8. «Редактор» әдісі. Мәтінді қалпына келтіру. Тарихи дерек тер бойынша шамамен өткен ғасырлардағы қазақ халқының
өсу деңгейі берілген графиктегі мәліметті пайдаланып, мәтін
құра. Мәтіннің кіріспе және қорытынды бөлімін жаз.
Мәтін құрауда мына сөздерді пайдалан: ғасырлардан
ғасырларға, кейбір құжаттар, көзге жас үйіріледі, кему, иек
артты, қасірет-құрбандық, «Тар жол, тайғақ кешу», қан төгу,
аман-есен, тәубе.
1990 ж.
10 млн
1990 ж.
5 млн
1921 ж.
4 млн.
800 мың
1723 ж.
3 млн
300 мың
1933 ж.
3 млн
400 мың

Егістік жерінді күз айда, жазға қалса, жүз айда.
(Поле осенью паши, если осенью не вспашешь, весной сто раз пахать придется. )

Егіндікті күз суар, күз суарсаң, жүз суар.
(Пашню осенью по сто раз поливай. )

Егілмеген жер жетім, елінен айырылған ер жетім.
(Сиротливо смотрится пашня, на которой не сеют, сиротою выглядит джигит без родины. )

Жеріне қарай егін ек, жолына қарай жегін жек.
(Про посевы знает тот, кто их засевает, про телегу знает тот, кто ее запрягает. )

Жастанғаның жапырақ, төсенгенің топырақ.
(Под голову листья стелятся, под тело земля ложится.)

Сүт тағамдары – сүттен дайындалатын әр түрлі өнімдер. Оларды дайындау кезінде сүттің сақталу мерзімін ұзарту және оның құрамындағы пайдалы заттар мен жұғымдылық сапасын сақтау мақсаты да көзделеді. Сары май және ірімшік, сүт консервілерін (қойытылған сүт, т.б.), ашытылған сүт (айран, қатық, құрт, қымыз,сүзбе, шұбат, т.б.) дайындау ісі ертеден белгілі.

Қазіргі уақытта Қазақстанда “ФудМастер”, “Адал”, “Смак”, “Қайсар”, “Агропродукт”, қымыз және шұбат өнімдерін шығаратын “Саяқ”, т.б. шетелдік және отандық компаниялар сүт өнімдерімен қатар сүтке әр түрлі биоқоспалар қосып, тәтті “БИО-С”, “Пеппи”, т.б. өнімдерді шығарады.

Сүт тағамдарын қазақ халқы бір сөзбен “ақ” дейді. Ақтан тағамдар әзірлеуде бірнеше мыңдаған жылдар бойы халық аса бай тәжірибе жинақтай отырып, одан жүзден астам тамақ түрлері мен дайындау әдістерін жасаған. Сиыр сүтінен сұйық, қою, қоймалжың, ащы, тұщы, жұмсақ, қатты, ұнтақ түріндегі ұлттық тағамдар жасаса, ешкі сүтін емге қолданған. Бие сүтін ашытып қымыз, түйе сүтінен шұбат жасап, оларды әр түрлі ауруларға ем ретінде де пайдаланған. Сүт тағамдарының құрамы ақуыз, май және көмірсуларға өте бай, олар адам организмінде оңай қорытылады әрі сіңімді болады. Кейбір Сүт тағамдарында түзілетін сүт қышқылы адамның ас қорыту жүйесіндегі шіру процестерінің дамуын тежеп отырады. Ол денсаулыққа пайдалы және қоректік қасиеті мол.