АЙТЫЛЫМ 9-тапсырма. Төмендегі сөйлемдерді оқып, жағдаяттарды
нықта. Сол жерде болуы тиіс жол белгілерінің суретін сал немесе не
істеу керегін айт. Жауабыңда сын есімдерді қолдан.
1. Жүріп келе жатқан мәшиненің алдынан өтіп кетемін деуші
болма, ол өте қауіпті! Осындай жерде қандай жол белгісі тұруы
керек?
2. Мектепке келе жатқанда үлкен жолдың шетімен жүр.
Алдыңнан мәшине шықса, жол бер. Тоқтап тұрған мәшиненің
қасынан абайлап өт. Жолдың қай жағымен жүресің?
3. Көше тәртібін орындамау көліктің жүріп-тұруына кедергі
келтіреді. Көше тәртібіне не жатады?
4. Мектепке келе жатқанда, өзіңе қауіпсіз болатын жолды
таңдай біл. Өзің қай жолмен және не үшін жүресің?көмектесіңдерші ж
Төрт түлік – мал: түйе, жылқы, қой, сиыр. Қазақ халқы осы төртеуін төрт түлік деп атаған.Халық төрт түліктің әрқайсысының сақтаушы иесі бар деп ұғынып, оларды ойсылқара, қамбар ата, шопан ата, зеңгі баба деп атаған. Төрт түлікті кейде жұп (аша, айыр) тұяқ, тақ (тік) тұяқ деп те атайды. Қазақ төрт түліктің ішінде түйе малын байлық ретінде де, көлік ретінде де, азық ретінде де қатты қастерлеген. “Нар жолында жүк қалмас” деген мәтел осының айғағы. “Ат – ердің қанаты”, “Мінсең – көлік, жесең – ет” деп жылқы малын да аса жоғары бағалаған. Сондай-ақ қой мен ешкі, сиыр малының да өзіне тән ерекше қасиеттері болатынын ұмытпаған.
Қазақ тар төрт түлікті ерекше қастерлейді.
Бір шалдың төрт ұлы болыпты.Бір күні шал ұлдарын жинап алып:
-Мен қартайдым.Біреуінің үй иесі болатын уақыттарың жетті.Кімнің ақылы мен байлығы сай болса,сол мұрагерім болады.Әрқайсың маған байлықтарың мен ақылдарыңды көрсетіңдер,-депті.
Сонда үлкен ұлы асыл тасты жүзік салған қолын көрсетіп:
-Міне,менің байлығым.Ал кім бай болса,сол ақылды,-депті.
Екінші ұлы асыл киімдерін киіп,әдеміленіп келеді де:
-Мені осы түрімде көргендер ақылым мен байлығымның алдында бас иеді,-дейді.
Үшінші ұлы күміспен және тастармен әшекейленген белдігін буынады да:
-Мұндай белдікті ешкім ешқашан буынып көрген жоқ,-дейді.
Әкесі үлкен балаларына қарап басын шайқайды да,кіші ұлына:
-Сен неге үндемейсің?Сен қандай байлығыңмен мақтанасың?-дейді.Сонда кенжесі:
Менің асыл тасты жүзігім де,сәнді киімім де,қымбат тастармен әшекейленген белдігім де жоқ.Тек еңбек сүйгіш екі қолым,қайрат жігерге толы жүрегім ғана бар,-депті.
Шалға кенже ұлының жауабы ұнайды.Ол өзінің мұрагері етіп кіші ұлын белгілепті.Үлкен балаларына інісінің айтқанынан шықпауды өсиет етіпті.