8-тапсырма. Ойтаразы. <<ПОПС>> Формуласын пайдаланып, мәтiндегi ақпараттар бойынша өз пікірлерiндi бiлдiрiңдер. Бiрiншi сөйлем. Менің ойымша,
Екiншi сөйлем. Себебі мен оны деп түсіндіремін.
Үшiншi сөйлем. Оны мен ... деген фактілермен, мысалдармен дәлелдей аламын.
Соңғы сөйлем. Осыған байланысты мен ... деген түйiн жасадым.
Текст:Ертедегі түркілер VI гасырда өзіндік жазу емлесі бар руна жазуын дуниеге алып келді. Көне түркі жазуымен жазылған ескерткіштiн бiрi - Күлтегін жазба ескерт
кіші. Ескерткіштін биіктігі
енi 1,4 метр, қалындығы-3,5 метр,0,41 метр. Тас бағана бес бұрышты қалқан тәрізді, қырларында айдаһардың суреті мен каган
бейнеленген. Ескі құлпытастағы құпия жазуларды түркітанушылар кепке дейін оки алмай келді. 1893 жылы 25 қарашада Дания галымы В.Томсен Орхон жазуын окудың кілтін тапты. Ол жазудын көне
туркi тiлiнде жазылгандыгын жариялады. Ғалымның алдымен окыган сөздері «Тәңiрi» және «түрік» сөздері болды. Кейiн, академик В.Радлов мәтінді аударды. Осы зерттеулерден кейін құлпытастарға қашалып жазылган жазулар Култегін батырдың ерлік істері жайлы қаһармандық дастан екені белгiлi болды.
«Менің Отаным - Тәуелсіз Қазақстан» энциклопедиясынан
ЛЮДИИИ !
Ертеректе бір қарияның балаларының аты Қамысбай, Қасқырбай, Қойбай, Қубай, Субай, Қайрақбай, Пышақбай, Баубай, Балтабай екен. Балтабайы үйге келін түсіріп, сол жаңа түскен жас келінді сынамақ болған атасы өзеннің ар жағынан сасқалақтап жүгіріп келіп: «Судың ар жағында, қамыстың бер жағында қойды қасқыр жеп жатыр. Жылдам ауылға хабар бер. Балтабай пышақ қайрап әкеліп, адал бауыздап алсын. Мен қасқырды қуып кеттім», - депті. Мұнысы - «қысылтаяң шақта келінім көргенсіздік танытып, өзінің қайын аға, қайын атасының атын атап қояр ма екен?» деген ойы ғой. Сөйтсе, келіншек не істепті десеңші, шапшаң төбеге жүгіріп шығып, күйеуіне: «шапқы-ау, шапқы, шапшаң кел. Сарқыраманың ар жағында, сылдыраманың бер жағында маңыраманы ұлыма жеп жатыр. Атам: «жаныманы білеуітке жанып әкелсін» дейді. Өзі ұлыманы қуып кетті», - депті
Бунақденелілердің дамуы үш түрлі жолмен өтеді. Олар: тура даму (қанатсыз бунақденелілер; шала түрленіп даму (инелік, дәуіт, шегіртке, бұзаубас, бит, қандала, т. б.) және толық түрленіп даму (қоңыздар, көбелектер, бүргелер, шыбындар, масалар, шаншарлар, құмырсқалар, баларалар, т. б.).
Тура даму дегеніміз - ұрықтанған жұмыртқадан тікелей ересек бунақденеге ұқсас жас жәндіктердің шығуы. Олардың тек денесі өседі және жыныстық жағынан ғана толысып дамиды.
Дамудың сызбанұсқасын былай кескіндей аламыз: тура даму: жұмыртқа —> имаго; шала түрленіп даму: жұмыртқа —> дернәсіл —>
толық түрлент даму: жұмыртқа дернәсіл —> қуыршақ —> имаго.
Бунақденелілердің ересек күйге ауысу сатысы имаго деп аталады.