9-сынып 4-тоқсан «Жаһандық мәселе: демография» бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Сөйлеу әрекетінің түрлері
Оқылым Жазылым
Оқу мақсаты
9.1.3.1 Әлеуметтік-қоғамдық тақырыптар аясында айтылған сөздердің мағынасын түсіну
9.2.6.1 Кесте, диаграмма, шартты белгілер мен сызбаларда берілген ақпараттарды өзара салыстырып бағалау
Бағалау критерийі
Білім алушы:
Сөздердің мағынасын түсінеді , ақпараттың дұрыс немесе бұрыстығын анықтайды
Сөздер мен сөз тіркестерін мағынасына қарай сәйкестендіреді.
Берілген тақырыпта шағын диалог құрастырады.
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Қолдану
Жоғары деңгей дағдылары
Орындау уақыты
15-20 минут
Оқушының аты – жөні:
Сыныбы:
Оқылым
Мәтінді оқыңыз, берілген тапсырмаларды ретімен орындаңыз.
Қоғамның негізін қалаушы құрылым — отбасы. Отбасы қаншалықты күшті болса, онда өсіп жетілген балалардың құрайтын қоғам да денді, қуатты болады. Отбасы өзара құрмет, махаббат мекені деген сөз. Бір-біріне құрметі жоқ жанұялар мен отбасылық құрылымын жоғалтқан қоғамдар күйзеліс ішінде өмір сүреді. Өзара құрмет, мейірім ішінде өскен бала жақсылыққа бейім болып өседі. Біздің дәстүрлі отбасымыз онсыз да мейірім, өзара құрмет, махаббат негізінде құралған. Отбасында әркімнің орны қандай, кімнің міндеті қандай, кімнің қай жерде отыратыны, кімнің жолы үлкен, бәрі орныққан.
Түркі халықтары, жалпы мұсылман халықтарының тарих бойынша өркендеуіне, ал қиын кезеңдерде жойылып кетпеуіне себепші болған маңызды факторлардың бірі — дәстүрлі отбасылық құрылымы. Бізді біз етіп ұстап тұрған күш — отбасыдан алған тәрбие, отбасымызға берген қадір қасиет, махаббат, отбасы бірлігі болды. Рухани құндылықтарына ие нағыз жанұяны ешкім тізе бүктіре алмайды. Өмір ағысында алдарынан не шықса да, ол жанұя бүкіл қиындықтарға бірге төтеп береді, тіпті шыңдалып, одан да күшейіп артынша келетін көркемдіктерімен, қуаныштарымен де бөліседі. Өмірді мәнді ететін де осы емес пе, бөлісу... Ащыны да, тұщыны да, жоқтықты да, молдықты да... Алайда бұл дәрежеге жету үшін мол сабыр және ерен еңбек керек. Еңбексіз ештеңе өнбейді.Ананың бала-шағасына жасаған дұға-тілектері баланы қорғаштап жүреді. Баланың ата-анасын разы етуі, қуантуы оған Жаратқанның құт-береке есіктерін ашады. Үлкендерді ренжіту жұмыстардың жүрмеуіне, келеңсіздіктерге себеп болады. Осы негіздерді ұстанып, осы негіздерді сезініп өстік.
Мәтін бойынша дұрыс немесе бұрыс сөйлемдерді анықтаңыз
№р/р
Сөйлемдер
Дұрыс
Бұрыс
1
Қоғамның негізін қалаушы құрылым — отбасы
2
Өзара құрмет, мейірім ішінде өскен бала жақсылыққа бейім болып өспейді.
3
Бізді біз етіп ұстап тұрған күш — отбасыдан алған тәрбие, отбасымызға берген қадір қасиет, махаббат, отбасы бірлігі болды
4
Үлкендерді ренжіту жұмыстардың жүрмеуіне, келеңсіздіктерге себеп болмайды.
Жазылым
Сөздер мен сөз тіркестерін мағынасына қарай сәйкестендіріңіз.
Неке
құрметтеу
Отбасының
болу
Үлкендерді
жету
Мейірімді
құру
Дәрежеге
сыйласу
Өзара
берекесі
3. «Жаһандық мәселе» тақырыбында шағын эссе жазыңыз.
Бағалау критерийі
Тапсырма
№
Дескриптор
Білім алушы
Мәтіннің мағынасын түсінеді
1
Сөздердің мағынасын түсінеді , ақпараттың дұрыс немесе бұрыстығын анықтайды;
2
2
Сөздер мен сөз тіркестерін мағынасына қарай сәйкестендіреді.
3
берілген ақпараттарды салыстырып, пікір білдіреді
3
Берілген тақырыпта шағын эссе жазады;
қорытынды жасайды.
ұлы жібек жолы – қытай жерінен басталып, қиыр шығыс пен еуропа елдеріне беттеген керуен жолы. бұл жолдың басым бөлігі орта азия мен қазақстан жерінің үстімен өтті.
жібек жолы б.з.д iii ғасырда сауда магистралі ретінде пайда болып, xvi ғасырға дейін қызмет етті. жібек жолының бойында орналасқан көне қалалар бірталай соғыс, өрт, аштық, апат-ойрандардың куәсі болды.
ұлы жібек жолы арқылы тек сауда жүйесі қана қоймай, шығыс пен батыс өркениеті тоғысып, мәдениет және дипломатиялық қарым-қатынас орнады.
vi-vii ғасырларда қытайдан бастау алған керуен жетісу мен оңтүстік қазақстан даласын кесіп өтетін. отырар, тараз, сайрам (испиджаб), түркістан (яссы), суяб, ғұн т.с.с көне қалалар тек сауда ғана емес, мәдениет және ғылым орталықтары болды.
ертеде тараз қаласындағы сауда базарын көргендер «тараз базары – әлем айнасы» дейтін. себебі, бұл жақта кез келген дүниені айырбастауға, сату мен сатып алуға болатын. мыстан жасалған тұрмыстық бұйымдар мен қару-жарақтар, киім-кешек пен ер-тұрмандар саудаға түсетін
отаным – алтын ұям бесігім
әрбір жанға өзінің отбасы, туған - туыстары , жолдастары ыстық болса, отан да солай да ыстық. «отан» десе ң жүрегі езіліп, жүрекке жылы болып есептелінеді. кез келген ұлт өкілдерінің өз отаны бар екені айдан анық. «отан үшін отқа түс - күймейсін» - деген мақал бар. расында да егер отан үшін жанынды қисаң, ол үлкен абырой. отан үшін өлген ң өзі өлгенімен, аты ешқашанда өлмейді. тарихта мәңгі қалады.
отан деген – сенің туып өскен, кіндік қанын тамған жер, ата – анаң, досың отанға деген махаббат, сыйластықпен ұласса – ол ң рухани деңгейінің биіктігі. дегенмен де отанға деген махаббат пен сүйіспеншілік, анаға деген махаббатпен тең.
менің отаным – қазақстан. қазақстанда дүниеге келіп, осында өсіп жатырмын. қазақстандай елім болғанына, қандай елдерде, мемлекеттерде жүрсем де мақтана аламын. қазақстан жер көлемі жағынан дүниежүзі бойынша тоғызыншы орында. кең байтақ жеріміз біз үшін мақтанышқа тұрарлық. қазақ елінде 16 млн-ға жуық халық тұрады. әрине, бұл өзге мемлекеттерге қарағанда орташа көрсеткіш. қазақстанда 150-ге жуық өзге ұлт өкілдері өмір сүреді. бұл нәтижеге жүгіне отырсақ, қазақ елі өзінің жері сияқты кең пейілді, қонақжай, бірлігі мен ынтымағы жарасқан ел екеніне көз жеткізуге болады. қазақстан тәуелсіз мемлекет. сондықтан да оның өз әнұраны, президенті, рәміздері бар.қазақстан тәуелсіз мемлекет болғандықтан өзінің ұлттық валютасы да бар. ол «теңге» 1993 ж 15 қарашада қазақстан республикасының ұлттық валютасы «теңге» болып қабылданды. қазақ елі өте ған мемлекет. оны басқа шетелдіктерде мойындаған. себебі, қазақстан соңғы он жылдың ішінде түсті, көркейіп, өз жақсартып, ішкі – сыртқы саясатын дұрыстады. қазақ елінің ұлан байтақ жері былай тұрсын, оның табиғаты мен өнеркәсіп жөнінен ерекшеленеді. қазақстан мұнай мен газ, қ өнеркәсібі өте бай ел. көмір де қазып алынады. қ өнеркәсіпте алтын, күміс, темір, мыс, қорғасын, мырыш және т.б бар. пайдалы қ негізінен ванадий, скандий, теллур алынады. өзге шетелдіктермен саудаласып, .
қазақстан күн сайын , көркейіп жатыр. осындай елмен әрине мақтанасын. қазақ елі мақтанышқа тұрарлық ел. әрине, осы жетістіктеріміздің бәрі елбасымыздың арқасында.