6 класс каз яз сор 3 четверть

Қазақстанда 10 қорық бар
Ақсу Жабағылы 1926 жылы Онтустік Қазақтанда ашылды
Алматы қорығы 1931 жылы Алматы облысында ашылды
Барсакелмес қорығы 1939 жылы Қызылорда облысында ашылды
Наурызым қорығы 1959 жылы Павлодарда ашылды
Қорғалжын қорығы 1958 жылы Қостанай облысында ашылды
Марқа көл қорығы 1976 жылы Шығыс Қазақстанща ашылды Устірт қорығы 1984 жылы Манғыстау облысында ашылды
Батыс Алтай қорығы 1992 жылы Шығыс Қазақстанда ашылды
Алакөл қорығы 1998 жылы Шығыс Қазақстанда ашылды
Қаратау қорығы 2004 жылы Жамбыл облысында ашылды

ҚҰНАНБАЙ ӨСЕНБАЙҰЛЫ (1804–86), Абайдың әкесі, аға сұлтан, қоғам қайраткері. Әкесі Өскенбай Қырғызбайұлы Тобықты отбасының беделді билеушісі болған. Құнанбай алдымен кішігірім ауылды басқарды, содан кейін волост әкімшісі болып сайланды, тобық отбасын басқарды. Уақыт өте келе ол үлкен беделді сұлтан болды. 4 әйелі болған. Бәйбіше Айбөбектен Құдайберді, 2-ші әйелінен Ұлжан - Тәңірберді, Ибрагим (Абай), Ысқақ, Оспан, 3-ші әйелінен, Айғыздан - Халиулла, Смағұл, Камшат. Құнанбай ағарту мен ағартуға көп көңіл бөлді. Діни тұлға ретінде ол ескі білім беру дәстүрлерін ұстанды, бірақ ол орыс мәдениетімен байланысты жаңаны әлеуметтік қажеттілік ретінде түсінді. 1845 жылы ол өз ауылдарының қазақ балалары үшін мектеп ашу үшін қазақша сөйлей алатын орыс мұғалімін жіберуді сұрап, шекара бақылауына хат жолдады. Шекара заставасының бастығы Құнанбайдың мектеп ашу туралы шешімін мақұлдады және балаларды бос уақытында оқыту үшін тобыт отбасының аудармашысын шақыруды ұсынды. Құнанбай «Ескі сонда» ауданында мектеп ашып, орыс тілін білетін татар Габитхан Габдыназаруланың мұғалімін тағайындады. Құнанбайдың ұлдары да осы мектепте оқыды. Кейіннен Құнанбай ұлдарын оқуын жалғастыруға жібереді: Ибрагим (Абай) Семейдегі мұсылман медресесіне оқуға кетті, Халилулла Омбы кадет корпусына оқуға түсті, сосын Мәскеудегі әскери училищені бітірді. 1849 жылы Құнанбай 1874–75 жылдары Қарқаралыда мешіт салады. Меккеге қажылық жасады, мұнда мұсылман елдерінен келген адамдар үшін үй тұрғызды.