8-сынып қазақ тілі пәнінен 4- тоқсан бойынша жиынтық бағалау тапсырмасы Оқылым
1-тапсырма
Жауабын көрсету
«Әдебиет пен өнер ұлы болмаған жерде ұлт та ұлы болмайды» деген Ғабит Мүсірепов. Кез келген елді ерекшелейтін мәдениеті мен әдебиеті, салт-санасы мен тарихы, рухани дүниетанымы екені даусыз. «Ел ішінде өнер бар, өнерді тапқан шебер бар» дейді дана халқымыз. Сол сан түрлі өнердің ішінде театр өнері, театр мәдениетінің орны ерекше. Әрбір театрдың тарихи жағынан қалыптасып дамуы, болашаққа қадам басуы, өсіп-өркендеуі, әр халықтың өмір-тұрмысымен, салт-санасымен, тағылымды тарихымен және ішкі мәдениетімен тығыз байланысты.
Семейдегі Абай атындағы қазақ музыкалық драма театры бүкіл қазақ театры өнерінің қарашаңырағы болып саналады. Оған дәлел – 1917 жылы Мұхтар Әуезовтің басшылығымен «Ойқұдық» жайлауында қойылған «Еңлік-Кебек» пьесасы. Бұл пьеса қазақ еліндегі жаңа өнердің, қазақ театрының тұсаукесері болды. Қазақ мәдениетінің өркендеуіне сүбелі үлес қосқан, зор екпінді күш болды. Театр өнері қарыштап дами бастады, алға қадам басты. Ойқұдықта ойлы дүниемен бастау алған рухани сілкініс, өнердің өркендеуіне жұмыс жасады. Мұхтар Омарханұлының бастауымен «Ес-Аймақ» театры 1920 жылдары қарқынды жұмыс атқарды. Рухани шөлдеген жұртты өнермен сусындатты. Әйгілі Әміре Қашаубаев, Иса Байзақов, Жұмат Шанин, Ғалиақпар Төребаев, Қалибек Қуанышбаев сынды майталман өнер иелері топтасып, театр өнері биікке қанат қақты.
1. Мәтіннің түйінін анықта
А) Тазарғың келсе, театрға бар!
Б) Ел ішінде өнер бар, өнерді тапқан шебер бар.
С) Рухани шөлдеген жұртты өнермен сусындатты.
Д) Әдебиет пен өнер ұлы болмаған жерде ұлт та ұлы болмайды.
[1 ұпай]
Жауабын көрсету
2. Қабаттасып келген тыныс белгілердің қойылуына не себеп екенін анықта
-Астапыралда! - деді Итбай.
А) Төл сөз, одағай
Б) Төл сөз, қыстырма сөз
С) Лепті, қыстырма, диалог
Д) Қаратпа сөз, төл сөз
[1 ұпай]
3. Жауабын жасыру
3. Эссенің кіріспе бөлімінің құрылымдық бөліктерін мысалымен сәйкестендір.
Қай кезде де туризм саласының дамуы қоғамдағы өткір, көкейкесті әрі өзекті мәселелердің қатарында қарастырылып келеді. Туризм саласын дамытуға қарасты қоғамда екіұшты пікір ұшырасады. Экономист мамандар "Туризмнің дамуы елдің экономикалық ілгерілеуіне себепші болады",- деген пікірлерін алға тартса, эколог мамандар "Туризмнің дамуы көрікті жерлерге экологиялық нұқсан келтіреді",- деген пікірді ұстанып отыр. Сонымен, туризмнің дамуының тигізер артықшылығы көп пе, әлде келтіретін зияны көп пе?
1. Тақырыптық сөйлемдер
2. Екіұшты пікр алшақтығы
3. Талқылау сұрағы
А) Туризм саласын дамытуға қарасты қоғамда екіұшты пікір ұшырасады. Экономист мамандар "Туризмнің дамуы елдің экономикалық ілгерілеуіне себепші болады",- деген пікірлерін алға тартса, эколог мамандар "Туризмнің дамуы көрікті жерлерге экологиялық нұқсан келтіреді",- деген пікірді ұстанып отыр.
Б) Сонымен, туризмнің дамуының тигізер артықшылығы көп пе, әлде келтіретін зияны көп пе?
В) Қай кезде де туризм саласының дамуы қоғамдағы өткір, көкейкесті әрі өзекті мәселелердің қатарында қарастырылып келеді.
[1 ұпай]
4. А.Гиннестің "Санасы бос адамның алдында ойнағанша, бос орындықтың алдында ойнаған жақсы" деген пікіріне өз дәлелдеріңді ұсынып, төмендегі жобаға сәйкес ойларыңды толық жазыңдар.
1. Өзіндік пікір
2. Дәлел
3. Өз пікірін айғақтайтын мысал
4. Өз пікіріне қарсы дәлел
5. Қарсы дәлелді жоққа шығаратын мысал
6. Қорытынды
[2 ұпай ]
Көбелектер аралардан кейінгі тозаңдандырғыш. Көбелектер табиғатын зерттейтін ғылым «лепидоптерология» деп аталады. Ең ірі көбелек қанаты 30 см болатын «Attacus aitas» түнгі көбелегін жиі құстармен шатастыратын көрінеді.
Ең шыдамды көбелек – «Монарх». Ол мыңдаған шақырымдарды тоқтаусыз ұшып өтеді.
«Монархтың» жылдамдығы сағатына 12 шақырымды болады екен. Тіпті сағатына 31 шақырым ұшып өтетін түрлері де кездесетін көрінеді. Көздің жауын алатын әсем жәндіктердің бір құпиясы – олар күннің сәулесі болмаса ұша алмайды. Бір қызығы, көбелектің қанаты түссіз мөлдір болады екен. Күн сәулесі мен сан – алуан гүлдер тозаңынан түзілген ғажап түстер, қаттылау нәрсеге тисе немесе қажалса түсіп қалады.
Көбелектердің қысқа ғұмыры жұмыртқадан басталып, шынжыртабан, қуыршақ және имаго (көбелек) атты төрт кезеңнен тұрады. Жұмыртқасы әртүрлі формада болады: шар тәрізді, дөңгелек, цилиндрлі және көпбұрышты бола береді. Ол көбелек түріне байналысты болады. Көбелектер өз жұмыртқаларын бір жерге көп жылдар бойы сала береді. Бұл жәндіктер ешуақытта ұйықтамайды. Азия және Оңтүстік Америкада бұл ғажап жәндіктерді деликатес ретінде де пайдаланады. Осынау құпиясы мол жәндіктің ең күрделі мүшесі – көзі, ол 6 мың майда бөлшектерден тұратын линза секілді.
Көбелектер тек Антарктидада ғана болмайды екен. Олар өте ежелгі дәуірде пайда болған жәндік. Осыдан 3,5 мың жыл бұрынғы Египет аңыздарында көбелектер жайлы айтылыпты.
Олардың дәм сезу мүшелері аяқтарында орналасады екен. Көбелек коллекциясын жинаумен Набоков, Ротшильд, Булгаков, Мавроди секілді танымал адамдар айналысқан.
Көбелектердің жұмыртқалау кезеңі бірнеше күнге ғана созылғанымен, олар мыңдаған жұмыртқа шашады. Негізінен барлық шынжыртабандар құрлықта өмір сүреді, алайда олардың сулы жерде де тіршілік ететіндері болады. Оларды кеңқанатты көбелектер деп атайды.
Жалпы бұл әсем жәндіктердің ғұмыры қысқа – бірнеше күн ғана. Дегенмен олардың ішінде ұзақ өмір сүретіндері де бар. Ол Брикстон көбелегі. 10 ай өмір сүреді. Бұл жәндіктер арасында сирек кездесетін түрі «Ханшайым Александарның желкені» деп аталатын көбелек. Ғажайып көбелек Жаңа Гвинеяның Папуа аймағында бірлі-жарым кездеседі. Көбелектің аталған түрі жойылып кетудің алдында тұрған көрінеді.
Сан-алуан ғаламат бояуларымен ерекшеленген көбелектертің көптеген түрі Қызыл кітапқа енген. Олардың ішінде ауылшаруашылығына зиянды түрлері де кездеседі. Бұл ғажап жәндіктердің ішінде өмірінің соңғы кезеңінде мүлде қоректенбейтін түрлері де болады екен. Олар шынжыртабан кезінде жинақтаған энергиясымен соңғы сәттерге дейін жүре береді екен. Орыс аңыздарында тіршілігінде сиқыр немесе көріпкелдікпен айналысқан әйел адамдар о дүниелік болғанда көбелекке айналады деген ұғым бар екен. Ал қазақта «жеңіл жүрістілерді» түнгі «көбелектерге» теңеп жатады.
Ең кішкентай көбелек – «Көк Карлик», оның қанатының ұзындығы бар болғаны 1,4 см.
Ресей мен Сібірде көбелектің кең тараған түрі – Павель көзі. Оның қанатының жоғарғы бөлігі қызыл күрең түсті, шеткі бөлігінде адамның көзі тәріздес кескін болады.
Бір қызығы өзінің көз тойғысыз қызыл-жасыл түсімен адамдарды қызықтырып, әсіресе балаларды баурап алатын осынау әсем жәндіктер тым қысқа өмір сүреді екен.
-Оны аты жөні ...(имя учителя дописать)
2)Мұғалімнің жасы қаншада? (Сколько лет твоему учителю?)Онын жасы 35(отыз бесте).(ему 35 лет)
3)Ол қандай адам?(Какой он человек?)
Менің мұғалімім өте жақсы,ақкөңіл адам!(мой учитель очень хороший,добрый человек).
4)Жазғы демалыстарда,муғалім сендерді қайда апарды?(На летних каникулах,куда водил вас учитель?)
Ол бізді орманға апарды!(он водил нас в лес!)
5)Мұғалім орманға не үшін апарды?(Зачем учитель,водил вас в лес?)
5)Табиғатты,ормандағы жануарларды көрсету үшін.(показать природу,лесных зверей.)
6)Менің мұғалімім өте керемет адам!(мой учитель прекрасный человек!)