5-тапсырма. Мәтінді осып, жоспар күр. Халқымыздың бала дүниеге келгеннен бастап, өмірінің әрбір
нышты оқиғаны ерекше мәнді ету салтка айналған. Шілдехана. Тусау-
кесер, атқа мінгізу, сүндетке отырғызу, келін түсіру, кыз айттыру.
Ұлыстың ұлы күні, Ораза айт, курбан айт секілді мейрамдардың бар-
дыгы да музыкасына отпеген,
санамак, «Бас бармак, балтан үйрек», «Бака, бака, бак-бак» світі
дірудің басты құралдарының бірі. Осы кыска да әуезді үндерді айта оты-
басқа да ойын өлеңдері
рып, анасы баласын әуен аркылы сөз мәнін пайымдауға баулиды. Осы
зуезділігімен таныса бастайды. Осыдан барып баланын жүрек түбінде
алдымен ата-анасына, әлгі әуендерді айтып отырған туыскандарына
сүйіспеншілік пайда болады. Өсе келе бұл сәби кезінде естігендерінің
Қазақ музыка өнерінің ең алғашқы туындылары
дүние есігін ашкан жас баланы алеуметтен-
бала ана тілінің дыбысталуы мен халық әуендерінің алғашқы
аркылы
үстіне ойын үлгілерінің әуені мен сөздері қосылады. Осындай «Ак:
терек, көк терек», «Ақ сандық, көк сандық» сияқты ойын өлеңдері
балалар есейе бастағанда ойын кезінде айтатын өлеңдер. Бұл ойындар
балалар арасында туысқандық байланысты, достыкты, өзара камкор-
дык. бір істі орындауға ұжымдасу, бірлесіп өзара көмектесу секіл
міндеттерді атқарған. Өйткені балалар ойын кезінде Бленнін әуенін
барлығы бірге үндесіп айтады.
Әлгі ойын балалары есейіп бойжеткенде, бозбала жасына каде
басқанда бұл өлеңдер ғашықтық әндеріне, терме, толғаулар, жыр, да
тан, қиссалар мен домбыра және қобыз күйлеріне ауысады.
Ғаламтор туралы диалог құрастыру.
Ағасы: Бауырым, осы соңғы кездері ғаламторға тәуелділік қоғамдағы ең үлкен мәселеге айналып отыр. Осы жайлы не ойлайсыз?
Інісі: Ия, дұрыс айтасың. Ғаламтор пайда болғаннан бері адамдардың өмірін жеңілдетіп, барша сұрақтарға жауап табуға мүмкіндік пайда болды. Ғылым мен техниканың дамыған заманында өз өмірімізді компьютерсіз елестету қиын.
Ағасы: Дегенмен, бұл құрылғының пайдасымен қатар зияны де аз емес. Ең басты зияны - ол денсаулыққа тигізетін зияны. Компьютер алдында ұзақ отыру көз бен омыртқаға аса үлкен зақым келтіреді. Сондықтан да компьютерда көп жұмыс жасайтын адамдарға арнайы көзілдірік киіп, отырған кезде де арқаны тік ұстауға тырысу керек. Сонымен қатар уақтылы үзіліс жасау керек.
Інісі: Осындай келеңсіздіктер орын алмауы үшін, компьютерді тек керек кезінде немесе күніне 1 - 1,5 сағаттан аспайтын уақыт қолдану керек деп ойлаймын. Мен өзім осы ережені сақтап, қалған бос уақытымда анама көмектесемін.
Ағасы: Сондықтан ғаламторды тек қажет уақытында пайдалану керек деп деп ойлаймын. Ал басқа бос уақытыңды пайдалы іске арнап, ата – анаңа, бауырларыңа көмектесіп немесе спортпен айналыссаң болады. Кітап оқысаң, тіпті жақсы, нұр үстіне нұр болар еді.
Кітапхана туралы диалог.
- Дана халқымыз «Кітап - алтын қазына» десе, ал кітапхананы өз басым іші қазынаға толы алтын сандыққа теңер едім.
- Ия, Маржан дұрыс айтасың. Сенімен толықтай келісемін. Бізді білім нәрімен сусындататын ғалым, тілсіз мұғалім – осы кітап. Тағылымы мол тәрбие ошағына айналып отырған кітапхананың мектепте алар орны орасан зор.
- Әрине, қазіргі заман ағымына қарай, техниканың дамығанына орай кітап оқу мен мектеп кітапханасына жазылу қалып барады. Сенің ойыңша, осы мәселені қалай шешуге болады?
- Менің ойымша осы мәселені барынша қолға алып, мектеп кітапханасының қорын кеңейтіп, қазіргі жастарға қызықты жазылған кітаптармен толықтырса, сонымен қатар түрлі әдеби кештер мен іс – шаралар ұйымдастырылып, жастарды кітап оқуға үгіттеу жұмыстары жүргізілсе, бұл мәселе оң шешімін табады деп ойлаймын.
- Ия, осы орайда мектебімізде де түрлі ауқымды іс – шаралар өткізілуде. Мәселен, келер аптада ұлы Абай атамыздың қара сөздері мен өлеңдерін жатқа оқудан әдеби кеш өткізілмек.
- Онда бұл шараға белсенді қатысу керек екен. Мен Абай шығармаланып сүйсініп оқып, көбісін жатқа да білемін.
- Әрине, қатысып көр. Оның үстіне жүлделі орын иелері қалалық байқауға жолдама алады.
- Ендеше бағымды сынап көрейін!