Древние города Казахстана — города и поселения Казахстана древнего и средне-векового периодов.Первые письменные сообщения о древних поселениях, находящихся на территории нынешнего Казахстана, относятся ко II в. до н. э. — I в. н. э. Древние авторы упоминают о город Чигу, располагавшемся либо в котловине озера Иссык-Куль, либо в Илейской долине, а также о городах на реке Сырдарье.
На обширной территории Казахстана издревле выделяются крупные историко-культурные регионы развития оседлой, а в Средние века и городской жизни. Одними из них были Южный Казахстан и Жетысу. При исследовании этих районов археологи выявили древние поселения, в которых обнаружены дворцовые постройки владетелей городов из сырцового кирпича, с помещениями, перекрытыми купольными сводами. Наибольшее число поселений найдено в Отырарском оазисе, в долине реки Арыс, на северных склонах Каратау, в низовьях Сырдарьи. Жители этих поселений занимались земледелием с использованием искусств, орошения, скотоводством, ремеслом и торговлей.
Бурный рост городов на территории нынешнего Казахстана, происходящий в XII вв., связан с развитием тюркских государств средневековья: Тюркского, Западно-Тюркского, Тюргешского, Карлукского каганатов, Огузского, Кимакского, Кыпчакского и Караханидского государств.
Археологическими исследованиями на Южном Казахстана зафиксировано 25 городищ со слоями VI—IX вв., которые можно считать остатками городов. Известны названия некоторых из них: Исфиджаб (Сайрам), Шараб, Будухкет, Отырар (Фараб), Шавгар. Выделяются: ада (цитадель), шахристан (внутренний город) и рабад (пригород). Города Тараз, Отырар (Фараб), Исфиджаб, Шавгар, Баласагун, Алмалык, Суяб, занимавшие важное положение на международных торговых путях, являвшиеся резиденциями правителей, центрами больших государственных объединений, были известны далеко за пределами Казахстана. Кроме них, на территории современного Казахстана и на сопредельных территории существовали такие города, как Барсхан, Арсубаникет, Кулан, Мерки, Аспара, Хамукат, Дех Нуджикес, Талгар (Талхиз). В IX — нач. XIII вв. оседлая и городская жизнь существовала и в Центральном Казахстане. Города и поселения располагались в долинах Жезды, Кенгира, Сарысу, в предгорьях Улытау. Города также появились в Восточном Казахстане, в долине реки Иртыш. Письменные источники сообщают, что эти города принадлежали кимакам. Наиболее крупным был город Имакия — летняя резиденция царя (хакана). Кроме столицы, были известны города Дамурня, Сараус, Бенджар, Дахлан, Астур. Города-ставки возникают и в Западном Казахстане, в долинах Урала. Они принадлежали тюркам-огузам.
1. Арнайы қонақ: Ол - әдейі шақырылған ағайын-туыс, дос-жаран, көр- ші-көлем, құда-құдағи, сыйлы, құрметті кісілер. Құдайы қонақ: Бұлар – шалғай елден, алыс жерден жолаушылап жүріп сапарында көлігі болдырып немесе жолдан адасып, шаршап, тынығу үшін қонған тосын, бөгде қонақ. Қыдырма қонақ:Үйден-үйді, ауылдан-аул- ды кезіп, ерігіп желіккен, үлкенге сәлемшіл, кішіге баташыл, әжені аялап, жеңгені паналап, ағаға жол, ініге жел бергіш «кіріп-шық» кезбе қонақтарды осылай атайды. Қылқыма қонақ:Ол – ауыл ішіндегі, үй аралығындағы түтіні түзу шыққан үйді торып, құлқынын тойдыру үшін қолына тигенін, аузына түскенін қылқытып жалмай беретін ашқарақ, ар мен ұятты белге буған тойымсыз, елеусіз қонақ. Құтты қонақ:Қазақ халқында: «Құтты қонақ келсе, қой егіз табады», - деген нақыл бар. Бұл мейман – келген кезінде түскен отбасында бір жақсылық, қуаныш болатын қонақ. Ерулікті қонақ:Қоныста отырған ауыл үстіне көшіп келген отбасын құрметтеп, ерулік асқа шақырылған қонақты осылай атайды. 2. Саудагер мақсаты – ұту, жол мұраты – жету, дау мұраты – біту 3. Алшы ойыны, омпа, асықты тігіп ойнау, тас қала, хан, хан талапай, құмар. 4. Ата,әке,бала,немере,шөбере,шөпшек,немене,туажат, жүрежат, жегжат. 5. 1-мүшел -13 жас (ер жете бастау) 2-мүшел – 25 жас (жігіттік жас) 3-мүшел – 37 жас (ақыл тоқтау) 4-мүшел – 49 жас (орта жас) 5-мүшел – 61 жас (орта жас) 6-мүшел – 73 жас (қарттық) 7-мүшел – 85 жас (кәрілік) 6. Бірінші байлық – денсаулық Екінші байлық-еркіндік Үшінші байлық-тіл байлық Төртінші байлық- қайрат, күш Бесінші байлық- ақжаулық Алтыншы байлық- бала Жетінші байлық-он саулық 7. Асар-көпшіліктің көмегін пайдалану дәстүрі. 8. Тоқымқағар - жас жігіт алғаш жолға шыққанда жасалатын бас қосу. 9. Есік ашар - күйеу жігіт келіншегін алып, үйлену тойы өткен соң келісілген уақытта өзі қатарлас жас жігіттермен ата енесінің үйіне келгенде жасалатын дәстүр. Үй көрсету - дәстүр. Жаңа түскен келінді туыс туған, көрші көлем, ілік жекжаттар «үй көрсетуге» (шығыс жақ «отқа шақыру» дейді» яғни есік ашарға шақырады. Мұның мағынасы келін отбасымен танысып, үйге келіп жүрсін деген сөз. 10. Бастаңғы-бұрын қазақтың жастары үйдің үлкендері қонаққа кетіп қалғанда өзара жиналып бастаңғы жасап таңға дейін отыратын болған. 11. Айтушы ақылды болса, Тыңдаушы дана болады.
Өзіңді- өзің сыйламасаң, өзгеден сый дәметпе.
Тәрбиелі адам - тағалы атпен тең.
Үлкен бастар, кіші қостар.
Ағаны көріп іні өсер, Апаны көріп сіңлі өсер. 12. Үш арсыз - ұйқы арсыз, тамақ арсыз, күлкі арсыз. 13. “Қазақша күрес” , “Теңге алу”, “Алтыбақан”, “Қыз қуу”, 14. ҚР мемлекеттік рәміздері – Туы, Елтаңбасы, Әнұраны. 15. Ақтау,Атырау,Ақтөбе, Жезқазған,Тараз, Қызылорда,Семей,Орал,Алматы,Астана,Талдықорған,Шымкент,Қарағанды,Павлодар,Өскемен,Петропавл, т.б. 16. жеті қазына: 1.ер жігіт 2.сүлу әйел 3.ғылым 4.жүйрік ат 5.ұшқыр тазы 6.қыран бүркіт 7.берен мылтық 17. Қазақстан Республикасының Конституциясы — Қазақстан Республикасының Ата Заңы. Ағымдағы Конституция 1995 жылы 30 тамыз күні жалпыхалықтық Референдум негізінде қабылданды және 5 қыркүйек күні өз күшіне енді. Конституция 9 тараудан, 98 баптан тұрады.Бұл тәуелсіз Қазақстанның қабылдаған екінші конституциясы. Алдыңғы конституция 1993 жылы 28 қаңтарда қабылданған болатын.
Древние города Казахстана — города и поселения Казахстана древнего и средне-векового периодов.Первые письменные сообщения о древних поселениях, находящихся на территории нынешнего Казахстана, относятся ко II в. до н. э. — I в. н. э. Древние авторы упоминают о город Чигу, располагавшемся либо в котловине озера Иссык-Куль, либо в Илейской долине, а также о городах на реке Сырдарье.
На обширной территории Казахстана издревле выделяются крупные историко-культурные регионы развития оседлой, а в Средние века и городской жизни. Одними из них были Южный Казахстан и Жетысу. При исследовании этих районов археологи выявили древние поселения, в которых обнаружены дворцовые постройки владетелей городов из сырцового кирпича, с помещениями, перекрытыми купольными сводами. Наибольшее число поселений найдено в Отырарском оазисе, в долине реки Арыс, на северных склонах Каратау, в низовьях Сырдарьи. Жители этих поселений занимались земледелием с использованием искусств, орошения, скотоводством, ремеслом и торговлей.
Бурный рост городов на территории нынешнего Казахстана, происходящий в XII вв., связан с развитием тюркских государств средневековья: Тюркского, Западно-Тюркского, Тюргешского, Карлукского каганатов, Огузского, Кимакского, Кыпчакского и Караханидского государств.
Археологическими исследованиями на Южном Казахстана зафиксировано 25 городищ со слоями VI—IX вв., которые можно считать остатками городов. Известны названия некоторых из них: Исфиджаб (Сайрам), Шараб, Будухкет, Отырар (Фараб), Шавгар. Выделяются: ада (цитадель), шахристан (внутренний город) и рабад (пригород). Города Тараз, Отырар (Фараб), Исфиджаб, Шавгар, Баласагун, Алмалык, Суяб, занимавшие важное положение на международных торговых путях, являвшиеся резиденциями правителей, центрами больших государственных объединений, были известны далеко за пределами Казахстана. Кроме них, на территории современного Казахстана и на сопредельных территории существовали такие города, как Барсхан, Арсубаникет, Кулан, Мерки, Аспара, Хамукат, Дех Нуджикес, Талгар (Талхиз). В IX — нач. XIII вв. оседлая и городская жизнь существовала и в Центральном Казахстане. Города и поселения располагались в долинах Жезды, Кенгира, Сарысу, в предгорьях Улытау. Города также появились в Восточном Казахстане, в долине реки Иртыш. Письменные источники сообщают, что эти города принадлежали кимакам. Наиболее крупным был город Имакия — летняя резиденция царя (хакана). Кроме столицы, были известны города Дамурня, Сараус, Бенджар, Дахлан, Астур. Города-ставки возникают и в Западном Казахстане, в долинах Урала. Они принадлежали тюркам-огузам.
Құдайы қонақ: Бұлар – шалғай елден, алыс жерден жолаушылап жүріп сапарында көлігі болдырып немесе жолдан адасып, шаршап, тынығу үшін қонған тосын, бөгде қонақ.
Қыдырма қонақ:Үйден-үйді, ауылдан-аул- ды кезіп, ерігіп желіккен, үлкенге сәлемшіл, кішіге баташыл, әжені аялап, жеңгені паналап, ағаға жол, ініге жел бергіш «кіріп-шық» кезбе қонақтарды осылай атайды.
Қылқыма қонақ:Ол – ауыл ішіндегі, үй аралығындағы түтіні түзу шыққан үйді торып, құлқынын тойдыру үшін қолына тигенін, аузына түскенін қылқытып жалмай беретін ашқарақ, ар мен ұятты белге буған тойымсыз, елеусіз қонақ.
Құтты қонақ:Қазақ халқында: «Құтты қонақ келсе, қой егіз табады», - деген нақыл бар. Бұл мейман – келген кезінде түскен отбасында бір жақсылық, қуаныш болатын қонақ.
Ерулікті қонақ:Қоныста отырған ауыл үстіне көшіп келген отбасын құрметтеп, ерулік асқа шақырылған қонақты осылай атайды.
2. Саудагер мақсаты – ұту, жол мұраты – жету, дау мұраты – біту
3. Алшы ойыны, омпа, асықты тігіп ойнау, тас қала, хан, хан талапай, құмар.
4. Ата,әке,бала,немере,шөбере,шөпшек,немене,туажат, жүрежат, жегжат.
5. 1-мүшел -13 жас (ер жете бастау)
2-мүшел – 25 жас (жігіттік жас)
3-мүшел – 37 жас (ақыл тоқтау)
4-мүшел – 49 жас (орта жас)
5-мүшел – 61 жас (орта жас)
6-мүшел – 73 жас (қарттық)
7-мүшел – 85 жас (кәрілік)
6. Бірінші байлық – денсаулық
Екінші байлық-еркіндік
Үшінші байлық-тіл байлық
Төртінші байлық- қайрат, күш
Бесінші байлық- ақжаулық
Алтыншы байлық- бала
Жетінші байлық-он саулық
7. Асар-көпшіліктің көмегін пайдалану дәстүрі.
8. Тоқымқағар - жас жігіт алғаш жолға шыққанда жасалатын бас қосу.
9. Есік ашар - күйеу жігіт келіншегін алып, үйлену тойы өткен соң келісілген уақытта өзі қатарлас жас жігіттермен ата енесінің үйіне келгенде жасалатын дәстүр.
Үй көрсету - дәстүр. Жаңа түскен келінді туыс туған, көрші көлем, ілік жекжаттар «үй көрсетуге» (шығыс жақ «отқа шақыру» дейді» яғни есік ашарға шақырады. Мұның мағынасы келін отбасымен танысып, үйге келіп жүрсін деген сөз.
10. Бастаңғы-бұрын қазақтың жастары үйдің үлкендері қонаққа кетіп қалғанда өзара жиналып бастаңғы жасап таңға дейін отыратын болған.
11. Айтушы ақылды болса,
Тыңдаушы дана болады.
Өзіңді- өзің сыйламасаң, өзгеден сый дәметпе.
Тәрбиелі адам - тағалы атпен тең.
Үлкен бастар, кіші қостар.
Ағаны көріп іні өсер,
Апаны көріп сіңлі өсер.
12. Үш арсыз - ұйқы арсыз, тамақ арсыз, күлкі арсыз.
13. “Қазақша күрес” , “Теңге алу”, “Алтыбақан”, “Қыз қуу”,
14. ҚР мемлекеттік рәміздері – Туы, Елтаңбасы, Әнұраны.
15. Ақтау,Атырау,Ақтөбе, Жезқазған,Тараз, Қызылорда,Семей,Орал,Алматы,Астана,Талдықорған,Шымкент,Қарағанды,Павлодар,Өскемен,Петропавл, т.б.
16. жеті қазына: 1.ер жігіт 2.сүлу әйел 3.ғылым 4.жүйрік ат 5.ұшқыр тазы
6.қыран бүркіт 7.берен мылтық
17. Қазақстан Республикасының Конституциясы — Қазақстан Республикасының Ата Заңы. Ағымдағы Конституция 1995 жылы 30 тамыз күні жалпыхалықтық Референдум негізінде қабылданды және 5 қыркүйек күні өз күшіне енді. Конституция 9 тараудан, 98 баптан тұрады.Бұл тәуелсіз Қазақстанның қабылдаған екінші конституциясы. Алдыңғы конституция 1993 жылы 28 қаңтарда қабылданған болатын.