Қарадырдың қарағанды сайы елсіз. Айналада қабат-қабат шұбар адырлар. Жақын төбелерді тобылғы басқан. Сай бойында май айының салқын лебі еседі. Маңайдан жуалардың, жас шөптердің иісі келеді.
Ұзын кең өлкені қаптай басқан қарағаннаң ортасында терең құр жар бар. Соның бас жағында итмұрынды қалың жыныстың арасында қасқыр іні бар. Жақын елге мәлім, ескі ін. Жазға салымнан бері соны екі қасқыр келіп мекен етті.
... Күшіктерді жоталарынан тістелеп, індерге тығып-тығып тастап, ақ қасқыр қараған ішіне кірді.
Ін аузына екі аяқтылар жыбырлады. Көргіш көздер ін түбіне қадалды. Жеті күшіктің бесеуін көздеріне қарап отырып өлтірді де, екі кішкенесін тірі қалдырды. Кетерде бұның біреуінің тірсегін қиып қалдырды да, екінші біреуін – ең кенжесін алып жүріп кетті. Қалған жалғыз күшікті тістелеп алып, екі қасқыр жоқ болды. Ін қаңырап қалды... .
Осыдан соң бір жұма бойы маңайдағы ел күндіз-түні у-шу болып жатты. Қой жараланды. Қозы алып қашылды. Бұзаулар өлтірілді. Далада құлындаған биелердің бірнеше құлындары желінді.
Тұтқын болып кеткен көк күшік ауыл тұрғыны болды.
2-мәтін
Көзін ауылға келгесін екі күннен соң ашты. Жұрт асырауға көнеді десті. Кішкене Құрмаш «Көксерек» деп ат қойып алды. Ертеңді-кеш айналасынан шықпайды. Өзіне жеке асқұйғыш-итаяқ әзір болды. Баурын көтеріп, тырбанып, жүруге айналған соң, мойнына жіп тағылды.
Үй ішінен шықпайды.Түн баласында Құрмаш қасына алып жатады.Сол үшін кәрі әжесінің қойнынан да шығып кетті. Бөлек жатады. Қасында не аяқ жағында, көрпенің астында Көксерек жатады.
Жаз ортасында жақындаған кез болды. Көксерек үлкейді. Семіріп, жонданғандай да болды. Бірақ үлкейісі даладағындай емес, бәсеңдеу. Ауылдағы өзіғұрпы күшіктерден сонша үлкен емес.
Бұл уақытқа шейін Көксерек ауыл итінен көресіні көрді. Бірде-бір ит мұны дос көрмейді, маңына жақындатпайды. Қасқырға шабатын батыл төбеттер бұны талап та тастайды.
Құрмаш қасында болғанда таяқ жемейді.
Сұрақтарға жауап беріп, кестені толықтырыңыз.(ответьте на вопросы и заполните таблицу.)
Оқиға қай жерде болды?
Тұтқыншы болып кеткен не?
Тазыны кім асырап алды?
Қарадыр еліндегі мазасыздық ? (ауыл адамдарының зардабы)
Шығарманың тақырыбы мен идеясын анықтаңыз. ( Определите тему и идею произведения.)
Тақырыбы: Идеясы
Берілген екі мәтінге ортақ тақырыпқа эссе жазыңыз. «Қоршаған орта – тіршілік көзі» (Напишите эссе на общую тему в двух предоставленных текстах.)
НАДО
ҚР-ның мемлекеттік тілі Қазақ тілі және қочымша Орыс тілі. менінге . қазіргі таңдағы қазақстанның тіл мәселесі құлдық санада қалған қадақтардың кесірінен. қазақтардың жартысынан көбі орысша сөйлейді. неге? өйткені олар құлдық санада қалған. олар орыстармен қалай қазақша сөйлеймін деп тйлайды да , 1 орыс тұрған жерде 10 қазақ орысша сөйлеп тұрады. бірақ орыстар олай емес. Қазақ тілінің деңгейін көтеру үшін орыс тілін қолдануға тыйым қою керек деп ойлаймын. өйткені қазіргі қазақтардың басым көпшілігі ана тілі борышын дұрыс өтемейді. тіпті мүлде!
Тора - (еврейше - ілім) Көне өсиеттің алғашқы бес кітабы. Бес кітап. Бұл кітаптардың авторлығын иудейлік және христиандық дәстүр мифтік Мойсейге береді. Тораның құрамында Берешит (Болмыс), Шемот (Шығу), Вайикра (Левит), Бемидбар (Сан) және Дебарим (Екінші заңдылық) кіреді. Тораның мазмұны дүниенің жаратылуы туралы аңыздан, топан су, Содом мен Гоморрдың қирауы туралы әңгімелерден, Яхвенің Мойсейге қалай сыр ашқаны, құдайдың он өсиет тапсырғаны туралы аңыздан, дін туралы нұсқаулардан және с.с. тұрады...