Темірқұл Үметалиев - қырғыз халқының дарынды ақыны. Оның «Бірліктегі күш» ертегісі - татуласуға шақыратын туынды.
Ертеде бір қарияның тоғыз ұлы болған, олар әрқашан бір-бірімен дауласып отырған. Сондықтан оның әкесі қатты қайғырады.
Сонда қарт жоспар құрды.Ол тауға барып, елу таяқ алды.
Ол балаларын шақырып алып, осы таяқшаларды сындырған адамды тобымен марапаттайтынын айтты. Оны балаларының ешқайсысы бұза алмады. Әкесі таяқтарды балаларына беріп, оларды сындыр деді, олар таяқтарды тез сындырды.
Әкесі ұлдарына: «Балалар, егер сендер біріккен болсаңдар, сені ешкім жеңе алмайды. Егер сендер бірікпесеңдер, дұшпан сендерді құрақ тәрізді сындырады ».
Байтұрсынұлы шығармашылық жұмысын өлең жазудан бастаған. Онда ол еңбекші халықтың ауыр халін, арман-тілегін, мұң-мұқтажын көрсетіп, жұртшылықты оқуға, білім-ғылымға, рухани биіктікке, адамгершілікке, мәдениетті көтеруге, еңбек етуге шақырады. Патшалық Ресейдің қанаушылық-отаршылдық саясатын, шенді-шекпендінің алдында құлдық ұрған шенеуніктердің опасыздығын сынады.[9]
Ақынның алғашқы өлеңдері «Қырық мысал» атты аударма жинағында 1909 ж. Санкт-Петербургте жарық көрді. Бұл кітабы арқылы қалың ұйқыда жатқан қараңғы елге жар салып, олардың ой-санасын оятуға бар жігер-қайратын, білімін жұмсайды. Ақын әрбір аудармасының соңына өзінің негізгі ойын, айтайын деген түйінді мәселесін халқымыздың сол кездегі тұрмыс-тіршілігіне, мінезіне, психологиясына сәйкес қосып отырған.
Байтұрсынұлының екінші кітабы — «Маса» (1911). Бұл кітапқа енген өлеңдерінде ақын қараңғылық, надандық, шаруаға енжарлық, кәсіпке марғаулық сияқты кемшіліктерді сынады. Көптеген өлеңдері сол кездегі ағартушылық бағытпен үндес болды. Ол Шоқан, Абай, Ыбырай қалыптастырған дәстүрлерді, гуманистік, демократиялық бағыттағы өрісті ойларды өзінше жалғастырушы ретінде көрінді. Қоршаған ортаға ойлана, сын көзімен қарайды, қоғам қалпына көңілі толмайды. «Қазақ салты», «Қазақ, қалпы», «Досыма хат», «Жиған-терген», «Тілек батам», «Жауға түскен жан сөзі», «Бақ» т.б. өлеңдерінің мазмұны осыны танытады. Кітаптың ішкі сазы мен ой өрнек, сөз орамы қазақ поэзиясына тән өзіндік жаңалық, ерекше өзгеріс әкелді.
86%
10:52
5 сынып.
Қырғыз әдебиеті.
Тақырыбы: Темірқұл Үметалиев. «Күш бірлікте».
Темірқұл Үметалиев - қырғыз халқының дарынды ақыны. Оның «Бірліктегі күш» ертегісі - татуласуға шақыратын туынды.
Ертеде бір қарияның тоғыз ұлы болған, олар әрқашан бір-бірімен дауласып отырған. Сондықтан оның әкесі қатты қайғырады.
Сонда қарт жоспар құрды.Ол тауға барып, елу таяқ алды.
Ол балаларын шақырып алып, осы таяқшаларды сындырған адамды тобымен марапаттайтынын айтты. Оны балаларының ешқайсысы бұза алмады. Әкесі таяқтарды балаларына беріп, оларды сындыр деді, олар таяқтарды тез сындырды.
Әкесі ұлдарына: «Балалар, егер сендер біріккен болсаңдар, сені ешкім жеңе алмайды. Егер сендер бірікпесеңдер, дұшпан сендерді құрақ тәрізді сындырады ».
Сол күннен бастап балалар тату-тәтті өмір сүрді.
Объяснение:
міне кыргызская аудардым
Байтұрсынұлы шығармашылық жұмысын өлең жазудан бастаған. Онда ол еңбекші халықтың ауыр халін, арман-тілегін, мұң-мұқтажын көрсетіп, жұртшылықты оқуға, білім-ғылымға, рухани биіктікке, адамгершілікке, мәдениетті көтеруге, еңбек етуге шақырады. Патшалық Ресейдің қанаушылық-отаршылдық саясатын, шенді-шекпендінің алдында құлдық ұрған шенеуніктердің опасыздығын сынады.[9]
Ақынның алғашқы өлеңдері «Қырық мысал» атты аударма жинағында 1909 ж. Санкт-Петербургте жарық көрді. Бұл кітабы арқылы қалың ұйқыда жатқан қараңғы елге жар салып, олардың ой-санасын оятуға бар жігер-қайратын, білімін жұмсайды. Ақын әрбір аудармасының соңына өзінің негізгі ойын, айтайын деген түйінді мәселесін халқымыздың сол кездегі тұрмыс-тіршілігіне, мінезіне, психологиясына сәйкес қосып отырған.
Байтұрсынұлының екінші кітабы — «Маса» (1911). Бұл кітапқа енген өлеңдерінде ақын қараңғылық, надандық, шаруаға енжарлық, кәсіпке марғаулық сияқты кемшіліктерді сынады. Көптеген өлеңдері сол кездегі ағартушылық бағытпен үндес болды. Ол Шоқан, Абай, Ыбырай қалыптастырған дәстүрлерді, гуманистік, демократиялық бағыттағы өрісті ойларды өзінше жалғастырушы ретінде көрінді. Қоршаған ортаға ойлана, сын көзімен қарайды, қоғам қалпына көңілі толмайды. «Қазақ салты», «Қазақ, қалпы», «Досыма хат», «Жиған-терген», «Тілек батам», «Жауға түскен жан сөзі», «Бақ» т.б. өлеңдерінің мазмұны осыны танытады. Кітаптың ішкі сазы мен ой өрнек, сөз орамы қазақ поэзиясына тән өзіндік жаңалық, ерекше өзгеріс әкелді.