6-тапсырма. Графикалық диктант жаз. Егер берілген пікірмен үшбұрыш белгісін, ал келіспесең, төртбұрыш белгісін қой. Белгілерді
жылдам әрі дұрыс қойған сыныптастарыңды анықта.
1. Адам – табиғаттың баласы, өйткені ол – табиғаттың бір
бөлігі.
2. Адам – табиғатты билеп-төстеуші, бағындырушы.
3. Ежелгі адамдар табиғат құбылыстарынан қорқып, соларға
табынған.
4. Тұрмыс заттары, құрылыстар, қолжазбалар, кітаптар, тиын.
дар – тарихи ескерткіштер.
5. Тарих
адамдардың өткен өмірі туралы ғылым.
Қазақ эпосы мен фольклорының барлық түрі музыкамен тығыз байланыста. Салт-дәстүрлік, тұрмыстық және тарихи әндермен қоса, ірі эпикалық поэмалар да ақынның өзі таңдаған әуенмен домбыра арқылы орындалған. Қазақ фольклорындағы әуеннің ролі осы күй - аңыздарда ерекше байқалады, ол оқиға мен сезімді жеткізу құралы ретінде қолданып, сюжеттік сипатты береді. Әдетте, домбырада, сыбызғыда немесе қобызда күйші (әуенді шығарушы немесе ойнаушы) орындалатын күйдің мазмұнын қысқаша баяндайды да, оны дәстүрлі: “ал, енді мұны домбырадан тыңдаңдар”, - деген сөз тіркесімен аяқтайды. Авторы беймәлім “Бозторғай” атты ежелгі күй-аңызда өз балапандарын жыланнан қорғап, жанын қоярға жер таба алмайтын бозторғай туралы әңгімеленеді. Әуендік пьеса домбыра даусымен бозторғайдың қорқынышы мен жан арпалысын, балапандардың бәйкүнә дауыстарын, ана-бозторғайдың ұяны жыланнан қорғауға тырысып, аластау жолындағы қанаттарының қағысын домбыра даусымен береді, күй бозторғайдың балапандарын құтқару үшін жылан аузына түскен өлім алдындағы шарасыздығымен аяқталады. Мұнан да күрделі мазмұнды күй - аңыз “Көбік - шашқан” деп аталады. Оны XIX ғасырда Каспий теңізінің жағалауындағы су тасқынына байланысты атақты күйші Құрманғазы өмірге әкелген. Бұл шығармада күй ел басына төнген апатты, адамдар мен жануарлардың жан айғайларын берумен ғана шектеліп қалмай, халықтың мұңы мен зарын тасқын төңірегінен алып шығып, тарихи тағдырының да тасқын сияқты ауырлығын көрсетеді. Мұндай музыкалық шығармалар авторларына тек композитор ретінде бір жақты қарауға болмайды. Олардың әрқайсысы осы әуенге сәйкес аңыз-әңгіме де шығарады. Мысалы, авторы беймәлім “Қара жорға” күй – аңызында Абылайханның қазақ – қырғыз ұрысында қалмақтардан тартып алған жүйрік ат туралы тамаша әңгімесі бар. Сондай-ақ “Ақсақ Құлан, Жошы хан” күй – аңызының ерекшелігі бар. Жошы хан аңға кеткен баласы қайтпаған соң, хабар беруді талап етеді. Бірақ, ханның жалғыз ұлын өлді деп хабарлауға батылы барған кісінің көмейіне балқытылған қорғасын құятындығын мәлімдейді. Хан қаћарынан қорыққан қарт күйші оның өлімін күй арқылы жеткізеді. Жошы хан қобыз үнінен баласын ақсақ құлан өлтіргенін біледі. Өз сөзінде тұру үшін сонша қайғы- қасіретті жеткізген қобыз шанағына қорғасын құюды бұйырады. Сондықтан, қорғасынмен күйген қобыздың жоғарғы жағы ашық күйінде қалды, - дейді аңыз. Саймақтың “Сары-өзен” күйі де жан – дүниені ерекше баурайды. Қалмақ тұтқынынан қалмақ қызымен қашып шыққан Саймақ туған аулының орнын сипап қалады, өз қайғы – мұңын сыбызғымен білдіреді. Атақты Құрманғазының да әрбір күйі оның өз жанынан шығарған аңыз-әңгімесімен әдіптеледі. Мысалы, “Кісен ашқан” күйі оның патша түрмесінен қашқандығы туралы баяндаса, “Лаушкин” тұтқында болған кезінде орыс қызы Лавочкинаның өзіне көмектескендігін, оны сүйгендігін әңгімелейді. Күй – аңыздарда қазақ фольклорына тән сипаттамалық белгілемелер араласып келеді. Олар: аң –құс туралы ертегі (“Бозторғай”), тарихи ән (“Көбік шашқан”), жоқтау (“Сары өзен”), және естірту (“Жошы хан”) және т. б. болып келді. Қазақ фольклорының бұл түрінің маңыздылығы сол, есте сақталатын сазды әуенмен қоса бүгінгі күнге дейін айтулы аңыздардың, өткен күндер бейнесі мен оның авторларының атын жеткізгендігінде дейміз. Ән мен сөз өнерін бір жерге тоғыстыру, оны үндестік заңына бағындыру – қазақ өнерінің тарихи жолындағы аса сирек құбылыс ретінде бағаланады.
Объяснение:
Егер мен депутат болсам, адамдарға қалай жақсы өмір сүруге көмектесу туралы ойланар едім. Қазір көпшілігі жұмыссыз, тұрақты табысы жоқ, ойын-сауық үшін ақша жоқ, немесе үнемі ақша табатын болса, бос уақыты жоқ болғандықтан көпшілігі бақытсыз. Менің ойымша, жұмыс пен ойын-сауық арасында, ақша табу мен көңіл көтеру арасында ымыраға келу үшін қазіргі жүйені қалай жақсарту керек. Мәселен, жас мамандарға көмектесуге арналған бағдарлама ойлап табуға болады, өйткені жас кезінен бастап, еңбек жолын бастаған кезде, жас маман көптеген қиындықтарды бастан кешіреді.
Жас жігіт немесе қыз жоғары оқу орнын бітіріп, мамандық алуға келгенде, көбінесе олардың білімдері онша қымбат емес, өйткені тәжірибесі мол мамандар бағаланады. Сондықтан, егер жастар өз мамандығы бойынша жұмыс істегісі келсе, онда олар бір тиын алуға мәжбүр болады. Көбінесе олар басқа нұсқаны таңдайды, олар даяшы немесе сатушы-кеңесші немесе басқа жерде жұмысқа кетеді, өйткені онда екі, тіпті үш есе көп ақша таба алады, кеңестер алып, өмірден ләззат алады, өйткені ақша оларға көмектеседі саяхаттау, қызықты жерлерге бару, көңіл көтеру және тағы басқаларын қалаған нәрселерімен қамтамасыз етіңіз.
Сондықтан жас мамандарға арналған бағдарламалар - мысалы, жас маманның жалақысын көтеру өте маңызды, содан кейін адамдар өз мамандықтарынан тыс жұмысқа шықпайды.Маған сондай-ақ түрмелерде міндетті оқуды енгізу идеясы ұнайды. Мен Еуропада түрмеге қамауға алу орындары бар екенін оқыдым, онда әрбір кітап оқылған кезде адамның жаза мерзімі қысқартылады. Меніңше, бұл өте ақылды идея, өйткені адам көбінесе білместіктен және дамымастан қылмыс жасайды. Сондықтан, оқыған әрбір кітап оны ойлануға мәжбүр етеді, өз әрекетін түсінуге мәжбүр етеді, не үшін ол бұлай жасады, мүмкін бұл кітап оған өкінуге көмектеседі. Егер біздің елімізде көп оқитын болсақ, қылмыс азаятынына сенімдімін.
Сонымен қатар, ешкімді оқуға мәжбүр етуге болмайды. Егер адам қаламаса, ол оны жасамайды. Егер сіз тұтқындағыларға аз уақыт болса да, уақыт азаяды деген уәж айтсаңыз, бірақ бұл оларды қызықтыруы керек. Осыдан кейін олар оқи бастайды және оқи бастағанда олар өмір сүретін әлемге басқаша қарайды. Мүмкін, дәл осы білім беру әдісі қолданылуы керек, менің ойымша, бұл қажет.