5-тапсырма. Мәтінді оқып, ақпараттың тақырыпқа қатыс- тылығын талда. Ол үшін мәтінді екі бөлікке бөліп, топ құрандар. Әр топ
этикеттік сөздердің қандай жағдаятта айтылатынын рөлге кіріп тал-
дасын.
Сөйлеу этикетіне жататын сөздердің бірі қоштасуға қатысты
сөздер: сау болыңыз, қош болып тұрыңыз, келесі кездескенше,
көріскенше күн жақсы, жайлы жатып, жақсы тұрыңыз, жолы-
ңыз болсын, сапар сәтті болсын т.б жағдаятқа орай қолданылатын
мұндай сөздерде де мағыналық реңк, айырма бар. Мәселен, бүгін-
ертең немесе таяу күнде кездесетін, хабарласатын қызметтес адам-
мен «Көріскенше күн жақсы!», «Аман барып, сау қайтыңыз!» деп
қоштаспайтыны белгілі. Ал алыс жол, ұзақ сапарға аттанып бара
жатқан жолаушыға «Сау болыңыз!» деп қана қою салғырттықты
білдіреді, сондықтан мұндайда «Сапар сәтті болсын!», «Жолыңыз
болсын!» тәрізді сөз орамдары қолданылады.
Сөйлеу этикетіне жататын эмоцияға бай сөздер тобы құт-
тықтауға қатысты сөздер. Адамдар біреудің қуанышына әрдайым
ортақтасып, ықылас білдіреді. Әсіресе, жасы үлкен кісілер
Ғаламтор туралы диалог құрастыру.
Ағасы: Бауырым, осы соңғы кездері ғаламторға тәуелділік қоғамдағы ең үлкен мәселеге айналып отыр. Осы жайлы не ойлайсыз?
Інісі: Ия, дұрыс айтасың. Ғаламтор пайда болғаннан бері адамдардың өмірін жеңілдетіп, барша сұрақтарға жауап табуға мүмкіндік пайда болды. Ғылым мен техниканың дамыған заманында өз өмірімізді компьютерсіз елестету қиын.
Ағасы: Дегенмен, бұл құрылғының пайдасымен қатар зияны де аз емес. Ең басты зияны - ол денсаулыққа тигізетін зияны. Компьютер алдында ұзақ отыру көз бен омыртқаға аса үлкен зақым келтіреді. Сондықтан да компьютерда көп жұмыс жасайтын адамдарға арнайы көзілдірік киіп, отырған кезде де арқаны тік ұстауға тырысу керек. Сонымен қатар уақтылы үзіліс жасау керек.
Інісі: Осындай келеңсіздіктер орын алмауы үшін, компьютерді тек керек кезінде немесе күніне 1 - 1,5 сағаттан аспайтын уақыт қолдану керек деп ойлаймын. Мен өзім осы ережені сақтап, қалған бос уақытымда анама көмектесемін.
Ағасы: Сондықтан ғаламторды тек қажет уақытында пайдалану керек деп деп ойлаймын. Ал басқа бос уақытыңды пайдалы іске арнап, ата – анаңа, бауырларыңа көмектесіп немесе спортпен айналыссаң болады. Кітап оқысаң, тіпті жақсы, нұр үстіне нұр болар еді.