Бл баа жетпес олжа жатады са дуірі амтитын кезе VII–III . б. э. дейінгі абылданан археологиялы ылым кезедерге блу — ерте темір асыры. Са орандары — лкен рылыстар, салыстырады египетскими пирамидаларына, достигающие 20 метр, биіктігі, диаметрі, шы-ден 120-150 м Бар, оларды арасында шаын всхолмления биіктігі 1-1,5 м, диаметрі 5-7 м. лкен орандарды патшалы деп аталады, йткені оларды кмілуі кілдері басарушы улеті мен скери элита ежелгі тайпалар. Орта орандарында — диаметрі 50 м, биіктігі 10 м — жерледі ататы жауынгерлерді колесничих жне жрецов, ал шаын — диаметрі 10-15 м, биіктігі 1,5–2 м — простой люд. Кездеседі ретінде жеке орандар, сондай-а оларды жиналуы — бірнеше ондаан, тіпті жздеген. оран жне оран орымдар кездеседі, азастанда барлы жерде: далада жне полупустынях, межгорных жне зен аарында, тауларда жне тау бктерінде. сіресе, кп, оларды Жетісу, бктерінде, Жоар, Іле жне Талас Алатауы тауларында, Орталы Тянь-шань. Оларды арасында ататы Есік орымы, Бесшатыр орымы, іле зеніні, шаын каньоне арасындаы зені жне тау-кен грядой Желшалгыр. Бл кеінен танымал Талар жне Трген обалары Іле Алатауыны баурайында, Кеген — зеніні аарында Кеген, Джетытобе баурайында Талас жотасыны.
"Төбесі көкке жетті" тұрақты тіркесі "қуану" дегенді білдіреді.
«Төбесі көкке жетті» тақырыбына шағын әңгіме құрау.
Желтоқсанның жиырма тоғызы жақындап келеді. Бұл дегеніміз – біздің үйдің кенжесі, менің кішкентай бауырымның туған күніне бірер күн ғана уақыт қалды деген сөз. Інім Жаңа жылмен қатарлас келетін туған күнін асыға күтуде. Күнделікті ұйықтар алдында «туған күніме бес күн қалды, төрт күн қалды» деп санап жүр. Үй ішімен ақылдасып, барлығымыз туған күннің қамына ертерек кірісіп кеткен болатынбыз, биыл кенжеміздің алғашқы кішігірім мерейтойы, бес жасқа толғалы отыр. Осы жолы тосын сый жасаймыз деп шештік.
Сонымен, әне – міне деп дайындалып жүргенде жиырма тоғызыншы желтоқсан да келіп жетті. Үй ішімізбен ертерек оянып, кенжетайдың оянуын күтіп отырмыз. Соңғы рет барлығын тексеріп алып, дайын отырмыз. Бауырым ұйықтап жатқан кезде әпкем екеуміз балалар бөлмесі мен қонақ бөлмесін шарлармен безендіріп қойған болатынбыз. Анам арнайы үлкен торт пісіріп, үстіне «Кенжетай 5 жасың құтты болсын!» деп жазу жазды. Ал әкеміз болса, ең басты туған күннің сыйлығын алған болатын.
Сонымен, кенжетай оянып, «бүгін менің туған күнім» деп қонақ бөлмесіне кіріп келгенде, барлығымыз шапалақтап, «Тосынсый!» деп, ән айтып, құттықтадық! Бауырым аң – таң болды. Ең қызығы, әкеміз кенжетайдың көптен күтіп, армандап жүрген кішкене күшігін қолына ұстатқанда, бауырымыздың төбесі көкке жеткендей мәз болғанын байқадық. Сыйлықты дәл тапқанымызға өзіміз де риза болдық.
"Төбесі көкке жетті" тұрақты тіркесі "қуану" дегенді білдіреді.
«Төбесі көкке жетті» тақырыбына шағын әңгіме құрау.
Желтоқсанның жиырма тоғызы жақындап келеді. Бұл дегеніміз – біздің үйдің кенжесі, менің кішкентай бауырымның туған күніне бірер күн ғана уақыт қалды деген сөз. Інім Жаңа жылмен қатарлас келетін туған күнін асыға күтуде. Күнделікті ұйықтар алдында «туған күніме бес күн қалды, төрт күн қалды» деп санап жүр. Үй ішімен ақылдасып, барлығымыз туған күннің қамына ертерек кірісіп кеткен болатынбыз, биыл кенжеміздің алғашқы кішігірім мерейтойы, бес жасқа толғалы отыр. Осы жолы тосын сый жасаймыз деп шештік.
Сонымен, әне – міне деп дайындалып жүргенде жиырма тоғызыншы желтоқсан да келіп жетті. Үй ішімізбен ертерек оянып, кенжетайдың оянуын күтіп отырмыз. Соңғы рет барлығын тексеріп алып, дайын отырмыз. Бауырым ұйықтап жатқан кезде әпкем екеуміз балалар бөлмесі мен қонақ бөлмесін шарлармен безендіріп қойған болатынбыз. Анам арнайы үлкен торт пісіріп, үстіне «Кенжетай 5 жасың құтты болсын!» деп жазу жазды. Ал әкеміз болса, ең басты туған күннің сыйлығын алған болатын.
Сонымен, кенжетай оянып, «бүгін менің туған күнім» деп қонақ бөлмесіне кіріп келгенде, барлығымыз шапалақтап, «Тосынсый!» деп, ән айтып, құттықтадық! Бауырым аң – таң болды. Ең қызығы, әкеміз кенжетайдың көптен күтіп, армандап жүрген кішкене күшігін қолына ұстатқанда, бауырымыздың төбесі көкке жеткендей мәз болғанын байқадық. Сыйлықты дәл тапқанымызға өзіміз де риза болдық.