Ұлы Отан соғысы кезінде Украина жерінде он жасар қазақ баласының партизандар қатарында болған қилы өмір соқпағы суреттеледі.Ол Майор Мергенбаевтың ұлы атаcының қолында ауылда оқып, жазғы каникулда қаладағы әке-шешесіне келеді. Көп ұзамай соғыс басталады. Он жасар Серікті Жамал жетектеп эшелонмен ауылға кетпек болады. Жау бомбалап,эшелон қирайды. Жамал жау оғынан қаза табады. Серік комиссар Савченконың әйелі Анна Ивановна мен оның баласы Бористің қасында қалады. Анна Ивановна екі баланы алып туған жері Винница облысы, Сомогородск ауданы, Зазулин селосында тұратын әкесі Иван Дементьевичке қиындықпен әрең жетеді. Сатқын құрбысы Тамара комендатқа бұларды ұстап бергісі келеді. Астыртын ұйым басшысы Олейниктің байланысшысы Алексей жасырын үй тауып беріп көмек көрсетеді.Жанкештілікпен Отан үшін алысқан партизандар сәулетті қала мен күл болған селоны, немістер тірідей көмген әке-шеше,іні-қарындасты көрді.Бостандық үшін, болашақ бақыт үшін аянбай алысты. Жандармдардан ерлікпен қорғанған ауыл тұрғындарына Қызыл Армия көмекке келеді. Повесть соңында Майор Жомарт Мергенбаев ұлы Серікпен аман-есен кездеседі.
Ай - Жердің жалғыз спутнигі және оған жақын
бізге аспан денесі. Қараған кезде Ай Жерді сағат тіліне қарсы бағытта қозғалады
солтүстік полюсінен орбита. Айдың орбитасының семимажор осі орташа қашықтыққа тең
Жер мен Айдың орталықтары арасында 384400 км құрайды. Орбита эллиттілігіне және бұзылуларға байланысты Айға дейінгі қашықтық өзгереді
356400 км-ден 406800 км-ге дейін. Кезең
Айдың айналасындағы айналуы 27 жерді құрайды, бірақ аз ғана уақытқа бағынады
ауытқулар және өте аз секулярлық жиырылу. Эллиптикалық қозғалыс
елестетіңіз
тек өрескел жуықтау. Айдың пішіні допқа өте жақын.
Айдың массасы 81 рет
жердің массасынан аз. Еркін құлауды жеделдету
айдың беті 6 есе кіші. Бірінші
Айдың ғарыштық жылдамдығы - 1680 м / с, ал екіншісі - 2375 м / с. Айналасында атмосфера
Содан бері ай жоқ
ол кішкентай тартудың арқасында
істей алмадым
газ қабығын және суды сақтаңыз
еркін күйде. Жерден айырмашылығы, Айдың өзіндік мәні жоқ
магнит өрісі.
Айдың беті өте қараңғы. Ай жібереді
Жерге қарағанда жарық аз
Күн. Фазаларға байланысты бұл жарық мөлшері көп
жарықтандырылған бөліктің ауданына қарағанда жылдамырақ
ай, сондықтан ай тоқсанда болғанда, біз оның жартысын көреміз
диск шамы. Ай
Күнге қатысты синодтық айға тең айналады,
сондықтан күн
Ай шамамен 15 күнге созылады және сол түні жалғасады. Қорғалмайды
атмосфера, беті
Күндіз ай қызады және
түнде салқындатады, дегенмен, бұл үлкен температура енеді
тек бірнеше метр тереңдікте
беткі қабаттардың өте әлсіз жылу өткізгіштігі. Дәл сол себеппен және
жалпы айдың тұтылу уақыты қызады
Айдың беті тез суытады,
кейбір жерлерде жылуды ұзақ сақтайды, мүмкін, үлкен болғандықтан
жылу сыйымдылығы (деп аталатын)
ыстық нүктелер).
Айдың бетіндегі рельеф анықталды
негізінен көптеген жылдарға созылған телескопиялық бақылаулар нәтижесінде.
«Moonsea» (бұл атау тарихи түрде ештеңе жасамады
бұл құрылымдардың жер үсті теңіздерімен ортақ ештеңесі жоқ), шамамен 40% алады
Айдың көрінетін беті жазық жазықтар,
жарықтармен және төмен бұралған біліктермен қиылысқан; үлкен кратерлер қосулы
теңіздер салыстырмалы түрде аз. Көптеген теңіздер
концентриалды шеңберлі жоталармен қоршалған. Қалғаны жарқын
беті көптеген кратерлермен жабылған,
сақина тәрізді желкек
15-20 км-ден аз кратерлер қарапайым шыныаяқ тәрізді;
үлкен кратерлер (200 км-ге дейін) дөңгелек біліктен тұрады
ішкі беткейлері, салыстырмалы тегіс түбі бар, басқалары
айналасына қарағанда тереңірек
рельеф, көбінесе орталық слайдпен.
Ай бетіндегі кратерлерде салыстырмалы жас кезеңдері болады: бастап
ежелгі
жас ерекшеліктерін анық анықтауға арналған
кейде жарықпен қоршалған кратерлер
«сәулелер».
Ұлы Отан соғысы кезінде Украина жерінде он жасар қазақ баласының партизандар қатарында болған қилы өмір соқпағы суреттеледі.Ол Майор Мергенбаевтың ұлы атаcының қолында ауылда оқып, жазғы каникулда қаладағы әке-шешесіне келеді. Көп ұзамай соғыс басталады. Он жасар Серікті Жамал жетектеп эшелонмен ауылға кетпек болады. Жау бомбалап,эшелон қирайды. Жамал жау оғынан қаза табады. Серік комиссар Савченконың әйелі Анна Ивановна мен оның баласы Бористің қасында қалады. Анна Ивановна екі баланы алып туған жері Винница облысы, Сомогородск ауданы, Зазулин селосында тұратын әкесі Иван Дементьевичке қиындықпен әрең жетеді. Сатқын құрбысы Тамара комендатқа бұларды ұстап бергісі келеді. Астыртын ұйым басшысы Олейниктің байланысшысы Алексей жасырын үй тауып беріп көмек көрсетеді.Жанкештілікпен Отан үшін алысқан партизандар сәулетті қала мен күл болған селоны, немістер тірідей көмген әке-шеше,іні-қарындасты көрді.Бостандық үшін, болашақ бақыт үшін аянбай алысты. Жандармдардан ерлікпен қорғанған ауыл тұрғындарына Қызыл Армия көмекке келеді. Повесть соңында Майор Жомарт Мергенбаев ұлы Серікпен аман-есен кездеседі.
бола ма оқып көріңіз