Қазан, 1884.»; Алтынсарин И.Б. Начальное руководство к обучению киргизов русскому языку. – Оренбург, 1879.». Сонымен қатар Алтынсариннің өз отбасымен түскен суретері, оның ашқан мектебінің суреттері экспозияға ерекше көрініс беріп тұр.
Объяснение:
Асыл әжем.
Әжелеріміз – тәлім – тәрбиенің бастауы, бізге үлгі – өнеге көрсетер асыл жандар, қазыналы бұлақтың қайнар көзі ғой. Жанұяда бала тәрбиелеуде алатын орны ерекше – осы мейірімді әжелеріміз. Қазақ отбасындағы әже орны ерекше әрі қадірлі. Әже - отбасының ғана емес, әулеттің де ұйытқысы, ағайын- абысындардың бірлігін, татулығын сақтайтын сыйлы анасы, кейінгі жастардың, келіндердің тәрбиешісі әрі ақылгөйі. Шоқан Уәлихановтың Айғаным әжесі, Абай атамыздың Зере, Мұхтар Әуезовтың Дінасыл әжелері қазыналы бұлақтың көзі болған әжелер.
Мен өзім бірінші сыныпқа дейін әжемнің тәрбиесінде болғанмын. Тұңғыш немере атасы мен әжесіне бауырына салынатын салт – дәстүр бар ғой, міне, сол дәстүр бойынша ата – анам мені атам мен әжемнің тәрбиесіне беріпті. Үлкен кісілер айтып жатады ғой, әжесінің тәрбиесін көрген бала жаман болмайды деп. Өз басым, бұл өте жақсы дәстүр деп есептеймін. Қарт кісілер таусылмас қазына ғой, жас ұрпақтың ол кісілерден үйренері мол. Демалыс уақытында ауылға ұзақ уақыт бойы бармай қалсақ, әжемнің ыстық бауырсақтары мен «айналайын» деп маңдайымнан сипағанын сағынып отырамын. Үнемі ол кісілерге көмектесіп тұрамыз. Ал әжем болса әрдайым «Қолыңнан келген көмегіңді аяма» деп үйретіп отырады.
Ал әжемнің айтатын ертегілері мүлдем ерекше! Кішкене кезімнен күнде кешкісін "Ерте, ерте, ертеде, ешкі жүні бөртеде ..." деп жаңа ертегісін бастайды. Әжемді ерекше қатты жақсы көремін!